Tháng trước, Jane Weinhaus, 63 tuổi bị nhiễm Covid-19, bà cảm thấy yếu đi rất nhanh và phải dùng máy thở trong pḥng điều trị tích cực bệnh viện Missouri Baptist.
6 ngày sau, bác sĩ thử tháo ống thở, nhưng quyết định nối lại v́ bà chưa sẵn sàng. Thêm ba ngày nữa, Jane cuối cùng cũng có thể tự thở, nhưng hành tŕnh hồi phục của bà c̣n lâu mới kết thúc.
Ba ngày tiếp theo, Jane không thể rời khỏi giường, bấn loạn v́ "không biết ḿnh đang ở đâu", Mike Weinhaus, chồng bà, nhớ lại. "Không phải cứ cai được máy thở là bạn trở lại ngay với cuộc sống b́nh thường, ít nhất trong trường hợp của vợ tôi".
Jane Weinhaus trên đường rời bệnh viện về nhà. Ảnh: WSJ.
Hàng ngh́n bệnh nhân Covid-19 nặng ở Mỹ đang được chăm sóc tích cực và phải sử dụng máy thở. Các bệnh viện đang nỗ lực gia tăng số lượng thiết bị này nhưng chúng không phải "thuốc trị bách bệnh". Một nghiên cứu của Anh công bố hôm 4/4 cho thấy 67% bệnh nhân Covid-19 được thở máy hoặc sử dụng các phương pháp hỗ trợ hô hấp tiên tiến khác đă tử vong, gần gấp đôi so với 36% bệnh nhân viêm phổi không mắc Covid-19 trong những năm trước.
Bác sĩ và các chuyên gia y tế vẫn c̣n nhiều điều cần t́m hiểu về con đường phục hồi cho những bệnh nhân Covid-19 nặng nhất. Tuy nhiên, điều họ biết chắc là các bệnh nhân sống sót sau quăng thời gian dài sử dụng máy thở, dù v́ bất cứ căn bệnh nào, đều sẽ phải đối mặt với một hành tŕnh khó khăn.
Quá tŕnh hồi phục bước đầu có thể mất vài tuần hoặc vài tháng. Thậm chí vài năm sau, nhiều người sống sót trước trọng bệnh, bao gồm cả những người từng dùng máy thở, vẫn phải chịu đựng hàng loạt vấn đề về thể chất, cảm xúc hoặc tinh thần, nghiên cứu cho thấy. Trí nhớ của bệnh nhân có nguy cơ bị tổn thương dù họ vẫn trẻ và trước đó hoàn toàn khỏe mạnh. Một số người khác lại mắc hội chứng căng thẳng sau sang chấn.
Các bằng chứng ban đầu cho thấy nhiều bệnh nhân nhiễm nCoV có thể phải dùng máy thở trong thời gian dài, từ 15 đến 20 ngày hoặc hơn, lâu hơn nhiều so với thời gian trung b́nh của các bệnh nhân điều trị tích cực. Quăng thời gian khó khăn này, kết hợp với việc phải sử dụng thuốc an thần nặng trong khi thở máy, khiến họ có nguy cơ gặp những vấn đề sức khỏe hậu điều trị tích cực lớn hơn.
"Dịch bệnh sẽ mang đến những ảnh hưởng kéo dài đối với hàng trăm ngh́n bệnh nhân Mỹ cũng như trên toàn cầu, không phải chỉ bó hẹp trong quăng thời gian họ lưu lại pḥng điều trị tích cực", Nathan Brummel, bác sĩ chuyên khoa phổi từ Đại học bang Ohio, nhận xét.
Sử dụng máy thở không nhất thiết là nguyên nhân gây ra những vấn đề sức khỏe lâu dài với người bệnh mà chúng bắt nguồn từ nhiều yếu tố, bao gồm việc sử dụng thuốc an thần nặng và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các nhà nghiên cứu nhận thấy những tác động dài hạn tương tự ở bệnh nhân nặng phải điều trị tích cực nhưng không cần dùng đến máy thở. Họ thậm chí c̣n đặt tên cho t́nh trạng này: Hội chứng Hậu Điều trị Tích cực.
Theo các bác sĩ, bệnh nhân Covid-19 phải đối diện vô số thách thức đặc biệt. Nhiều bệnh viện thường t́m cách giảm thiểu những vấn đề sức khỏe lâu dài hậu chăm sóc tích cực bằng cách giảm liều thuốc an thần, giúp bệnh nhân rời khỏi giường hay cho phép người thân luôn bên cạnh để động viên tinh thần bệnh nhân.
Tuy nhiên, trong khủng hoảng Covid-19, các nhân viên y tế vốn đă bị quá tải có thể không đủ thời gian làm theo những bước này. Nhiều bệnh nhân không thể tỉnh táo v́ mức oxy thấp. Gia đ́nh không được phép ở bên cạnh v́ nguy cơ lây nhiễm.
Jesse Vanderhoof cuối tuần trước xuất viện sau 11 ngày điều trị, trong đó có 7 ngày dùng máy thở. Tuy nhiên, ông nhanh chóng phải quay trở lại pḥng cấp cứu ở địa phương bằng xe cứu thương v́ mê sảng.
Y tá 40 tuổi ở Hailey, Idaho, này bị nhiễm virus sau khi làm việc tại một trung tâm xét nghiệm nCoV nhanh. Sau khi cai máy thở, Jesse bảo với vợ rằng ông định thuê một chiếc xe rồi tự lái hơn hai tiếng từ bệnh viện về nhà dù ông không thể đứng vững.
"Thật buồn khi nh́n thấy ông ấy không hiểu chuyện ǵ đang diễn ra quanh ḿnh", vợ ông nói.
Trở về nhà sau khi tới bệnh viện tái khám, Vanderhoof cho biết cuối cùng ông cũng "bắt đầu phục hồi ư thức". Ông vẫn cảm thấy rất yếu, và đau nhức, phải dùng nạng để di chuyển. Bác sĩ nói có thể ông phải mất vài tháng mới hồi phục.
Để cho bệnh nhân sử dụng máy thở, các bác sĩ phải luồn một ống dẫn oxy xuống miệng sâu tới khí quản, một quá tŕnh đau đớn và khó chịu đến mức bệnh nhân cần được gây mê để không phản ứng lại. Một số bệnh nhân c̣n bị trói tay để họ không kéo ống thở ra.
Một tuần dùng máy thở là quăng thời gian khó chịu nhất ông từng trải qua, Vanderhoof cho hay. Dù được gây mê, ông vẫn cảm nhận thấy rất rơ chiếc ống được luồn xuống cổ họng và lo lắng v́ cảm giác nghẹt thở. Vanderhoof nói ông từng vài lần nhai ống thở trong miệng và phải dùng thuốc an thần.
"Tôi đă nh́n thấy cả cuộc đời ḿnh vụt qua trước mắt", ông kể.
Sheila Richburg, 51 tuổi, nhà tư vấn giáo dục ở Katy, Texas, cho biết bà từng phải dùng máy thở hồi tháng 11 năm ngoái v́ chứng rối loạn hô hấp nghiêm trọng tương tự những bệnh nhân Covid-19. Thuốc an thần làm tê liệt toàn bộ các cơ bắp của bà nhưng bà hoàn toàn tỉnh táo.
Bà ví trải nghiệm này giống như việc "bị chôn sống". Theo Richburg, bà "đă cố gắng đấu tranh nhưng cơ thể không nhúc nhích và không thể khiến các y bác sĩ chú ư". "Chẳng thứ ǵ khiến tôi hoảng sợ hơn thế", bà nói.
Sau 9 ngày, bà được cai máy thở. Richburg bị ảo giác và hoang tưởng. Bà yếu đến nỗi không thể tự lấy tay chạm lên mũi hay đánh răng. Dây thanh quản của bà bị tổn thương và giờ đây, bà lo lắng hơn bao giờ hết rằng nCoV có thể đưa bà trở lại pḥng điều trị tích cực.
"Tôi chưa bao giờ nghĩ quá tŕnh phục hồi lại khó khăn hơn chính căn bệnh như vậy", Richburg chia sẻ.
Bác sĩ James C. Jackson, nhà tâm lư học tại Trung tâm Y tế Đại học Vanderbilt ở Nashville, cho hay ông lo lắng về những ảnh hưởng tâm lư và hội chứng rối loạn căng thẳng hậu sang chấn (PTSD) mà các bệnh nhân sống sót trước Covid-19 có thể phải chịu.
"Bị ốm nặng đă tồi tệ rồi, nhưng ốm nặng giữa đại dịch c̣n tồi tệ hơn. Bầu không khí lo âu, căng thẳng sẽ khiến PTSD trở nên trầm trọng hơn", ông đánh giá.
Mike Weinhaus rời bệnh viện sau khi được điều trị Covid-19. Ảnh: WSJ.
Tại khu ngoại ô St. Louis ở Chesterfield, Jane Weinhaus, người được đặt nội khí quản vào tháng trước, không phải thành viên duy nhất trong gia đ́nh nhiễm nCoV. Chồng bà cũng đă nhập viện. Hai con trai và một con dâu của bà bắt đầu xuất hiện những triệu chứng nhẹ.
Thỉnh thoảng, nhân viên bệnh viện lại đẩy xe đưa ông qua pḥng vợ nằm. "Chứng kiến vợ bên chiếc máy thở là điều đáng sợ nhất mà tôi từng thấy", ông nói. Bệnh viện sau đó quyết định chuyển ông vào cùng pḥng với vợ để ông giúp xoa dịu bà lúc thuốc an thần hết hiệu lực.
Jane hy vọng bà không phải chịu bất kỳ hệ lụy lâu dài nào. Nhưng bà cho biết hiện tại bà rất yếu và quá tŕnh hồi phục "sẽ là một con đường rất dài".
Việc tháo ống thở là thao tác nguy hiểm đối với các nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân Covid-19, bởi quy tŕnh này chắc chắn sẽ khiến virus phun ra xung quanh. Nó cũng có thể gây khó khăn cho cả bệnh nhân.
Khi các bác sĩ của Maury Hanks tại một bệnh viện ở Knoxville, Tennessee, tuần trước quyết định tháo máy thở của ông, họ đă cảnh báo với vợ ông, Susan, rằng v́ c̣n quá nhiều điều họ chưa biết về nCoV nên họ không chắc việc này sẽ đi đến đâu. Hanks, 57 tuổi, được nối máy thở vào ngày 24/3.
Các bác sĩ thường giảm liều an thần trước khi thực hiện tháo máy thở để bệnh nhân có thể bắt đầu tự thở. Hanks trở nên kích động và lo lắng, khiến nhịp tim ông tăng mạnh.
"Anh ấy tỉnh dậy với chiếc ống luồn sâu nơi cổ họng", vợ ông nói. Bác sĩ phải tiêm thuốc an thần lần hai.
Hôm 31/3, họ thử tháo máy thở một lần nữa. Lần này, các bác sĩ cho vợ Hanks nói chuyện với ông qua điện thoại. "Anh phải hít vào và thở ra", bà nói với chồng. "Đó là 15 phút dài nhất cuộc đời tôi", bà chia sẻ.
Hanks trở về nhà hôm 4/4 sau gần 12 ngày nằm viện. Ông đă có sức hơn nhưng vẫn c̣n yếu. Ông gặp vấn đề về thăng bằng và đă sụt 9 kg. Các bác sĩ nói quá tŕnh hồi phục sẽ mất nhiều thời gian và ông cần điều trị thêm một tháng nữa.
"Họ không thể vạch ra cho tôi một con đường cụ thể", Hanks nói. "Họ đơn giản là không biết. Họ chưa bao giờ đối mặt với nó trước đây".
VietBF@sưu tập