Tuần này tổng thống Donald Trump đă mở ra hai mặt trận mới chống lại những nước gọi là “đồng minh” trong cuộc chiến mậu dịch của ông. Hôm thứ hai tuần này, ông Trump tuyên bố rằng Brazil và Argentina sẽ không c̣n được miễn thuế quan phụ thu đánh vào thép và nhôm. Sau đó, văn pḥng Đại Diện Thương mại Hoa Kỳ tuyên bố Pháp sẽ phải chịu thuế quan 100% trên một số mặt hàng trị giá 2.4 tỷ đô la để trả đũa việc Pháp đặt ra thuế dịch vụ kỹ thuật số (digital services tax) nhằm bảo đảm rằng những công ty kỹ thuật cao – mà phần lớn là Mỹ - đóng góp một phần thuế công bằng trên các họat động của họ tại Pháp.
Những khỏan thuế quan đánh trên hàng Pháp, đi từ ruợu sâm banh cho đến túi sách phụ nữ đă được áp đặt bất chấp sự kiện rằng chính Mỹ cũng ủng hộ một sáng kiến của tổ chức OECD nhằm thay đổi cách đánh thuế các công ty. Trong sáng kiến này, tổ chức OECD đă đề nghị một “quyền đánh thuế” mới cho các chính phủ dựa trên số bán mà các công ty này thực hiện trên lănh thổ của quốc gia đó (môt điều Pháp làm trong luật thuế mới này). OECD cũng khuyến khích các quốc gia trong nhóm G20 hăy đạt đến một thỏa thuận về đề nghị này vào cuối tháng giêng năm tới.
Với ông Trump lúc nào cũng nói ông thích đạt đến những thỏa thuận - “I love making deal” ông thường nói – quyết định đánh thuế quan lên hàng nhập cảng từ Pháp quả là đáng ngạc nhiên. Vào tháng tám, bộ trưởng tài chánh hai nước đă thỏa thuận rằng Pháp sẽ bồi ḥan lại cho các công ty Mỹ khỏan khác biệt giữa hai thứ thuế khi đề nghị mới của OECD được đem ra áp dụng. Thuế của Pháp được quy định là 3% doanh số hàng bán tại Pháp cho các công ty có doanh số bán tại Pháp trên 25 triệu Euro và 750 triệu Euro trên ṭan thế giới.
Nguyên nhân có thể có quan hệ với việc tổng thống Pháp Emmanuel Macron chỉ trích t́nh trạng liên minh NATO. Hôm thứ hai, trong khi tổng thống Mỹ Donald Trump “tweet” một cách khoe khoang rằng ông đă thuyết phục các thành viên của liên minh tăng gia chi tiêu cho quốc pḥng th́ ông tổng thống Pháp chỉ trích NATO là “hoại năo” (brain dead). Hội nghị thượng đỉnh của liên minh lần này được coi như là một cơ hội cho ông Trump đạt được một thành tích huy hoàng về ngoại giao để bù đắp lại cho những khó khăn trong nước. Thế nhưng có vẻ nó đă có kết quả ngược lại.
Cuộc tranh chấp này có nguy cơ làm ảnh hưởng đến tiến độ trong việc t́m ra một cách đánh thuế mới chống lại những công ty đa quốc. Bộ trưởng tài chánh Mỹ Steven Mnuchin cũng đă tham dự tiến tŕnh của OECD mà nếu chấp thuận cũng cho phép Mỹ đánh thuế trên các công ty sản xuất hàng xa xỉ của Pháp tại Mỹ.
Những hy vọng rằng ông Trump sẽ làm giảm nhe những căng thẳng mậu dịch trước cuộc bầu cử tổng thống năm tới có vẻ đă bị đặt lầm chỗ. Những lời bàn tán về “một thỏa hiệp tạm” với Trung Quốc nay thấy chưa đi đến đâu. Và quyết định của ông Trump không đánh thuế quan lên xe hơi nhập cảng từ châu Âu cũng không dẫn đến một sự ổn định lâu dài. Thay vào đó, hôm thứ ba ông Trump nói ông hài ḷng trong việc đợi đến sau khi bầu cử trước khi đạt đến một thỏa hiệp với Trung Quốc. Washington cũng nói rằng đang tính tóan đến việc đánh thuế trừng phạt châu Âu theo sau quyết định của tổ chức Mậu dịch Thế giới WTO về Airbus.
Cho đến nay những thiệt hại tạo ra cho kinh tế thế giới của cuộc chiến mậu dịch đă đến mức đáng kể. Sản xuất công nghiệp thế giới hiện đang ch́m đắm trong tŕ trệ. Các tư liệu của châu Âu công bố hôm thứ hai cho thấy tháng 11 này là tháng thứ 10 liên tiếp mà sản xuất công nghiệp giảm sút, trong lúc tại Mỹ họat động công nghiệp cũng bắt đầu suy thóai. T́nh trạng tŕ trệ và suy thóai này cộng thêm với những tuyên bố mới về thuế quan đă đẩy các thị truờng tài chánh ṭan cầu đi xuống đến mức thấp nhất từ hai tháng nay.
Ủy Hội châu Âu cần phải đứng ra bảo vệ cho Pháp. Đe dọa đánh thuế chỉ là một hành động của một tên bắt nạt (bully) và không thể nào ngăn chặn một nước có chủ quyền thực hiện chủ quyền của ḿnh trên lănh thổ ḿnh qua việc đánh thuế. Tuy nhiên Liên Hiệp châu Âu cũng không nên hành động môt cách không phân biệt mà cần phải theo đuổi một giải pháp bên trong những định chế quốc tế có sẵn. Những tiến bộ mà tổ chức OECD đạt được đă chứng tỏ cho thấy giá trị của những hành động đa phương.
img]https://i.imgur.com/VwMXWtr.jpg[/img]
Sau cùng, ta phải chấp nhận một thực tại. Các thỏa hiệp với ông Trump ít khi có thể kéo dài. Tổng thống Brazil, ông Jan Bolsanaro, đă bỏ ra rất nhiều cố gắng để liên kết với ông Trump. Cả ông Macron cũng vậy. Nhưng tất cả những cố gắng của họ đều vô ích. Chúng ta phải chờ đợi thêm những cú shốc mậu dịch nữa ngày nào ông Trump c̣n làm tổng thống.