Chỉ cần 1 giờ ngủ trong xe hơi đă gây ra tử vong rồi. Nhiều tài xế tranh thủ ngủ giấc ngắn trong ôtô mà không biết điều đó vô cùng nguy hiểm, bởi có thể tử vong v́ ngộ độc khí carbon monoxide (CO) tích tụ trong xe. V́ sao lái xe cả ngày không sao, nhưng ngủ trong ô tô chỉ 1 giờ cũng có thể tử vong?
Nhiều cái chết oan uổng v́ ngủ trong ô tô
Sáng 19/9/2018, người dân ở Hạ Lũng, phường Đằng Hải, quận Hải An (Hải Pḥng) bàng hoàng phát hiện vị giám đốc trẻ tử vong trong ôtô đỗ trước nhà. Được biết đêm trước anh về nhà muộn, trời mưa nên không muốn làm người nhà thức giấc, v́ vậy anh đă ngủ trong ôtô. Do đóng kín cửa xe, nổ máy chạy điều ḥa nên anh đă bị ngạt khí.
Trước đó, ở Hoài Nhơn (B́nh Định), ông Nguyễn Thanh B́nh (39 tuổi, ngụ TP Quy Nhơn) đă chết trong xe ôtô khi đang ngủ trên Quốc lộ 20B thuộc địa phận xă Trạm Hành (TP Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng) do bị ngạt khí.
Anh LVM có hơn 20 năm kinh nghiệm lái taxi đă 3 lần chết hụt v́ ngủ trong ô tô chia sẻ, lần đầu tiên là khi anh mới vào nghề chở khách về quê bốc mộ và ra xe ngủ qua đêm. Gần sáng lạnh quá tỉnh dậy, anh thấy đầu đau và cực kỳ mỏi mệt… Mở cửa xe ra ngoài một lúc mới giật ḿnh nghĩ ra là vừa bị thần chết gơ cửa. May mắn anh tắt máy v́ sợ người quanh đó mất ngủ, trời lại mát nên hé cửa xe trước khi ngủ. Lần thứ hai anh đi nhậu bị say nên tấp xe vào lề đường bật điều ḥa để ngủ. Khi buồn nôn, anh kéo cửa kính ra và quên đóng kín nên không sao. Lần thứ ba anh về nhà muộn, lại quên ch́a khóa và ngại đánh thức người nhà nên ra băi đỗ xe ngủ.
May mắn là xe gần hết xăng, trời mát nên anh tắt điều ḥa, hé cửa. Nhưng anh đă tự hứa sẽ không bao giờ ngủ trong ô tô nữa, sợ rủi lần sau không may mắn.
Theo các chuyên gia y tế, ngủ trong ô tô đóng kín, bật điều ḥa dễ bị ngạt khí, nhất là với tài xế, phụ nữ, trẻ em, người có men bia rượu… Y học gọi là dạng ngạt hệ thống, rất khó cứu chữa. Nếu không cấp cứu kịp thời sẽ thiếu ôxy lên năo, để lâu sẽ dẫn đến hôn mê, tử vong, cứu được cũng sẽ sống đời sống thực vật do năo bị tổn thương.
Theo anh Minh Quang, kỹ thuật viên gara ô tô tại Hà Nội chia sẻ: Với các loại xe đời cũ không có chế độ tự động chỉ làm mát trong xe, chứ không điều ḥa không khí trong - ngoài nên dẫn tới thiếu ô xy, người trong xe bị ngạt. Xe đời mới điều ḥa tự lấy gió ngoài để cân bằng không khí, nhưng khi nổ máy đóng kín cửa điều ḥa hút khí trực tiếp quanh xe toàn khí CO từ ống pô xả ra th́ càng mất ôxy, khiến cơ thể không thể hô hấp, mất nước, dịch và… tử vong trong 2 - 3 giờ và càng nhiều người trong xe th́ ôxy càng mau hết.
Ngủ trong xe bật điều hoà, nhưng do xe hết xăng, hoặc do máy quá nóng v́ dừng lâu một chỗ khiến hệ thống làm mát cưỡng, b_ức không hoạt động - dẫn đến thiếu không khí, người ngủ trong xe lịm dần và tử vong.
Việc đóng kín cửa và bật điều ḥa lấy gió trong là tiết kiệm nhiên liệu, đề pḥng trộm cắp nhưng khiến nạn nhân tử vong chỉ sau một vài giờ ngủ quên. Một số mẫu xe đời mới hệ thống điều ḥa chuyển linh hoạt giữa hai chế độ lấy gió trong và gió ngoài sau 5 phút. Nhưng cả khi đóng cửa, chọn chế độ lấy gió ngoài vẫn có thể bị tử vong nếu động cơ chết máy, ô xy khoang xe giảm và người ngủ ngạt khí dần dần.
Nếu buộc phải ngủ trong ô tô th́ làm thế nào?
Theo PGS Đàm Hoàng Phúc, Phó trưởng bộ môn ô tô, Viện Cơ khí Động lực (Đại học Bách Khoa Hà Nội) từ kết cấu tới tính năng của ôtô của các nhà sản xuất là không phải đỗ xe một chỗ, đóng kín cửa, bật điều ḥa - mà phải chạy mới bật điều ḥa. Nếu đỗ xe, không bật điều ḥa, không nổ máy th́ ngủ không sao. C̣n nếu ngủ trong ô tô mà nổ máy, bật điều ḥa tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Khi buộc phải nổ máy ngủ trong xe, bạn cần biết:
*Nên:
T́m chỗ đỗ xe thoáng để khí thải nhanh tản đi.
Lái xe nên để chế độ lấy gió ngoài, dù ngồi, hay ngủ cũng cần hé cửa kính 1,5 – 2,5cm để lưu thông không khí trong - ngoài. Cách này đơn giản nhưng quan trọng v́ tránh được rủi ro khi động cơ tắt máy đột ngột, hệ thống điều ḥa xe hỏng, trộm cắp… Trời mát, mùa đông nên tắt máy, tắt điều ḥa và mở hé cửa kính. Mùa hè giữ nhiệt độ trong xe ở mức vừa phải.
Trước khi ngủ, nghỉ cần đặt báo thức 15-30-45 phút/lần để kiểm soát t́nh huống, hoặc ra ngoài hít thở để không bị thiếu dưỡng khí.
Nếu bật điều ḥa, đóng kín cửa xe cần chọn chế độ lấy gió ngoài (nếu xe không có chế độ tự động) và chỉ ngủ giấc ngắn kẻo xe hết nhiên liệu, tự dừng động cơ.
*Tránh:
Tránh chỗ đỗ xe ngủ chật hẹp, bí khí v́ có mở cửa xe vẫn thiếu ô xy. Tuyệt đối tránh nổ máy, mở điều ḥa trong garage nằm ngủ, nguy hiểm đến tính mạn_g v́ cả động cơ xăng và diesel vận hành sẽ tăng nồng độ khí CO lên gấp nhiều lần.
Tránh hạ kính quá sâu quá, v́ có thể bị cảm lạnh, không đảm bảo an toàn tài sản. Tránh để hệ thống gió điều ḥa thổi vào mặt dễ cảm lạnh.
Không chỉ có b́nh ôxy, v́ khi CO dành hết ôxy trong hồng cầu, năo chết dần khi ngủ th́ b́nh ôxy vô hiệu.
Tuyệt đối tránh để trẻ ở một ḿnh trong xe. Nếu buộc phải để trẻ trong xe cần mở hé cửa kính, cho trẻ xuống ghế sau và chốt cửa không cho mở từ bên trong. Tuyệt đối không nổ máy.
Cần thông gió để đảm bảo an toàn?
Cũng theo PGS Đàm Hoàng Phúc, nếu xe hở gas, hoặc ống pô xe trục trặc khiến khí CO tràn vào xe th́ đang lái xe, bạn sẽ nhận thấy mùi khó chịu để kịp thời dừng xe, xử lư. Nhưng nếu đă ngủ say th́ không biết điều đó để kịp thời xử lư.
Hệ thống điều ḥa ô tô có 2 chế độ lấy gió làm lạnh: Chế độ lấy gió trong làm mát nhanh, nhưng không khí chỉ tuần hoàn trong khoang lái. Chọn chế độ lấy gió ngoài làm mát chậm, nhưng có nhiều ôxy vào khoang lái. Nếu lấy gió trong th́ trong khi đóng kín cửa xe, trong xe mát c̣n khí ôxy giảm dần, người trong xe đi càng lâu, càng đông sẽ thấy ngột ngạt, thần kinh và cơ bắp dần uể oải, mệt mỏi…
V́ vậy đi đường dài tài xế cần chọn chế độ lấy gió ngoài, hoặc mở cửa kính, hoặc nghỉ giữa hành tŕnh nhiều lần để mở cửa thông khí, cho người ra ngoài hít thở tự nhiên.
Nếu đi xe cũ, luôn kiểm tra điều ḥa không khí (AC) của xe xem hệ thống làm mát có bị ṛ rỉ khí ga không. Lưu ư nhất là đảm bảo thông gió, không bí hay đọng khí, ám mùi khó chịu để an toàn cho mọi người.
Khí CO2 không mùi, không vị, không gây đau đớn, do đó cơ thể người bị ngạt không được “cảnh báo” để thoát nạn. Bạn chỉ có thể nhận biết được qua dấu hiệu sau: Khi đi xe ô tô bị ngạt khí sẽ thấy: Đau ngực, hồi hộp, môi và đầu ngón tay – chân tím, rối loạn nhịp tim, tụt huyết áp, mất định hướng, co giật, tiểu – đại tiện không tự chủ… dẫn tới hôn mê.
Trong xe thấy có người khó thở, ngất, thở trào bọt hồng, tay chân sưng đau, tím môi và đầu ngón tay, ngón chân, có những động tác bất thường_.. th́ nhanh chóng mở hết các cửa để không khí tràn vào, đưa ngay nạn nhân ra chỗ thoáng, đồng thời gọi 115 để bác sĩ sớm trợ giúp bằng hô hấp nhân tạo và đưa tới bệnh viện cấp cứu. Cơ hội sống sót và hạn chế di chứng của nạn nhân phụ thuộc vào thời gian cấp cứu nhanh hay chậm.