Tổng thống Donald Trump, là người nhiều lần phớt lờ hoặc làm trái lời khuyên khi sự việc từ chức của Bộ trưởng Hải quân Richard Spencer chỉ là va chạm mới nhất giữa các lănh đạo quân sự với ông Donald Trump .
Tổng thống Donald Trump nhậm chức với lời hứa cởi trói cho các chỉ huy quân đội sau nhiều năm quản lư chặt chẽ dưới thời ông Obama.
Nhưng hiện tại, ông phải đối mặt sự chia rẽ với các lănh đạo Lầu Năm Góc sau khi áp đảo họ bằng một loạt quyết định - từ rút quân khỏi Trung Đông và sử dụng ngân sách quốc pḥng cho bức tường biên giới đến quyết định kỷ luật các tướng lĩnh.
Ngay cả trước khi Bộ trưởng Hải quân Richard Spencer bị buộc từ chức vào cuối tuần này, một số quan chức cấp cao nhất của Lầu Năm Góc đă tranh luận về việc ra đi v́ những ǵ họ coi là sự xem thường hệ thống cấp bậc của ông Trump, hai quan chức cấp cao nói với Politico.
Can thiệp quy tŕnh kỷ luật của quân đội
Ông Spencer từ chức dưới áp lực vào ngày 24/11 sau khi bị Bộ trưởng Quốc pḥng Mark Esper khiển trách v́ nỗ lực vụng về, lén lút nhằm chống đối lệnh của ông Trump để Hải quân ngừng thủ tục kỷ luật đặc nhiệm SEAL Petty Officer Edward Gallagher, người bị buộc tội v́ chụp ảnh với thi thể một chiến binh ở Iraq.
Tuy nhiên, vụ việc chỉ là va chạm mới nhất giữa ông Trump và các lănh đạo Lầu Năm Góc, sau khi tổng thống phớt lờ hoặc làm trái lời khuyên của họ để rút quân khỏi Syria, cấm người chuyển giới nhập ngũ và tài trợ biên giới Mỹ - Mexico.
Tổng thống Donald Trump và Richard Spencer, khi đó là Bộ trưởng Hải quân và quyền Bộ trưởng Quốc pḥng, trong cuộc họp Nội các tại Nhà Trắng vào ngày 16/7. Ảnh: Washington Post.
Các lănh đạo quân sự cũng phải dọn dẹp các lùm xùm chính trị liên quan đến tổng thống, bao gồm việc Nhà Trắng có thể đă t́m cách che tên của tàu khu trục USS John S. McCain khi ông Trump đến thăm Nhật Bản vào mùa xuân năm ngoái.
Hôm 25/11, ông Spencer bày tỏ bất b́nh v́ sự can thiệp của tổng thống trong vụ Gallagher. "Điều đó gửi thông điệp ǵ tới các binh sĩ? Rằng họ có thể thoát tội. Chúng ta phải có trật tự và kỷ luật tốt. Đó là xương sống của quân đội", ông nói với CBS.
Các chỉ huy của ông Trump có nhiều cách để đối phó với lệnh của tổng thống, thường được chuyển qua Twitter - đáng kể nhất là trong trường hợp cựu Bộ trưởng Quốc pḥng Jim Mattis, người từ chức tháng 12/2018 sau khi tổng thống ra lệnh rút toàn bộ quân khỏi Syria.
Hiện tại, các nhà quan sát đang ṭ ṃ về số phận của Chuẩn Đô đốc Collin Green, chỉ huy của Bộ Tư lệnh Chiến tranh Đặc biệt Hải quân, chuyên giám sát các biệt kích hải quân SEAL tinh nhuệ.
Giống như ông Spencer, ông Green ủng hộ kế hoạch xem xét kỷ luật có thể dẫn đến việc loại Gallagher khỏi SEAL - quy tŕnh mà ông Esper hủy bỏ sau khi ông Trump can thiệp.
Một điểm đột phá tiềm năng khác có thể liên quan đến quyết định sắp tới của quân đội là việc có nên khôi phục vị trí trong lực lượng đặc biệt của Thiếu tá Mathew Golsteyn, người được ông Trump xá tội giết một thường dân ở Afghanistan, hay không.
Bộ trưởng Hải quân sắp măn nhiệm Richard Spencer. Ảnh: AP.
Vài giờ trước khi từ chức dưới áp lực, ông Spencer thừa nhận với Politico rằng ông Trump và các nhà lănh đạo quân sự bất đồng về một loạt vấn đề trong những tháng gần đây dù ông đă cố gắng gạt bỏ suy nghĩ hai bên đang mâu thuẫn.
"Lương tâm không cho phép tôi tuân theo mệnh lệnh mà tôi cho rằng vi phạm lời thề thiêng liêng của tôi trước sự chứng kiến của gia đ́nh, lá cờ và đức tin để ủng hộ và bảo vệ Hiến pháp Mỹ", ông viết, dường như đề cập đến việc ông Trump kiên quyết giữ lại Gallagher trong lực lượng SEAL.
Sự chia rẽ ngày càng tăng
Ông Trump biện hộ cho sự can thiệp của ông trong các trường hợp của quân đội tinh nhuệ. Ông nói với các phóng viên hôm 25/11 rằng ông đang bảo vệ các chiến binh của Mỹ trước các thủ tục "rất không công bằng".
"Chưa bao giờ có một tổng thống đứng lên v́ họ như tôi đă làm", ông Trump phát biểu trong Pḥng Bầu dục.
Quan hệ của ông Trump với Lầu Năm Góc khác xa so với thời kỳ đầu của chính quyền, khi các nhà lănh đạo quân sự tin rằng ông đă trao cho các tướng lĩnh quyền lực lớn hơn để đưa ra quyết định theo thẩm quyền của chính họ, so với sự quản lư áp đặt hơn của cựu Tổng thống Barack Obama.
Điều đó bao gồm việc cho phép ông Mattis loại Nhà Trắng khỏi các động thái như khởi động chiến dịch chống lại các mục tiêu IS và al-Qaida ở Trung Đông.
Nhưng sự can thiệp của tổng thống trong các hoạt động quân sự đă tăng lên - đầu tiên là ở trong nước và gần đây là ở nước ngoài.
Tổng thống Donald Trump thảo luận về các hoạt động quân sự với Tướng Joseph Votel, chỉ huy Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ, và Tướng Raymond A. "Tony" Thomas, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Đặc biệt Mỹ tại MacDill, AFB, Florida, ngày 6/2/2017. Ảnh: DoD.
"Dưới thời Obama, chúng tôi bất măn v́ đó là quy tŕnh kéo dài, cồng kềnh. Giờ chúng tôi bất măn v́ ông Trump đưa ra những quyết định nhanh chóng, bất ngờ, thiếu đồng bộ", một cựu sĩ quan quân đội cao cấp từng phục vụ dưới thời Trump cho đến đầu năm nay, cho biết.
Trung tướng về hưu Michael Nagata đồng ư rằng những thất vọng là có thật.
"Tổng thống và các lănh đạo cấp cao của ông dường như ít quan tâm đến phản hồi của các sĩ quan thực địa", ông Nagata, người từng giám sát cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo ở Iraq và Syria, cho biết.
Trong năm 2017 và 2018, ông Trump liên tục truyền lệnh đến Lầu Năm Góc, bao gồm lời hứa loại bỏ người chuyển giới khỏi lực lượng quân đội, quyết định thành lập Lực lượng Không gian, yêu cầu diễu hành quân sự ở Washington D.C và triển khai hàng ngh́n binh sĩ đến biên giới Mỹ - Mexico trước bầu cử giữa nhiệm kỳ.
Ông đă nhiều lần đụng độ với các tướng lĩnh về số lượng quân đội ở Syria khi các lănh đạo và chỉ huy Lầu Năm Góc khẳng định việc rút quân đột ngột sẽ trao quyền cho IS (Quân đội Mỹ vẫn ở lại Syria, theo những ǵ ông Trump mô tả là sứ mệnh bảo vệ dầu mỏ). Ở Afghanistan, ông đe dọa đột ngột rút quân bất chấp lời khuyên của Tham mưu trưởng Liên quân.
Một số lănh đạo quân đội lo sợ sự chia rẽ sẽ mở rộng sau vụ việc của Gallagher.
"Tổng thống Trump luôn có cố vấn riêng và ở mức độ nào đó xem thường Bộ Quốc pḥng nhưng nó đang leo thang và tôi nghĩ nó sẽ tiếp tục leo thang, đặc biệt trong bối cảnh chính trị như luận tội.
Tôi đoán ông ấy sẽ tiếp tục thắt chặt sự ḱm kẹp của ḿnh đối với Lầu Năm Góc như ông ấy đă làm trong năm qua", cựu thượng nghị sĩ đảng Cộng ḥa Chuck Hagel, người từng là bộ trưởng quốc pḥng dưới thời Obama, nói với Politico.