|
Trong những ngày qua người Hong Kong đă đồng loạt xuống đường biểu t́nh phản đối âm mưu áp dụng luật dẫn độ tại mảnh đất của họ. Đây là cuộc biểu t́nh hoàn toàn chính đáng của người dân Hong Kong. Dù Hong Kong là của TQ nhưng Hong Kong có những đặc quyền rất lớn. Người biểu t́nh ở Hong Kong một lần nữa chặn các con đường chính và các ṭa nhà chính phủ, trong khi lực lượng cảnh sát bắn hơi cay và đạn cao su để đáp trả.
Nh́n bề ngoài, những cuộc biểu t́nh này là dự luật cho phép dẫn độ người từ Hong Kong sang Trung Quốc đại lục.
Nhưng đây không phải là tất cả. Có rất nhiều những số bối cảnh quan trọng, thậm chí kéo dài hàng thập kỷ có thể sẽ giúp giải thích những ǵ đang diễn ra.
1. Hong Kong có một vị thế đặc biệt ...
Điều đầu tiên quan trọng cần nhớ là Hồng Kông rất khác biệt so với các thành phố khác của Trung Quốc.
Hong Kong là thuộc địa của Anh trong hơn 150 năm. Đảo Hong Kong được nhượng lại cho Anh sau một cuộc chiến năm 1842. Sau đó, Trung Quốc cũng cho Anh thuê phần c̣n lại của Hong Kong trong 99 năm.
Hong Kong kể từ đó trở thành một cảng giao dịch bận rộn, một trung tâm sản xuất và nền kinh tế đă phát triển mạnh mẽ vào những năm 1950.
Lănh thổ này cũng là nơi mà nhiều người di cư và những người bất đồng chính kiến t́m đến để chạy trốn khỏi sự bất ổn, nghèo đói hoặc đàn áp ở Trung Quốc đại lục.Sau đó, vào đầu những năm 1980, khi thời hạn cho thuê 99 năm ngày càng đến gần, Anh và Trung Quốc bắt đầu đàm phán về tương lai của Hong Kong. Chính phủ cộng sản ở Trung Quốc cho rằng tất cả Hong Kong nên được trả lại cho Trung Quốc.
Hai bên đă đạt được thỏa thuận vào năm 1984 rằng Hong Kong sẽ được trả về cho Trung Quốc vào năm 1997, theo nguyên tắc "một quốc gia, hai chế độ".
Điều này có nghĩa là trong khi trở thành một phần với Trung Quốc, Hong Kong sẽ được hưởng "quyền tự chủ cao độ, ngoại trừ các vấn đề đối ngoại và quốc pḥng" trong 50 năm.
Do đó, Hong Kong có một hệ thống pháp lư và biên giới riêng, và các quyền bao gồm tự do hội họp và tự do ngôn luận được bảo vệ.
Ví dụ điển h́nh chính là việc Hong Kong là một trong số ít nơi trên lănh thổ Trung Quốc có thể tưởng niệm cuộc đàn áp Quảng trường Thiên An Môn năm 1989.
2. Nhưng mọi thứ đang thay đổi
Hong Kong vẫn được hưởng các quyền tự do vốn không tồn tại ở Trung Quốc đại lục nhưng giới chỉ trích cho rằng các quyền này đang bị suy giảm.
Các nhóm đấu tranh đă cáo buộc Trung Quốc can thiệp sâu vào Hong Kong, như các phán quyết pháp lư loại bỏ các nhà lập pháp ủng hộ dân chủ. Họ cũng lo ngại về sự mất tích 5 nhân viên nhà xuất bản sách Hong Kong và một nhà tài phiệt bị giam giữ ở Trung Quốc.
Một vấn đề khác là quá tŕnh cải cách dân chủ.
Nhà lănh đạo của Hong Kong, Carrie Lam, được bầu ra bởi một ủy ban bầu cử gồm 1.200 thành viên, hầu hết đều thân Bắc Kinh. Trong khi đó chỉ có 6% tổng số cử tri có quyền bầu các ủy viên này.
Theo Bản Hiến pháp của Hong Kong, Bộ Luật cơ bản, Hong Kong nên bầu lănh đạo của ḿnh theo một cách dân chủ hơn, nhưng có nhiều tranh căi về việc thực hiện điều này.Chính phủ Trung Quốc cho biết vào năm 2014 sẽ cho phép cử tri bầu chọn các nhà lănh đạo từ một danh sách đă được ủy ban-thân-Bắc Kinh phê chuẩn, nhưng giới phê b́nh gọi đây là "nền dân chủ giả tạo" và nó đă không được thông qua tại Hội đồng lập pháp của Hồng Kông.
28 năm nữa là đến 2047, thời điểm Luật cơ bản sẽ hết hạn nhưng những ǵ sẽ xảy ra với quyền tự trị của Hong Kong vẫn chưa rơ ràng.
3. Hầu hết người Hong Kong không xem ḿnh là người TQ
Trong khi hầu hết người Hong Kong là người gốc Hoa, và mặc dù Hồng Kông là một phần của Trung Quốc, phần lớn người dân ở đây không nhận ḿnh là người Trung Quốc.
Các khảo sát từ Đại học Hong Kong cho thấy hầu hết mọi người tự nhận ḿnh là "người Hong Kong" và chỉ có 15% tự nhận là "người Trung Quốc".
Sự khác biệt thậm chí c̣n lớn hơn trong giới trẻ. Trong một cuộc khảo sát năm 2017 cho thấy chỉ có 3% người trong độ tuổi 18-29 tự nhận ḿnh là người Trung Quốc.
Người Hong Kong nêu rơ sự khác biệt về pháp lư, xă hội và văn hóa và thực tế Hong Kong là một thuộc địa riêng biệt trong 150 năm là lư do tại sao họ không đồng nhất với đồng bào của họ ở Trung Quốc đại lục.
Tuy nhiên, tinh thần chống Trung Quốc ở Hong Kong cũng tăng trong những năm gần đây, khi nhiều người người phàn nàn về những vị khách du lịch đến từ đại lục vô cùng thô lỗ, coi thường các quy tắc địa phương hoặc làm gia tăng chi phí sinh hoạt.
Một số nhà hoạt động trẻ thậm chí đă kêu gọi Hong Kong độc lập khỏi Trung Quốc, một điều rất đáng báo động đối với chính quyền Bắc Kinh.
Người biểu t́nh cảm thấy dự luật dẫn độ, nếu được thông qua, sẽ đưa lănh thổ này đến gần hơn dưới sự kiểm soát của Trung Quốc.
"Hồng Kông sẽ trở thành một thành phố khác của Trung Quốc nếu dự luật này được thông qua", một người biểu t́nh, Mike, 18 tuổi, nói với BBC.
4. Người Hong Kong biết cách biểu t́nh
Vào tháng 12/2014, khi cảnh sát tháo dỡ những ǵ c̣n sót lại tại một địa điểm biểu t́nh ủng hộ dân chủ ở trung tâm Hong Kong, những người biểu t́nh đă hô vang: "Chúng tôi sẽ trở lại."
Thực tế việc các cuộc biểu t́nh trở lại không quá đáng ngạc nhiên. Hong Kong có một lịch sử về sự bất đồng chính kiến kéo dài nhiều năm qua.
Năm 1966, các cuộc biểu t́nh nổ ra sau khi Công ty Star Ferry quyết định tăng giá vé. Các cuộc biểu t́nh leo thang thành bạo loạn buộc chính quyền phải ra lệnh giới nghiêm và điều động hàng ngàn binh sĩ đă xuống đường.
Các cuộc biểu t́nh lại tiếp diễn từ năm 1997, nhưng những cuộc biểu t́nh lớn nhất thường có xu hướng chính trị và đưa người biểu t́nh vào cuộc xung đột với Trung Quốc đại lục.
Trong khi người Hong Kong có một mức độ tự chủ nhất định, họ có ít tự do trong các cuộc thăm ḍ, có nghĩa là các cuộc biểu t́nh là một trong số ít cách họ có thể đưa ra quan điểm của ḿnh.
Có nhiều cuộc biểu t́nh lớn vào năm 2003 (lên tới 500.000 người xuống đường và dẫn đến một dự luật an ninh gây tranh căi bị hủy bỏ) và các cuộc tuần hành hàng năm cho quyền bầu cử phổ quát cũng như việc tưởng niệm cuộc đàn áp ở Quảng trường Thiên An Môn, cho thấy bề dày lịch sử biểu t́nh của Hong Kong.
Các cuộc biểu t́nh năm 2014 đă diễn ra trong vài tuần và khi đó người Hong Kong yêu cầu được quyền bầu lănh đạo của chính họ. Nhưng phong trào Dù vàng đă bị xẹp xuống mà không có bất kỳ sự nhượng bộ nào từ Bắc Kinh.
|