Facebooker “Chương may mắn” (Chung Hoàng Chương, 43 tuổi, ngụ tại phường Hưng Lợi, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ) đă bị khởi tố v́ “lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” (1).
Thông qua việc tạm giữ h́nh sự “Chương may mắn” và hơn một tuần sau – khi cường độ chỉ trích của công chúng vẫn tiếp tục gia tăng, dân thêm một bước: Công bố việc khởi tố facebooker này - rơ ràng đă có sự phối hợp hết sức chặt chẽ giữa hệ thống tư pháp Việt Nam và hệ thống truyền thông chính thức để răn đe toàn dân: Việc nêu ư kiến, tŕnh bày suy nghĩ cá nhân hay dẫn lại những thông tin, nhận định khác về cuộc tấn công vào thôn Hoành, có thể sẽ phải trả giá rất đắt như… “Chương may mắn” .
Nếu không có những thông tin, nhận định khác với những thông tin, nhận định của chính quyền th́ Bộ Công an Việt Nam có chịu “khai lại” về các diễn biến liên quan đến cuộc tấn công vào thôn Hoành hay không? Những “lời khai” bất nhất với nhiều yếu tố vô lư của một số ông tướng công an trước nhân dân, rơ ràng đă “xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” tại sao hệ thống tư pháp chưa tiến hành xem xét trách nhiệm và hệ thống truyền thông chính thức làm ngơ?
Từ khi xảy ra cuộc tấn công vào thôn Hoành đến nay, trên mạng xă hội không chỉ có những thông tin, nhận định bất lợi cho Bộ Công an mà c̣n có không ít thông tin, nhận định nhằm giải trừ trách nhiệm cho Bộ Công an. Tuy nhiên chính Bộ Công an đă xác định, không ít thông tin, nhận định nhằm giải trừ trách nhiệm cho ḿnh sai sự thật (chẳng hạn dân thôn Hoành không đào, không tạo “hầm chông”, bẫy cán bộ, chiến sĩ công an, ba người đă hy sinh là do sa xuống “hố kỹ thuật”…).
Nh́n một cách tổng quát, những thông tin, nhận định nhằm giải trừ trách nhiệm cho Bộ Công an, cũng như việc sử dụng những từ ngữ tục tằn, hoan hô - cổ xúy bắn giết,… chính là một kiểu “xuyên tạc làm mất uy tín của cơ quan nhà nước, lực lượng vũ trang trong vụ chống người thi hành công vụ xảy ra tại xă Đồng Tâm”. Bỏ qua, chẳng khác ǵ đồng t́nh, chẳng khác ǵ thừa nhận, bản chất “cơ quan nhà nước, lực lượng vũ trang” man rợ và thô bỉ y như vậy? Thế th́ tại sao không điều tra – khởi tố để răn đe, ngăn chặn?
Về nguyên tắc, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam là “của dân, do dân, v́ dân”, vận hành theo phương thức “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” thế th́ tại sao “Chương may mắn” không có quyền bày tỏ suy nghĩ của ông? Không có quyền nêu thắc mắc và chia sẻ thông tin, ư kiến của những công dân khác khi Bộ Công an hết sức lập lờ, mâu thuẫn trong cung cấp thông tin về vụ tấn công vào thôn Hoành và hệ thống truyền thông chính thức chỉ tường thuật theo Bộ Công an?
Nếu tất cả công dân đều b́nh đẳng trước pháp luật, tại sao lại chỉ chọn “tạm giữ h́nh sự” rồi khởi tố “Chương may mắn” khi ư kiến và việc chia sẻ thông tin, nhận định của “Chương may mắn” giống như hàng triệu người khác (2)?
Có phải v́ “Chương may mắn” có những đặc điểm riêng: Khá nhiều người biết, thậm chí từng được hệ thống truyền thông chính thức giới thiệu rộng răi sau khi phát giác thiết kế cổng chào ở Cần Thơ giống như… quần lót phụ nữ, tuy nhiên không quảng giao, không có quan hệ mật thiết với nhiều facebooker là “đối tượng nhạy cảm”, không như những facebooker mà an toàn cá nhân của họ là điều mà nhiều chính phủ, nhiều tổ chức quốc tế theo dơi sát sao, rờ đến họ chẳng khác ǵ mua thêm vạ trong bối cảnh như hiện nay?
***
Nếu dành chút thời gian xem qua trang facebook “Chương may mắn” (2), có thể nhận ra ông Chung Hoàng Chương giống như hàng triệu thường dân tại Việt Nam: Cho dù quay quắt với nợ cơm áo nhưng hiện trạng chính trị - kinh tế - xă hội Việt Nam khiến họ buộc phải quan tâm đến việc tự lư giải tại sao? Trên con đường t́m kiếu câu trả lời cho riêng ḿnh, họ nhận ra nhiều điều bất toàn và bước qua sợ hăi, mạnh dạn bày tỏ suy nghĩ cá nhân, chia sẻ thông tin, nhận định…
Tạm giữ h́nh sự và giờ là khởi tố “Chương may mắn” chính là nhắm vào hàng triệu thường dân như thế để kềm tỏa họ. Nếu không, họ sẽ giống như “Chương may mắn”. Trường hợp “Chương may mắn” minh họa: Tất cả công dân đều là bị can dự bị! Cũng v́ vậy, đây không phải là chuyện riêng của ông Chương. Phản ứng với việc truy cứu trách nhiệm h́nh sự “Chương may mắn” là một cách trả lời hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam, người Việt có chấp nhận thân phận tôi đ̣i nữa hay không?