Theo như quy định của chính quyền liên bang Mỹ, tuyên bố t́nh trạng y tế khẩn cấp của bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh có giá trị 90 ngày và có thể được gia hạn, sau khi giới chuyên gia hy vọng tuyên bố sẽ tăng cường năng lực cho các nhân viên y tế và giúp người dân Mỹ cảnh giác hơn trước mối đe dọa này.
Hôm 4/8, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ Xavier Becerra chính thức ban bố t́nh trạng khẩn cấp y tế toàn quốc do đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ, gần ba tháng sau khi ca bệnh đầu tiên được phát hiện tại bang Massachusetts hôm 18/5.
Một điểm tiêm vaccine đậu mùa khỉ tại bang California (Mỹ) hôm 3/8. Ảnh: Bloomberg.
“Sau khi tham vấn với các quan chức y tế công cộng như cần thiết, tôi, Xavier Becerra, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, tuân theo thẩm quyền dựa trên điều 319 của Đạo luật Dịch vụ Y tế Công cộng, quyết định rằng một t́nh trạng khẩn cấp y tế công cộng đang tồn tại ở quy mô toàn quốc”, ông Becerra ra tuyên bố.
Tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp sẽ giúp giới chức y tế Mỹ có thêm nhiều quyền hành nhằm đối phó với dịch bệnh, cũng như tăng cường nhận thức của người dân Mỹ về nguy cơ này.
Tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp có ư nghĩa ǵ?
Theo quy định của chính quyền liên bang Mỹ, tuyên bố t́nh trạng y tế khẩn cấp của bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh có giá trị 90 ngày và có thể được gia hạn. Giới chức y tế liên bang Mỹ sẽ có quyền sử dụng quỹ khẩn cấp hay thuê thêm hoặc điều động nhân viên để đối phó với dịch bệnh.
Bên cạnh đó, Trung tâm Kiểm soát và Pḥng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cũng sẽ có thêm năng lực tiếp cận với các nhân viên y tế và các bang trong t́nh trạng khẩn cấp, theo New York Times.
Dù vậy, tuyên bố này không cho Cơ quan Quản lư Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) quyền cấp phép khẩn cấp vaccine, thuốc và kit xét nghiệm - vốn yêu cầu một tuyên bố khác.
Tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp “sẽ giúp tăng cường xét nghiệm và tăng nhận thức của nhân viên y tế, đặc biệt bên ngoài các thành phố lớn - nơi mức độ nhận thức thấp hơn nhiều”, ông Tom Inglesby, Giám đốc Trung tâm An ninh Y tế Johns Hopkins tại Trường Y tế Công cộng Bloomberg, nhận định.
Trong khi đó, nhà dịch tễ học Anne Rimoin tại Đại học California, Los Angeles, thành viên tổ tư vấn của WHO về bệnh đậu mùa khỉ, cho rằng tuyên bố “gửi đi thông điệp mạnh mẽ rằng đây là điều quan trọng và cần đối phó ngay lập tức”.
T́nh h́nh đậu mùa khỉ tại Mỹ hiện ra sao?
Kể từ khi ca bệnh đầu tiên được phát hiện, giới chức y tế Mỹ đă xác nhận phát hiện hơn 6.600 ca bệnh đậu mùa khỉ, cao nhất thế giới. Con số thực tế có thể c̣n cao hơn v́ người bệnh thường chỉ được xét nghiệm khi có triệu chứng. Dù vậy, quốc gia này vẫn chưa ghi nhận bất cứ ca tử vong nào v́ căn bệnh này trong năm 2022.
Chính phủ Mỹ đă chuyển hơn 600.000 liều vaccine Jynneos ngăn đậu mùa khỉ tới cơ quan y tế các bang và các thành phố từ tháng 5, CNBC đưa tin. Bên cạnh đó, Mỹ cũng đang đặt hàng thêm 5 triệu liều vaccine. Những lô hàng này sẽ được chuyển đến Mỹ cho đến giữa năm 2023.
Dù vậy, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn hứng chịu nhiều chỉ trích do chậm trễ trong công tác mở rộng tiêm chủng. Nhiều pḥng khám tại các thành phố lớn như New York và San Francisco cho biết họ không có đủ vaccine để đáp ứng nhu cầu, theo AP. Một số pḥng khám đă phải dừng tiêm mũi thứ hai để đảm bảo nguồn cung mũi thứ nhất.
Mỹ từng tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp về y tế chưa?
Từ đầu thế kỷ XXI đến nay, Mỹ đă năm lần phải ban bố t́nh trạng khẩn cấp toàn quốc liên quan đến y tế: Dịch cúm H1N1 năm 2009, đợt bùng phát dịch Zika năm 2016, “đại dịch opioid” năm 2017, đại dịch Covid-19 và đợt bùng phát dịch đậu mùa khỉ lần này.
Trong đó, t́nh trạng khẩn cấp do đại dịch Covid-19 - vốn có hiệu lực từ ngày 31/1/2020 - đă được gia hạn 10 lần và vẫn chưa kết thúc. Tuyên bố gia hạn gần đây nhất được Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ Xavier Becerra công bố hôm 15/7.
Dư luận Mỹ nói ǵ?
Dư luận Mỹ đă yêu cầu chính phủ hành động mạnh mẽ hơn để đối phó với dịch đậu mùa khỉ trong thời gian gần đây. Một số bang - California, Illinois và New York - đă tự ra tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp của riêng ḿnh.
Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Adam B. Schiff, người đến từ California, hôm 20/7 kêu gọi chính quyền của Tổng thống Biden tăng cường năng lực sản xuất và phân phối vaccine, cũng như đề ra một chiến lược dài hạn để đối phó với virus.
Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Patty Murray, Chủ tịch Ủy ban Y tế Thượng viện Mỹ, thúc đẩy Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh cung cấp thông tin chi tiết về các động thái kiềm chế đợt bùng phát dịch.
Trong khi đó, các nhà vận động v́ quyền lợi của người đồng tính đă đề nghị chính phủ tuyên bố t́nh trạng khẩn cấp từ nhiều tuần trước.
“Hành động này đă quá muộn”, ông James Krellenstein, nhà sáng lập PrEP4All - tổ chức vận động nhằm mở rộng điều trị cho những người mắc HIV, b́nh luận. “Tôi không thực sự hiểu tại sao họ không làm điều này từ nhiều tuần trước.