florida80

2- Bài tụng số 4 :

"Tự tính của tất cả pháp
không phải sinh khởi từ trong duyên
vì bản chất của duyên là không có tự tính
Ðối với tha tính cũng như thế"
( 2 dòng chữ Nho)

Từ bốn trường hợp nêu trên (a-b-c-d), nếu thừa nhận bản chất của tự thể như là những yếu tính cá biệt, độc lập, thì đương nhiên, không thể thừa nhận sự có mặt của tất cả hiện hữu trong thế giới sai biệt đa thù này. Và ngược lại, nếu thừa nhận sự có mặt của tất cả hiện hữu, thì nhất định không thể chấp nhận sự có mặt của các yếu tính cá biệt, vốn được xem là tự thể đặc thù.

Như vậy, đi đến kết luận - rằng các pháp là vô tự tính. Do đó, bài tụng số [4] xuất hiện như là một kết luận, và nó nói rõ, tự tính của các pháp không phải là được sinh khởi từ trong "duyên" (theo như được quan niệm). Vì bản chất của duyên là không có tự tính, cho nên tha tính cũng như thế, nghĩa là nó không có. Ở đây, Trung Quán phê bác cả tự tính (nhân) và tha tính (duyên), vì cả tự và tha đều vô tính. Do đó, kết luận là "Duyên sinh vô tính".

Do duyên sinh vô tính là nguyên lý cơ bản của mọi sự sinh khởi, nên tất cả hiện tượng sự vật thống nhất và đa thù trong thế giới tương duyên này đều được gọi là giả danh, không thật có tự thể. Nó là sự biểu hiện của "Duyên khởi", mà bản chất của Duyên khởi là KHÔNG (SUNYATA). Như thế, "Duyên khởi" và "Không" là lý tính đặc thù của "Trung đạo".

3- Bài tụng số 5 :

"Tất cả pháp trên đời
Ðều được sinh khởi từ bốn duyên :
nhân duyên và vô gián duyên (80)
sở duyên duyên và tăng thượng duyên
Ngoài bốn duyên sinh này
Không có duyên thứ năm nào khác".
( 2 dòng chữ Nho)

Như thế, tất cả pháp đều được biểu hiện từ bốn duyên :

a)- Nhân duyên :

Nhân duyên ở đây không nhằm chỉ đến tự thể, cá thể, hay cá biệt tính nào hết, mà nhân là sáu căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý) và duyên là sáu trần (sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp), do căn và trần tiếp xúc với nhau mà thế giới sai biệt đa thù này được biểu hiện khác nhau.

b)- Vô gián duyên :

Chính do nơi sự tiếp xúc không gián đoạn giữa tâm thức và các biểu hiện của nó (tâm sở) mà thế giới sai biệt đa thù này được cấu thành trong tương quan của nhận thức.

c)- Sở duyên duyên :

Mối quan hệ giữa tâm và các biểu hiện của nó (tâm sở) là do nương tựa vào duyên mà vận hành, nên gọi là duyên-duyên. Do duyên duyên mà mọi biểu hiện của thế giới sai biệt này được nhìn nhận như là một tổng tướng.

d)- Tăng thượng duyên :

Do tính cách năng động của các quan năng (6 căn) tác động vào thế giới hiện hữu mà sinh khởi lên những biểu hiện-sáng tạo trong cơ đồ của tâm thức, như là dòng vận hành bất tuyệt và liên hổi vượt qua mọi chướng ngại, nên gọi là tăng thượng.

Tóm lại, thế giới quan của Trung Quán là những gì sinh khởi từ "Bốn duyên", và đó cũng là những gì có thể nói được trong cái nhìn của triết học Trung Quán.

(Ðây là phần đại cương khảo sát về nhân duyên).

(còn tiếp)





..."...Tất cả mọi việc thế gian,
Đều như mộng, huyễn, ảnh hiện,
Như giọt sương mai, điện chớp
Đến...đi...mau lẹ như thế..."...
(Ý kinh Kim Cang)