Fedirko, 22 tuổi, ước rằng ḿnh được sang Đan Mạch để đi nghỉ, chứ không phải để điều trị thương tổn anh hứng chịu trong trận chiến với Nga ở Donetsk.
"Đây là lần đầu tiên tôi đi máy bay", Mykola Fedirko nói khi ngồi trên chiếc phi cơ được ví như "bệnh viện bay". Chân của Fedirko đóng đầy đinh, anh là một trong số 2.000 người bị thương được sơ tán khỏi Ukraine tới các bệnh viện khắp châu Âu từ khi cuộc xung đột bắt đầu hơn một năm trước.
Đa số là quân nhân bị thương khi tham chiến, nhưng một số người trong t́nh trạng nguy kịch là dân thường. Chuyến bay sơ tán người Ukraine bị thương do Na Uy phối hợp cùng Liên minh châu Âu (EU) thực hiện, sử dụng máy bay Boeing 737 được cải tạo.
"Chúng tôi thành lập chương tŕnh này theo yêu cầu của Kiev để giảm bớt gánh nặng cho các bệnh viện Ukraine", Juan Escalante, nhân viên Trung tâm Điều phối Ứng phó Khẩn cấp EU, nói.
Mykola Fedirko trên máy bay y tế ở Rzeszow, Ba Lan, ngày 22/3. Ảnh: AFP
Ông cho hay đây là "dự án chưa từng có ở cấp độ châu lục" và được thiết lập "trong thời gian kỷ lục".
Khoảng 859 cơ sở y tế Ukraine bị tấn công từ khi Nga phát động chiến dịch, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Giới chức Na Uy ước tính các vụ tấn công ảnh hưởng đến bệnh viện và kho vật tư y tế khiến mỗi tháng có nửa triệu người không được chăm sóc y tế.
"Bệnh viện bay" vốn là phi cơ chở khách thuộc Scandinavian Airlines, hăng hàng không đa quốc gia của ba nước Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển. Máy bay đỗ ở sân bay Rzeszow tại đông nam Ba Lan, cách biên giới Ukraine 70 km, trong hai ngày để đón người bị thương và đưa họ tới Amsterdam, Copenhagen, Berlin, Cologne và Oslo.
Rzeszow là trung tâm vận chuyển vũ khí đến Ukraine. Sân bay có hàng chục tên lửa pḥng không, một số máy bay chở hàng cỡ lớn bốc dỡ đạn dược cách máy bay y tế chỉ vài bước chân.
Tiếp viên là dân thường nhưng nhân viên y tế trên chuyến bay là quân nhân Na Uy. Trên phi cơ, nữ tiếp viên phát pizza, đồ ăn nhẹ và nước ngọt cho mọi người.
Oleksiy Radzyvil, 28 tuổi, bị thương cả hai chân, ngấu nghiến miếng bánh pizza và uống cạn lon coca. Anh thậm chí c̣n cười khi tỉnh lại sau khi xe trúng đạn pháo Nga và bị hất tung lên cao vài mét ở Bakhmut, chiến trường chính ở Donbass, hồi tháng 12/2022.
"Tôi cười v́ ḿnh vẫn sống", Radzyvil nói. Kể từ đó, anh đă được chăm sóc tại 6 bệnh viện ở Ukraine. "Tôi hy vọng ḿnh sẽ khá hơn. Các bác sĩ châu Âu ở Hà Lan sẽ giúp đỡ".
Vận chuyển và chữa trị cho bệnh nhân Ukraine được châu Âu coi là cách giúp đỡ quốc gia đang trong cuộc chiến với Nga. "Đây là một cách khác để chống lại Moskva", Bộ trưởng Quốc pḥng Tây Ban Nha Margarita Robles nói khi tới thăm một bệnh viện quân y ở Zaragoza năm ngoái.
Chiếc Boeing được trang bị 20 giường bệnh, máy theo dơi, máy thở, thiết bị truyền máu và thuốc kháng sinh. "Nó giống một khoa chăm sóc đặc biệt trên không", Haakon Asak, trung tá quân y Na Uy, nói. "Chúng tôi chưa ghi nhận ca nào tử vong trên máy bay. Tạ ơn Chúa".
Đa số bệnh nhân thoạt nh́n có vẻ ổn định, nhưng "họ vẫn trong t́nh trạng nghiêm trọng và chúng tôi biết có một số người được chuyển tới quốc gia khác chữa trị đă không sống được".
Trong buồng lái là Arve Thomassen, 60 tuổi, cựu quân nhân Na Uy dày dạn kinh nghiệm. Cuối thời kỳ Chiến tranh Lạnh, ông từng là phi công chiến đấu cơ làm nhiệm vụ chặn máy bay Liên Xô ở Bắc Cực.
"Khi điều khiển máy bay đưa du khách đến Địa Trung Hải để tắm nắng, đó là việc b́nh thường", ông bày tỏ. "Nhưng với chuyến bay y tế, chúng tôi rất tự hào khi được thực hiện chúng".
Tổ bay sẽ không bao giờ quên một số người họ đă vận chuyển như người bị bỏng nặng, bị biến dạng nghiêm trọng hay em bé ba tuổi mắc bệnh bạch cầu.
"Chở binh lính bị thương là chuyện b́nh thường nhưng nh́n thấy trẻ em trong cảnh ngộ này luôn khiến chúng tôi xúc động mạnh", Thomassen nói.
Với một số hành khách, giấc ngủ ngắn đem lại vài phút nghỉ ngơi giữa cơn đau. Nhưng Vladyslav Shakhov không ngủ được. Chàng trai 24 tuổi bị mảnh đạn găm vào gáy và liệt tứ chi khi làm nhiệm vụ lái xe bọc thép.
"Tôi không vui v́ phải rời khỏi đất nước", Shakhov, người đang được vận chuyển sang Đức chữa trị, nói. "Tôi hy vọng họ sẽ giúp tôi nhanh chóng đứng dậy để quay về nước".