phokhuya

Mỗi lần lên kinh thành, Cao Bá Quát thường ghé chơi nhà Nguyễn Văn Siêu để cùng đàm đạo văn chương. Bữa ấy, Cao tiên sinh đến chơi, thấy Nguyễn Văn Siêu cứ luẩn quẩn ra vào, ý chừng đang tìm kiếm thứ gì. Cao Bá Quát liền hỏi:

– Huynh sao cứ ra ra vào vào mãi thế?

– Đệ tìm cái siêu đồng để đun nước mà không thấy, chắc là hàng xóm sang mượn rồi.

Cao Bá Quát chỉ cái siêu đất gần đó hỏi:

– Nấu siêu đất kia không được hay sao?

– Đệ muốn nấu siêu đồng cho chóng.

Vốn hay đùa, Cao Bá Quát tay phe phẩy chiếc quạt đọc luôn:

Siêu đồng, siêu đất cũng là siêu

Siêu đất nhiều khi lắm kẻ yêu

Đồng gỉ, nước tanh trà uống phí

Đất nung, trà đượm sướng bao nhiêu.

Nguyễn Văn Siêu chịu tài Cao Bá Quát. Vừa uống trà, Cao Bá Quát vừa kể cho bạn nghe một câu chuyện:

– Bữa nọ, đệ có ghé vào một nơi đại tập của mấy thầy nho, mấy ông tấp tểnh thi Hương đố nhau “Văn sách” là gì, nguồn gốc ở đâu? Người cho rằng văn sách là văn rút từ trong sách mà làm, người ta giải thích hàm hồ không đâu vào đâu cả. Đệ bực quá quát cho một trận rồi nói cho chúng biết rằng: “Ngu lắm! Sách Chu Quan chép rằng: Lời nhà vua phát ra gọi là sách tức như những lời điểm sách chép ở trong các truyện ký. Đến đời Hán Vua mới lấy bài sách bắt học trò thi…”

Để cho Cao Bá Quát kể xong, Nguyễn Văn Siêu mới hỏi:

– Thế hôm ấy huynh quát to hay quát nhỏ?

Không biết mình đã vào tròng, Quát hồn nhiên bảo:

– Bọn chúng nó dốt, phải quát cho đến nơi đến chốn chứ?

Nghe xong, Nguyễn Văn Siêu mới tủm tỉm cười, đọc:

Quát to, quát nhỏ đừng nên quát

Quát nhỏ người kinh đỡ quát to!

Quát to, quát nhỏ đều dụng võ

Chi bằng lấy đức dạy êm ro!

Cao Bá Quát phục tài mẫn tiệp của bạn, mà rằng:

– Huynh lúc nào cũng vậy, có để ai thắng mình đâu.

Nguyễn Văn Siêu khiêm nhường nói:

– Thì nhờ huynh gợi ý cho dùng “siêu đất hay siêu đồng”, mới nẩy ra cái ý “Quát to, quát nhỏ đừng nên quát” đấy chứ!.