Cả chục ngày nay tôi không theo dơi nhiều, vào th́ thấy câu chuyện Xuân Bắc đang được bàn luận xôn xao trên mạng đôi ngày qua.
Cái tên Xuân Bắc nghe cũng quen quen, có lẽ tôi đă từng thấy qua nhưng thú thật là tôi không chú ư và không biết anh ta là ai. Tối nay rảnh rỗi nên muốn xem thử chuyện ǵ mà cộng đồng mạng Việt lại "dậy sóng" đến như vậy. Th́ ra chuyện anh ta mắng khán giả.
Xuân Bắc ắt phải là người rất nổi tiếng mới tạo ra dư luận đầy xôn xao đến vậy, dù tốt hay xấu, bênh hay chê. T́m đọc vài bài báo trong nước, biết thêm anh ta diễn hài, được phong là "nghệ sĩ ưu tú", trở thành Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam rồi được cất nhắc lên làm giám đốc "Nhà Hát Kịch Việt Nam". Mà cũng c̣n trẻ thôi.
Một hồ sơ cá nhân như vậy, tôi đoán Xuân Bắc phải là một người tài ba, thông tuệ và đầy tính cách. Bởi đứng đầu sân khấu kịch nghệ ở tầm mức quốc gia là một vai tṛ quan trọng trong văn hóa nghệ thuật, có nhiều ảnh hưởng đại chúng. Tôi nghĩ đến những người kiểu như Lưu Quang Vũ, Doăn Hoàng Giang hay Trần Văn Thủy... của một thời.
Nhưng không phải. Vào trang của anh ta, đọc xem anh ta thế nào và xúc phạm khán giả ra sao mà họ phản ứng mạnh như vậy th́ quả khán giả cũng có lư do. Thái độ anh ta th́ trịch thượng, xấc xược, câu chuyện kể th́ lủng củng với cách ví von khá thô kệch và lộ liễu nhằm mắng khán giả "dám chê" chương tŕnh hài Táo Quân đêm Giao thừa nhạt nhẽo của ban kịch anh ta. Không kể c̣n biết thêm, dù là tiểu tiết, th́ theo các b́nh luận bên dưới c̣n chê chuyện mẩu viết của anh có đầy lỗi chính tả (khi tôi đọc th́ không c̣n).
Để có thêm những nhận xét của riêng ḿnh, tôi t́m xem cả một vài vở hài kịch Xuân Bắc diễn. Nó cũng thô thiển, vô duyên như những ǵ anh ta viết. Thiếu cái ư nhị, trí tuệ trong cách hài, cách diễn. Bởi hài kịch rất cần sự thông minh, trí tuệ và nhạy bén từ kịch sĩ lẫn khán giả.
Một bộ phim, một vở kịch hoặc một cuốn sách ra đến công chúng có bị chê là điều hết sức thông thường. Nếu hay th́ đă... chẳng bị chê hoặc chỉ bị chê dăm chỗ đó đây. Chắc chắn khó có người nào vui khi tác phẩm của ḿnh bị chê nhưng đó là một luật chơi cần phải chấp nhận, dù muốn hay không.
Ở vai tṛ cá nhân là một kịch sĩ có tiếng, Xuân Bắc tốt hơn là nên nhẫn nại, khiêm cung xét lại trước những đánh giá của công chúng, huống hồ c̣n là một giám đốc trong lănh vực văn hóa đại chúng. Nhưng anh ta cứ bỗ bă những câu khá nặng nề với khán giả qua cách ví von đơn giản, chẳng ai không hiểu điều anh ta muốn nói.
Dù tôi cũng biết rằng giới sân khấu, thể thao luôn có đông đảo người theo, trang Facebook của anh ta có đến 2.5 triệu người theo so với một số trang tâm huyết và giá trị cao lắm cũng đôi ba chục ngàn người theo quả có làm tôi suy nghĩ.
Viết đến đây, tôi chợt nhớ ra và t́m lại một câu ngạn ngữ rằng, "đừng trách thằng hề hành xử như một thằng hề, hăy hỏi tại sao ḿnh vẫn cứ chui vào gánh xiếc".
Chuyện Xuân Bắc làm tôi ngạc nhiên. Ngạc nhiên về tŕnh độ, khả năng, nhận thức lẫn ứng xử không phải của một "danh hài" mà của một người được đặt vào vai tṛ lănh đạo sân khấu kịch nghệ quốc gia.
Chuyện quan chức, giới lănh đạo trong guồng máy nhà cầm quyền th́ tôi không ngạc nhiên nhưng ở đây là một vai tṛ và vị trí về văn hóa, tôi không tin là Việt Nam thiếu người tài ba để phải đưa một anh hề đúng nghĩa như vậy lên dẫn dắt. Hay bởi đó là t́nh trạng chung hiện nay của Việt Nam?
Nói rất thật, tôi chẳng có lư do ǵ để "đu trend" theo câu chuyện Xuân Bắc bởi trước chuyện này, tôi cũng chẳng biết anh ta là ai. Tôi chỉ muốn theo dơi mối quan tâm xă hội từ người dân và giới trẻ cùng t́nh h́nh trong nước ra sao qua những câu chuyện gây xôn xao, tranh căi trên mạng.
Và thấy sao nước Việt ḿnh cứ như một gánh xiếc lớn, nh́n vào đâu cũng thấy những anh hề.
Hề thật! Mà lại thấy buồn.
Nhă Duy
Hề quốc doanh cạn lư t́nh
Vô duyên vô học thiếu h́nh chữ nhân
Cách sống như cái quần bần
Chửi thô tục giống hạ tầng quái thai
Sống kư sinh sống mắc quai
Sống không đạo đức diễn hài bẩn dơ
Tưởng như khán giả thấp khờ
Ngôn từ rác rưởi đất trời không dung
Có biết dân sống khốn cùng
Có biết dân sống mịt mùng tương lai
Có biết bao tiếng thở dài
Cười che nước mắt đêm ngày héo hon
Miệt thị xưng mẹ tát con
Chỉ v́ vỡ diễn Táo c̣n bị chê
Đem bánh chưng so với nghề
Dựa hơi quen thói bưng bê đỉẻng tồi
Ngông cuồng quyền lực thiu ôi
Ḷng dân phong sát rớt ngôi rớt đài
Khẩu nghiệp tự biết an bày
Khéo mà sớm hiểu chờ ngày bó thây
KHIA
Đỗ Duy Ngọc: Thằng hề láo
Nhiều khán giả khi xem chương tŕnh Táo quân năm nay trên Đài Truyền h́nh VTV đă phê b́nh là nhạt. Cũng có nhiều ư kiến đề nghị nên chấm dứt mục này hằng năm. Phản ứng với những lời phê b́nh đó, Xuân Bắc đă lên mạng dùng lời lẽ hằn học, mất dạy chửi khán giả.
Thái độ vô học này đă khiến nhiều người thất vọng và giận dữ. Cái láo và mất dạy của tên diễn viên này đă lên đến đỉnh. Người diễn viên sống nhờ khán giả, phải biết trân trọng và tri ân. Những lời góp ư với mục đích xây dựng, người diễn viên phải có thái độ cầu thị, lịch sự và xử sự có văn hoá. Làm người nghệ sĩ phải biết chấp nhận lời khen lẫn chê. Không nên v́ tự ái mà tuôn ra những lời lẽ khó chấp nhận. Hăy lấy những lời khen chê để làm động lực, học hỏi để tiếp tục lao động nghệ thuật tốt hơn, cống hiến cho khán giả nhiều tác phẩm có giá trị hơn.
Chỉ có những kẻ tự cao, tự đại cho ḿnh là trung tâm, là cái rốn của vũ trụ, là đỉnh cao mới mở miệng chửi rủa khán giả bằng ngôn ngữ vỉa hè như thế mà tưởng là thâm thuư. Có chút danh tiếng đă ngộ nhận, ảo tưởng ḿnh là bố người ta, kiêu căng, phách lối, lên mặt dạy đời khi anh chỉ là thằng hề rẻ tiền, tài năng chưa hẳn hơn ai.
Cái lối thoá mạ người phê b́nh như thế này không nên xuất phát từ nghệ sĩ. Chỉ có thứ vô học, vô giáo dục, xem thường người khác, mất dạy mới viết những lời láo toét, trịch thượng như thế này:
"Sử tô (Xuân Bắc nói lái một câu chửi thề?!) - vừa chê phát là bọn nó xúm vào chê cùng mặc dù chưa đứa nào ăn miếng nào!".
"Bây giờ mới là ngu tiếp tập hai, ngu đỉnh điểm đây này!".
"Mấy năm trở lại đây năm nào mày cũng nói câu này nhưng năm nào mày cũng ăn tụt cả lưỡi".
"Mâm cơm 30 th́ mày cắm đầu vào ngấu nghiến... rồi mày chê. Mày là đồ "Ăn cháo đá bát".
"Đồ có lớn mà không có khôn".
"Mày không ăn th́ thôi ai bắt mày… Sao mày cứ phải ăn bánh chưng tao gói rồi để mày chê. Đến rửa lá, vo gạo mày c̣n không biết làm mà mày lại cứ dạy mẹ mày gói bánh là sao!?".
"Mày không ăn th́ mày cút".
"Mày không ăn bánh chưng mẹ mày gói th́ mày ăn... Đào lộn hột đi - ai cấm!?"
Ở đâu ra cái thứ gọi là nghệ sĩ như thế này hở trời? Được cưng chiều quá, được tung hô quá nên cứ tưởng ḿnh là vĩ đại, buông những lời khó mà lọt tai và nói lên nhân cách đốn mạt của nó. Bó tay rồi ông giáo già ơi!