5- Giáo Sư Wesley Fishel, đứng đầu nhóm cố vấn đặc biệt gồm 54 Giáo Sư chính trị học và quản trị công quyền do Michigan State University (MSU) tổ chức với 200 người Việt Nam phụ tá để giúp MNVN xây nên nền Đệ I Cộng Hoà Việt Nam trong 9 năm (1954-1963) đă viết xuống như sau:
“ Như sự kiện cho thấy, chỉ có một điều mà những học giả uyên thâm đều đă đồng ư khi nh́n vào năm đầu tiên nắm chính quyền của ông Diệm là chính quyền của ông sẽ tan ră bất cứ lúc nào, sự thất bại là điều không thể nào tránh được.
Nhưng ngược lại, ngày nay ông Diệm vẫn c̣n hiện diện bên chúng ta, và chế độ của ông chắc chắn là một chế độ ổn định nhất và lương thiện trong sạch nhất vùng Á Châu.
Trước những thành quả vĩ đại đó, ông đă được nhiệt liệt hoan hô chúc tụng tại các quốc gia mà Ông đă viếng thăm như :
- Washington
- Manila
- Tân Delhi, Rangoon, và Bankok, và chính quyền của ông đă được 45 quốc gia thành viên của Liên Hiệp Quốc thừa nhận, chắc chắn ông phải là một con người phi thường, một con người đă bị ngộ nhận (misunderstood one) quá nhiều. (trích từ hồ sơ 20, trong cuốn Vietnam And America, the most comprehensive documented history of the Vietnam War).
6- Theo nhận xét của Philippe Deviller, một sử gia lỗi lạc đương thời, nh́n TT Diệm như sau:
“ Bước vào một hoàn cảnh cực kỳ đen tối, đó là một người Sĩ Phu, can đảm phi thường, và là con người của nguyên tắc vào tuổi 53.
Ông là một người Quốc Gia được kính trọng nhất (the most respected man) và là người có ảnh hưởng lớn lao nhất và là một người sống trọn vẹn cho đức tin Công giáo… sự can đảm hiếm thấy nơi các lănh tụ chính trị, rất coi trọng đạo đức gia đ́nh, tính chịu đựng bền bỉ, đó là người không bao giờ thiếu sự chính trực liêm chính.
Ông không bao giờ cư xử xửa thiếu công b́nh với mọi người, kể cả cho kẻ thù của ông một cơ hội. Ông đă không bao giờ ra lệnh xử tử những người đă cố gắng giết ông”.
Deviller nói thêm :
“ Tất cả đối thủ lúc ban đầu của ông đều đánh giá ông rất thấp ”.
7- Đại Sứ Hoa Kỳ là Frederick Nolting th́ khuyên những người chống đối TT Diệm rằng :
“Một sự thay đổi tuyệt vời sẽ thành đạt được cho đất nước này, nếu tất cả những ai chê bai chỉ trích chính quyền của họ, th́ họ nên t́m cách cộng tác với chính quyền và làm việc ngay trong chính quyền để cải thiện và làm mọi việc tốt đẹp hơn”.
8- Vào này 15 tháng 10-1955, TNS Manfield thăm VNCH trong hai tháng đă có nhận xét về TT Ngô Đ́nh Diệm như sau:
“ Một thanh danh vang vọng khắp đất nước của ông, với đường lối quốc gia chân chính, và có những dự tính rất trong sáng.
Nhưng đă có
“những vận động lớn lao với âm mưu lật đổ” do những người bất hợp tác (none cooperation) và những kẻ phá hoại; tất cả chỉ muốn ngăn chặn ông Diệm thực thi những chương tŕnh xây dựng của ông,gồm có cả việc nổi bật nhất là loại trừ những ǵ chỉ đă đưa đến những xấu xa tồi bại cho dân cho nước, và những bất công và bất b́nh đẳng trong xă hội Việt Nam . ”
9- Một quan sát viên khác là Ralph Lee Smith th́ cho rằng :
“Miền Nam Việt Nam thật may mắn đă sinh ra được một lănh tụ quốc gia trong thời gian tranh đấu cho nền độc lập của đất nước.
Ông Ngô Đ́nh Diệm đă phải đối đầu hứng chịu gần như tất cả khó khăn và nghịch cảnh.
Ông Ngô Đ́nh Diệm đă đóng trọn vẹn vai tṛ dù chưa sửa soạn một cách thật can đảm và sáng suốt, … một h́nh ảnh cao cả và khả kính của một lănh tụ quốc gia trong ḷng những người dân b́nh thường (Common people).”
Smith c̣n cho biết thêm, c̣n có một quan sát viên khác thấy như sau:
“Chuyến đi thăm các vùng trồng lúa tại MN vào tháng 1-1955, ông Diệm tuần vừa qua đă đón nhận sự tán thưởng đầy nhiệt t́nh từ những người dân của ông.
Lúa mọc tràn ngập trên các cánh đồng chung quanh ông, có tiếng gồng vang lên như reo vui, những người lính
"chiến thắng" Việt Cộng đă ngồi ăn chung trên bàn ăn của ông;
những người di cư tỵ nạn ngồi đâu lưng với nhau chung quanh ông trong căn nhà lá của họ”, và người quan sát viên đó kết luận :
[color=green
“ Sự kiện sống động này đă minh xác sức mạnh của ông Diệm[/color] nằm ngay chính sự lớn mạnh của những tâm hồn quốc gia dân tộc đang sống tại các làng xă, đó là những con người đă đau khổ quá nhiều v́ chiến tranh do CS gây ra, những người dân này c̣n hơn cả những người ngồi uống rượu tại các nhà hàng Pháp tại Sàigon”.
10- Bên cạnh đó, Bernard Fall nh́n thấy nơi ông Diệm :
“Một con người đă nắm giữ một vai tṛ để giải quyết mọi vấn đề trước một t́nh thế quá đen tối,
đó là TT Ngô Đ́nh Diệm, một người theo tinh thần Kito giáo rất uyển chuyển, có một đức tin tôn giáo thật sâu xa, gánh trên đôi vai gánh nặng để d́u dắt che chở và nuôi sống 10.5 triệu con người tại MNVN, thêm vào đó phải lo cho gần 1 triệu người di cư từ Miền Bắc vào lánh nạn CS, bảo vệ nền độc lập và lo an toàn cho đất nước.
Ngoài ông không có người nào tại Á Châu gặp nhiều khó khăn trở ngại như thế, phải gánh chịu một gánh nặng quá gian nan trên đường tiến tới Trật Tự Và Công Lư cho dân cho nước.”
11- Trong một chương sách của Joseph Buttinger, The Miracle of Việt Nam, có đoạn :
“ Sự chính trực vô t́ vết (untained integrity) với thái độ quyết liệt chối từ sự thỏa hiệp với Pháp, và với sự hiểu biết sâu xa khi nh́n vào bản chất những kẻ thù của ông, trên chóp đỉnh của ḷng dũng cảm ông đă cho cả kẻ thù và bạn bè ông nh́n thấy ông xây dựng nền độc lập cho VN và đoàn kết chính quyền làm sao cho thật vững mạnh, v́ đó là điều đất nước của ông cần hơn thực phẩm và bom đạn.”
Buttinger c̣n nói thêm:
“ Đó là một phần trong cái vĩ đại của một con người chính trị như ông Diệm”.
12- Có lẽ người hiểu tường tận về TT Diệm không ai hơn là người cầm đầu nhóm cố vấn trong cái
“lơi” của chính quyền TT Diệm, Wesley Fishel có lần nói :
“Những kết tội chính quyền độc tài thiếu căn bản vững chắc (lack solid substance).
Thực tế chính quyền Ngô Đ́nh Diệm không thể nào nới tay khi những đe dọa quá ghê gớm khi nh́n chỗ nào cũng thấy tràn ngập khắp nơi.
Nếu không có những đe dọa của CSBV người ta có thể nh́n thấy nhiều tự do hơn tại MNVN như chúng ta có tại Hoa Kỳ.
Sự thật là phần lớn các giáo phái thù ghét ông, sự đố kỵ ghen ghét của người Pháp lúc nào cũng chờ đợi để tấn công ông tới tấp vào những điểm yếu của ông;
thêm nữa là những người Mỹ đóng đô ngay tại Sàigon cũng chống ông Diệm.”
Fishel c̣n nói thêm:
“Tôi c̣n nhớ rất rơ khi viếng thăm VN vào 1958,
đă có những viên chức ngoại giao HK có nhiều lần làm mất uy tín, thổi phồng sự thất bại, chế riễu tôn giáo của ông Diệm và gia đ́nh ông, họ đă kêu gọi HK thay đổi chính sách tại VN.
Ngay từ lúc ban đầu, các viên chức ngoại giao và báo chí háo hức đi t́m kiếm lỗi lầm của ông và của chính quyền của ông;
không ai cần biết tới những hậu quả sắp tới là cái ǵ ?”
13- Dưới mắt của Cựu Ngoại Trưởng Walter Roberton, ông Diệm là :
“Một con người tận tụy, dũng liệt và xoay trở thật tháo vát… trong ông, đất nước ông đă t́m được một lănh tụ thật xứng đáng với sự chính trực liêm khiết của ông được gần như toàn dân MNVN thừa nhận.
Vùng Đông Nam Á đă đưa đến cho chúng ta một TT Ngô Đ́nh Diệm với đức tính vĩ đại, và toàn thể thế giới tự do sẽ trở nên phồn vinh thịnh vượng hơn, khi học từ bài học quyết tâm và sức chịu đựng kiên cường của một người như ông Diệm.”
14- Vào năm 1959, R. G. Casey Bộ Trưởng Úc đă viết rằng :
“ Những người Mỹ đă lấy những tiêu chuẩn của HK để phê phán là bất công.
Có hai sự kiện cần phải nhớ bất cứ khi nào muốn chỉ trích chính quyền VN.
Thứ nhất, Việt Nam Là Tiền Đồn Của Chiến Tranh Lạnh. Chính quyền MN không thể bỏ ngỏ tênh hênh mọi thứ, v́ tạo cho những kẻ thù khai thác trục lợi.
Đó Là Điều Sẽ Trở Thành Nguy Hiểm, Chết Người , Không Chỉ Cho VN, Mà Sẽ Phá Sụp Đổ Những Quyền Lợi Chiến Lược Của Thế Giới Tự Do Tại Vùng Đông Nam Á.
Thứ hai, thực thi dân chủ trên một quốc gia với những quan niệm hoàn toàn mới lạ tại đất nước VN, dân chủ cần có thời gian để xây dựng các cơ cấu, những truyền thống dân chủ và các tập quán dân chủ cần phải được phát triển từ từ mới có thể ứng dụng những quyền dân chủ, ư thức chính trị dân chủ trong đời sống của dân, mà cần thời gian từ từ từng bước một để nó ăn sâu và lan rộng trong dân chúng.
Hoa Kỳ không có đủ lư do chính đáng, chỉ v́ một ngày không được vui mà ĺa bỏ xa lánh một người như ông Diệm là điều không bao giờ có thể chấp nhận được… trong một quốc gia mà 90% là người thất học, ông Diệm làm được như thế là Một Phép Lạ Rồi”.
15- Khi Phó Tổng Thống Lyndon Johnson đến MNVN để điều tra và duyệt xét lại t́nh h́nh VN trong giai đoạn tăm tối nhất, ông nhận thấy TT Ngô Đ́nh Diệm đúng là đă tạo được một phép lạ chính trị tại MNVN.
Gần 1 triệu dân di cư Miền Bắc lánh nạn CS đă được giải quyết vô cùng tốt đẹp, đường xá phát triển khắp nơi. Đặc biệt về canh nông đă thành công lớn. PTT Johnson kết luận:
“Ngô Đ́nh Diệm Là Winston Churchill Của Á Châu”.
16- Trong lúc đó, TNS Mike Manfiel tuyên bố tại Hoa Kỳ về TT Diệm:
“ Vị Cứu Tinh Của Tất Cả Vùng Đông Nam Á” (the savior of all Southeast Asia).OUka2qtleOsb
17- Bên cạnh nhận định của Mike Manfiel là nhận định của TNS Jacob Javits về TT Diệm:
“Thực Sự Là Một Trong Những Vị Anh Hùng Của Thế Giới Tự Do” (One of the real heroes of the free world). (trích từ Congresstional record, ngày May 13-1957).
18- Theo nhận định của tờ New York Times, ngày 13 tháng 6-1961:
“TT Diệm đă tái tổ chức lại chính quyền, ông chú tâm vào quyền hành pháp trong các bộ… những thay đổi này hứa hẹn guồng máy công quyền sẽ vận hành tốt đẹp hơn và hiệu quả hơn”.
19- Trong lúc tờ báo Time cho rằng :
“ Một ông Diệm đă bị hành hạ tơi bời mà ông vẫn tổ chức bầu cử rất hợp lư và lương thiện… và chiến thắng oanh liệt trong các cuộc bầu cử .”
Tờ Time đưa ra giải thích :
“ Ông đă được 88% phiếu của dân dồn cho ông, v́ sự thật là đất nước VN phồn vinh thịnh vượng.”
Ngoài ra tờ Time c̣n viết thêm:
“Đây là cuộc chiến thắng gấp đôi (double victory) trước những đối thủ cộng sản và những người đối lập không CS.
Kết quả rực rỡ đến từ
“những chương tŕnh cải cách”.
Kết quả hiển nhiên đó xác minh rằng
MNVN “Đă Nghiền Nát Uy Danh Của Cách Mạng Cộng Sản”, và xă hội Việt Nam đă có được một lănh tụ có ư chí thật mănh liệt”(Strong will leader).
Chính quyền Ngô Đ́nh Diệm đă thực hành những chương tŕnh cải cách nhờ những thúc đẩy và trợ giúp bởi những người Mỹ, đứng đầu là Tiến Sĩ Eugene Stanley, cải cách việc huấn luyện các viên chức chính quyền địa phương làm sao cho họ hợp nhất với chính quyền trung ương.
20 - Vào ngày 15 tháng 2-1962, Đại Sứ HK Nolting đă tuyên bố :
“Chính quyền Việt Nam dưới sự hy sinh và can đảm phi thường trong vai tṛ lănh đạo của ông Diệm, đă cố gắng vượt bực dưới những hoàn cảnh cực kỳ khó khăn và đă tạo được những tiến bộ chính trị, xă hội, kinh tế cho toàn dân, với sự trợ giúp của HK”.
Cũng theo Đại Sứ Nolting cho biết, chính quyền MNVN Việt Nam Cộng Ḥa là :
“Một chế độ hợp hiến do dân bầu lên (Elected and constitutional regime).
Vào tháng 12-1962 chính quyền TT Diệm đă công bố rằng :
Đă có 4,077 chương tŕnh xây dựng các ấp chiến lược, trên tổng số 11,182 chương tŕnh đă được hoàn tất với 39% dân chúng Miền Nam đă sống trong các cộng đồng này”.
14/10/2015
Nguyễn Anh Tuấn
Political Scientist