KHỬNG HOẢNG PHẬT GIÁO VÀ BẤT ĐỒNG VỀ CHÍNH SÁCH KIẾN QUỐC
Số phận và kế hoạch của họ Ngô đă bị chặn đứng bởi cuộc khủng khoảng Phật Giáo.
Nổi bật giữa các sử gia về chiến tranh Việt Nam, Miller nghiên cứu cuộc khủng khoảng Phật giáo năm 1963 như là một sự phát triển trong ḍng chảy lịch sử của quá tŕnh chấn hưng Phật giáo, vốn đă diễn ra trong những năm 1910 và 1920 của thế kỷ 20.
Miller đưa ra một cái nh́n mới về phong trào Phật giáo trong kỷ nguyên của Diệm, rằng nó không chỉ đấu tranh cho sự b́nh đẳng tôn giáo và tự do tín ngưỡng,
mà thực sự là nó c̣n bộc lộ sự lo lắng sâu sắc về sách lược kiến quốc của Ông Diệm, đặc biệt là về cuộc cách mạng nhân vị điều mà giới Phật tử thấy như là mối đe dọa đến việc làm hồi sinh sức mạnh Phật giáo Việt Nam.
Ông Ngô Đ́nh Diệm duyệt đội lính nhân một dịp kỷ niệm ngày lập quốc ở miền nam
Theo quan điểm của Miller, Phật giáo đă tham gia vào một cuộc cách mạng tự do dân tộc và hiện đại hóa như một sự đóng góp vào tiến tŕnh kiến quốc.
Cuộc xung đột giữa Diệm và Phật giáo đă đẩy cuộc chiến kiến thiết quốc gia lên đỉnh điểm.
Ông Diệm, cho đến phút cuối cùng vẫn tin rằng ông ta sẽ giải quyết sự xung đột này từ vị thế thượng phong như cách anh em ông nghĩ khi bắt đầu mở kênh đối thoại bí mật với cộng sản Bắc Việt.
Nhưng Ông Diệm không bao giờ có thể văn hồi trật tự như sự trả lời kiên cường và cứng rắn của ông với đại sứ Hoa Kỳ Henry Cabot Lodge, v́ anh em ông đă bị hạ sát bởi chính những viên tướng phản bội.
Miller kết luận rằng :
Những vấn đề của sự bất đồng không đơn giản bắt nguồn từ lời tuyên bố thâm thúy và khó hiểu về cuộc cách mạng nhân vị của anh em nhà Ngô.
Chúng bắt nguồn từ mối bất ḥa trong thực tế giữa nhà họ Ngô và Mỹ về những ư niệm chính như dân chủ, cộng đồng, an ninh, và cách mạng xă hội.
Khiếm khuyết của cả Diệm và đồng minh Mỹ
là sự miễn cưỡng trong việc hợp tác với các phong trào cách mạng ở miền Nam.
HỒ CHÍ MINH : NGÔ Đ̀NH DIỆM LÀ MỘT NHÀ ÁI QUỐC
Chủ tịch Hồ Chí Minh coi Tổng Thống Ngô đ́nh Diệm là
“nhà yêu nước”
Misalliance của Miller đă thành công khi soi sáng
một cái nh́n mới về Ông Diệm và chương tŕnh kiến quốc mang đậm tính dân tộc chủ nghĩa và độc lập trong nhăn quan chính trị của ông.
Những tác phẩm trong tương lai không thể bỏ qua những luận điểm của Miller rằng :
Chính sự xung đột nảy sinh từ nhận thức sai lệch đă h́nh thành mối quan hệ đầy thăng trầm của Mỹ – Diệm và cả số phận miền nam Việt Nam.
Sau năm mươi năm, h́nh ảnh nhân vật lịch sử Ngô Đ́nh Diệm dần được sáng tỏ trong mắt các sử gia Mỹ.
Đáng tiếc là tại Việt Nam, việc nghiên cứu về ông vẫn là một đề tài cấm kỵ.
Phải chăng, không đi theo chủ nghĩa cộng sản là không phải người Việt yêu nước ?
Vậy tại sao Hồ Chí Minh lại tuyên bố Ngô Đ́nh Diệm là một nhà ái quốc ?
Những người cộng sản Việt Nam không ngờ, Hồ Chí Minh, lănh tụ của họ đă có một cái nh́n khác về đối thủ chính trị ở miền Nam.
Trong một lần gặp gỡ nhà ngoại giao Ấn độ Ramcohundur Goburdhun, chủ tịch Ủy Hội Quốc Tế Kiểm Soát Đ́nh Chiến Đông Dương, ở Hà Nội vào năm 1962, Hồ đă xem Ngô Đ́nh Diệm là một
“nhà yêu nước” và nhắn gửi với Goburdhun rằng:
“Hăy bắt tay ông ấy [Diệm] giùm tôi nếu như ngài gặp ông ấy.”
Chỉ có những đối thủ xứng tầm nhau mới dành cho nhau lời nhận xét xứng tầm như vậy. Quan điểm của Hồ được nhà sử học Edward Miller lưu tâm v́ nó đă gợi lên cho người đọc một cách nh́n khác lạ nhưng không xa lạ về Diệm, một nhân vật chính trị nổi bật và không thể thiếu được khi đề cập đến lịch sử Việt Nam trong thế kỷ 20.
Việt Nam vừa tổ chức một lễ quốc tang trọng thể cho tướng Giáp, trong khi nhân vật chính trị và quân sự lớn cùng sinh ra từ quê hương Lệ Thủy, Quảng B́nh với tướng Giáp – Cố tổng thống Ngô Đ́nh Diệm vẫn chưa được trả lại tên thật trên mộ phần.
Sự thật lịch sử về Ông Diệm, cho dù c̣n nhiều tranh căi, là
“ một lănh đạo độc tài với chế độ gia đ́nh trị hay là một tổng thống ái quốc” cần phải được trả lại đúng nguyên vị của nó.
https://www.bbc.com/vietnamese/forum...by_van_cam_hai