Theo CGTN, mặc dù không công khai tuyên bố, các nhà lănh đạo của 3 nước đă thể hiện rơ ràng rằng hành động này nhằm "kiềm chế" Trung Quốc ở châu Á-Thái B́nh Dương, khi một nhà phân tích nhận định rằng AUKUS đă phá hoại hàng loạt mối quan hệ đồng minh của Mỹ và phản tác dụng nặng nề.
Một tàu ngầm của Hải quân Hoàng gia Úc tại Garden Island, Úc. Ảnh: POIS YURI RAMSEY / AUSTRALIAN DEFENSE FORCE
Các nhà lănh đạo của Úc, Anh và Mỹ đă công bố một liên minh quân sự ba bên mới vào ngày 15 tháng 9 - được gọi là AUKUS - để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chia sẻ thông tin công nghệ lẫn nhau.
Điều này sẽ bao gồm hợp tác về trí tuệ nhân tạo (AI), các vấn đề mạng, khả năng tấn công tầm xa, tính toán lượng tử và các hệ thống dưới nước. Theo CGTN, mặc dù không công khai tuyên bố, các nhà lănh đạo của 3 nước đă thể hiện rơ ràng rằng hành động này nhằm "kiềm chế" Trung Quốc ở châu Á-Thái B́nh Dương. Trung Quốc coi việc này như một phần trong hành động gây hấn vô cớ mới nhất trong "Chiến tranh Lạnh mới".
AUKUS chia rẽ các đồng minh của Mỹ
Viết trên CGTN, Tác giả Andrew Korybko - một nhà phân tích chính trị người Mỹ hoạt động tại Moscow - cho rằng AUKUS đă phản tác dụng đối với Mỹ. Thay v́ đóng vai tṛ như một chất xúc tác để đoàn kết các đồng minh chống lại Trung Quốc, liên minh này thực sự đang làm trầm trọng thêm sự khác biệt giữa họ.
Bằng chứng rơ ràng nhất về điều này là việc Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian lên án sáng kiến này là để Anh và Mỹ giúp Úc có được một hạm đội tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Úc sẽ từ bỏ thỏa thuận trị giá 66 tỷ USD trước đây với Paris đối với những con tàu đă vướng phải nhiều vấn đề trong vài năm qua. Bộ trưởng Pháp chỉ trích rằng "Đây thực sự là một nhát dao sau lưng. Chúng tôi đă thiết lập mối quan hệ tin cậy với Úc. Sự tin tưởng đă bị phá hoại. Và hôm nay tôi rất tức giận v́ việc chấm dứt hợp đồng này."
Những nhận xét cay đắng của ông được đưa ra bất chấp việc Tổng thống Mỹ Joe Biden ca ngợi vai tṛ của Pháp trong khu vực mà Mỹ và các đồng minh gần đây gọi là "Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương".
Theo ông Biden: "Đặc biệt, Pháp đă có sự hiện diện đáng kể ở Ấn Độ - Thái B́nh Dương và là một đối tác và đồng minh quan trọng trong việc củng cố an ninh và thịnh vượng của khu vực. Mỹ mong muốn hợp tác chặt chẽ với Pháp và các nước chủ chốt khác khi chúng ta cùng tiến bộ".
Tổng thống Mỹ Joe Biden gặp gỡ Bộ tứ tại trong cuộc họp trực tuyến tại Nhà Trắng ở Washington, D.C., ngày 12/3. Ảnh: Getty
Mặc dù Pháp có vai tṛ lớn, nhưng những lời an ủi của Washington không đủ để xoa dịu Paris sau khi Pháp vừa đánh mất cái họ gọi là "Hợp đồng của thế kỷ."
Theo CGTN, ông Biden đă "đâm sau lưng" Pháp theo cách tối ưu hóa lợi nhuận cho nước Mỹ - giống người tiền nhiệm của ông là cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump - chứ không phải người đại diện đảng Dân chủ với lời hứa sẽ khôi phục ḷng tin của các đồng minh Mỹ.
Chiến lược an ninh này được thể hiện bằng khẩu hiệu "Sự trở lại của nước Mỹ" mà ông Biden đă lặp lại trong chuyến công du châu Âu hồi đầu mùa hè này. Tuy nhiên, tất cả dường như chỉ là một lời "hứa suông".
Rạn nứt mới đă xuất hiện giữa Mỹ và Pháp khi Mỹ ngầm "nẫng tay trên" thỏa thuận quân sự trị giá hàng tỷ USD của đồng minh NATO với Úc, gây ra nguy cơ làm gia tăng sự chia rẽ xuyên Đại Tây Dương.
Nó có thể khiến Paris chống lại áp lực của Washington đối với EU về việc làm xấu thêm quan hệ của EU với Bắc Kinh - với cái cớ "đoàn kết dân chủ" như ông Biden đă đề xướng từ khi nhậm chức. AUKUS chắc hẳn cũng là một cú sốc đối với Úc và và các đồng minh Quad của Mỹ là Ấn Độ và Nhật Bản.
Đồng minh Châu Á hụt hẫng
CGTN nhận định, hai thành viên châu Á của khối quân sự "chống Trung Quốc" mới nổi vẫn nghĩ rằng họ b́nh đẳng với tất cả những quốc gia khác nhưng giờ đây rơ ràng AUKUS cho thấy nhà lănh đạo Mỹ coi trọng Úc hơn hai nước này.
Ấn Độ và Nhật Bản đă hy vọng đạt được các thỏa thuận hợp tác quân sự và công nghệ đặc quyền tương tự với đồng minh chung của họ là Mỹ. Ấn Độ đă kư một số cái gọi là "thỏa thuận cơ bản" với Mỹ cho đến nay, trong khi Nhật Bản là đối tác quốc pḥng chung hàng thập kỷ của Mỹ, nhưng cả hai đều không nhận được các đặc quyền như vậy.
Tác giả Korybko cho rằng, việc ưu tiên như vậy c̣n ngầm cho thấy các nước phương Tây vẫn tồn tại tư tưởng tự coi những người cùng chủng tộc vượt trội hơn so với các đối tác châu Á. Kết quả là, AUKUS không chỉ làm xấu đi mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương giữa Mỹ và Pháp trong NATO, mà c̣n cả quan hệ xuyên Thái B́nh Dương giữa một bên là Mỹ với Ấn Độ và Nhật Bản trong khuôn khổ Bộ tứ.
Cuộc nói chuyện của ông Biden về việc tập hợp cái gọi là "liên minh các nền dân chủ" để "ngăn chặn" những "chế độ được cho là chuyên quyền" như Trung Quốc là vô nghĩa, v́ rơ ràng lợi nhuận công nghiệp-quân sự và quyền ưu tiên về sắc tộc được ưu tiên hơn sự đoàn kết bề ngoài dựa trên ư thức hệ.
Khi "đâm sau lưng Pháp" và hàm ư vị thế "chiếu dưới" của châu Á trước trận đại chiến nhằm kiềm chế Trung Quốc, AUKUS dường như đă phản tác dụng đối với Mỹ.