Khoảng 1 tuần trước khi nhập viện, bà T. có 2, 3 lần đi chơi nhưng không nhớ đường về trong cùng một ngày. Đến viện, bà T. được bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh sa sút trí tuệ giai đoạn trung gian.
Mới đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM tiếp nhận bệnh nhân N.N.T. (65 tuổi, ngụ TP.HCM). Bà T. có tiền sử đái tháo đường và được chỉ định điều trị bằng thuốc hơn 4 năm nay. Ban đầu, biểu hiện của bà T. là lặp lại một câu hỏi nhiều lần.
Khoảng 1 tuần trước khi nhập viện, bà T. có 2, 3 lần đi chơi nhưng không nhớ đường về trong cùng một ngày. Sau khi thực hiện các xét nghiệm đánh giá và kiểm tra về thần kinh và tâm lư, bà T. được bác sĩ chẩn đoán sa sút trí tuệ giai đoạn trung gian. Bà T. được chỉ định nhập viện để theo dơi diễn tiến bệnh, đồng thời hướng dẫn chăm sóc và tập luyện cải thiện chức năng.
Theo TS.BS. Nguyễn Bá Thắng – Trưởng Trung tâm khoa học Thần kinh, Trưởng Đơn vị Đột quỵ Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, sa sút trí tuệ là hội chứng lâm sàng do nhiều nguyên nhân gây nên. Trong đó, bệnh lư thoái hóa thần kinh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất. Tiếp đến là các bệnh lư liên quan đến mạch máu, cụ thể là đột quỵ. Ngoài ra, một số nhóm bệnh như nhiễm trùng thần kinh, thiếu vi chất dinh dưỡng cũng mang đến những biểu hiện tương tự bệnh lư sa sút trí tuệ.
"Sa sút trí tuệ sau đột quỵ là một trong những t́nh trạng đáng lo ngại. Tuy nhiên, không phải tất cả người bệnh đột quỵ đều mắc phải t́nh trạng này. Nguy cơ sa sút trí tuệ sẽ tăng cao trong trường hợp người bệnh bị nhồi máu năo đa ổ hoặc tổn thương vùng đồi thị sau cơn đột quỵ", TS.BS. Nguyễn Bá Thắng chia sẻ.
BSCKII. Tống Mai Trang thăm khám và tư vấn cho người bệnh bị sa sút trí tuệ. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Khoảng 40% các yếu tố ảnh hưởng đến năo bộ gây sa sút trí tuệ có thể điều chỉnh được. Nguy cơ khởi phát bệnh mở rộng theo từng giai đoạn độ tuổi. Ở độ tuổi thanh thiếu niên, học vấn thấp là tiền đề dẫn đến sa sút trí tuệ trong tương lai. Trong khi đó, người thuộc nhóm tuổi trung niên (40 - 60 tuổi) có nguy cơ sa sút tăng cao nếu rơi vào các trường hợp giảm thính lực, chấn thương đầu, tăng huyết áp, béo ph́, uống nhiều rượu bia. Ở giai đoạn cao niên, các bệnh lư như đái tháo đường, đột quỵ, trầm cảm hoặc thói quen hút thuốc lá, lối sống thụ động, ít tiếp xúc xă hội sẽ làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức.
Theo BSCKII. Tống Mai Trang, Khoa Thần kinh Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM th́ sa sút trí tuệ không phải là hiện tượng lăo hóa tự nhiên, các biểu hiện của hội chứng này đều mang tính chất bệnh lư.
Để nhận biết sớm, người bệnh và người nhà người bệnh có thể dựa vào các dấu hiệu cảnh báo sau:
Giảm trí nhớ;
Khó khăn khi thực hiện các công việc quen thuộc;
Khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ để biểu đạt ư;
Mất định hướng về thời gian và nơi chốn;
Giảm khả năng đánh giá t́nh huống;
Thay đổi về thái độ và hành vi;
Khó khăn trong việc hiểu thông tin về thị giác và không gian;
Thu rút khỏi công việc và các hoạt động xă hội.
Việc phát hiện và điều trị sớm sa sút trí tuệ mang ư nghĩa rất quan trọng, có ảnh hưởng đến cả người bệnh và người chăm sóc. Phát hiện sớm hỗ trợ người bệnh kiểm soát t́nh trạng và duy tŕ chất lượng cuộc sống tốt hơn trong giai đoạn đầu. Đồng thời có thời gian để lập kế hoạch, đưa ra lựa chọn phương pháp điều trị và chăm sóc phù hợp. Bên cạnh đó, người thân và người chăm sóc sẽ có thời gian thích nghi dần với những thay đổi của người bệnh về nhận thức và hành vi.
Sa sút trí tuệ là bệnh thường gặp ở người cao tuổi. Theo thống kê năm 2015 của Tổ chức Y tế thế giới, cứ 3 giây trên thế giới lại có 1 người mắc căn bệnh này. Khi bệnh tiến triển, người bệnh không thể tự chăm sóc bản thân, không thể sinh hoạt b́nh thường nếu không có người thân hỗ trợ. Người bệnh sa sút trí tuệ có thể không nhận biết được người thân, có các triệu chứng rối loạn hành vi tâm thần: cáu gắt, nghi ngờ, kích động dẫn đến không hợp tác trong quá tŕnh điều trị.