Trong phiên điều trần luận tội Tổng thống Donald Trump lần thứ hai được truyền h́nh trực tiếp trên truyền h́nh, có ông Gordon Sondland, đại sứ trung thành của Trump tại Liên minh châu Âu (EU), đang đứng trước áp lực từ bỏ Tổng thống để tự cứu chính ḿnh.
Sondland, đại sứ Mỹ tại Liên minh châu Âu (EU), dự kiến ra làm chứng trước Hạ viện trong phiên điều trần luận tội Tổng thống Donald Trump lần thứ hai được truyền h́nh trực tiếp trên truyền h́nh vào ngày 20/11.
Trong phiên điều trần này, Sondland chắc chắn sẽ đối diện với những câu hỏi liên quan đến thông tin gây chấn động nhất được tiết lộ tuần trước: Cuộc điện thoại từ Ukraine mà ông gọi cho Trump hồi tháng 7. Các nhân chứng cho biết họ đă nghe thấy trong cuộc điện thoại này, ông chủ Nhà Trắng đă hỏi về cuộc điều tra một đối thủ chính trị. Sondland bị cáo buộc đă đảm bảo với Trump rằng cuộc điều tra sẽ diễn ra.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng hồi tháng một. Ảnh: Reuters.
Đại sứ Mỹ Sondland không đề cập tới cuộc gọi trên trong lời khai với các ủy ban điều tra Hạ viện Mỹ trong những lần hỏi đáp kín trước đây, cũng như trong tuyên bố được đưa ra ba tuần sau đó, thừa nhận có sự thỏa hiệp giữa chính quyền Trump và Ukraine liên quan tới gói viện trợ quân sự 400 triệu USD Washington định cấp cho Kiev. Giờ đây, trước máy quay và hàng triệu người xem truyền h́nh, ông sẽ phải trả lời "V́ sao?"
Trong lúc t́m câu trả lời phù hợp, Sondland có thể tính tới số phận của những quan chức từng rất thân cận với Tổng thống Trump nhưng đă sụp đổ: Cựu luật sư Michael Cohen và cựu chủ tịch chiến dịch tranh cử Paul Manafort hiện đều ngồi sau song sắt, c̣n cố vấn lâu năm Roger Stone tuần trước bị kết án 7 tội danh, gồm nói dối, cản trở quốc hội và mua chuộc nhân chứng.
"Này Đại sứ Sondland, Roger Stone nói dối trước quốc hội v́ Trump và giờ bị tống vào tù. Giống như luật sư và quản lư chiến dịch tranh cử của ông ấy. Ông sẽ là người tiếp theo chứ? Do ông lựa chọn cả, Gordy", cựu nghị sĩ quốc hội Mỹ Joe Scarborough viết trên Twitter.
Tuần trước, tại phiên điều trần công khai đầu tiên về cuộc điều tra luận tội Trump, ba quan chức hàng đầu gồm Bill Taylor, George Kent and Marie Yovanovitch đă cung cấp những thông tin gây sốc về cách Trump loại các nhà ngoại giao Mỹ sang một bên để thiết lập kênh liên lạc bất thường nhằm mua chuộc Ukraine đồng thời gia tăng cơ hội thắng lợi trong cuộc bầu cử tổng thống năm sau.
Trump vẫn kiên quyết khẳng định ông không làm điều ǵ sai, song đă xuất hiện những vết nứt trên bức tường pḥng thủ do phe Cộng ḥa và truyền thông bảo thủ dựng lên, giới quan sát đánh giá.
Lời khai của Sondland được dự đoán sẽ gây rung chuyển Washington. Sondland, một ông chủ khách sạn kiêm nhà gây quỹ ủng hộ đảng Cộng ḥa, từng có mối quan hệ gắn bó với Trump trong chiến dịch tranh cử hồi năm 2016. Sondland ủng hộ một triệu USD cho ủy ban nhậm chức của Trump và được chỉ định làm đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc và chuyển tới Brussels, Bỉ, hồi năm ngoái.
Ngày 10/7, một cuộc họp tại Nhà Trắng với các quan chức Ukraine kết thúc đột ngột sau khi Sondland nói ông đă có thỏa thuận với quyền chánh văn pḥng Nhà Trắng Mick Mulvaney rằng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy sẽ được gặp Trump nếu Kiev đồng ư mở các cuộc điều tra.
John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ lúc bấy giờ, tỏ ra bất ngờ. "Tôi chưa bao giờ là một phần của bất kỳ thỏa thuận nào mà Sondland và Mulvaney đang dựng lên", ông nói.
Viện trợ quân sự của Mỹ tới Ukraine từ đó bị đóng băng. Ngày 25/7, Trump điện đàm với Zelenskiy và được cho là đă thúc giục Tổng thống Ukraine giúp thu thập thông tin có khả năng gây bất lợi cho cựu phó tổng thống Mỹ Joe Biden, đối thủ tiềm năng của ông trong cuộc đua vào Nhà Trắng.
Ngày 26/7, Trump nói chuyện qua điện thoại với Sondland khi đại sứ Mỹ đang ở một nhà hàng tại Kiev. Tuần trước, Đại sứ Mỹ ở Ukraine Bill Taylor khai trước Hạ viện rằng một nhân viên của ông đă nghe được cuộc đối thoại, ở đó Trump đề cập tới "các cuộc điều tra".
Sau cuộc gọi, người này đă hỏi Sondland về ư định của Trump với Ukraine. "Đại sứ Sondland trả lời rằng Tổng thống Trump quan tâm nhiều hơn tới cuộc điều tra Biden, thứ đang được luật sư riêng của ông, Rudy Giuliani, thúc đẩy", Taylor cho hay.
Phe Cộng ḥa cho rằng lời khai của Taylor không khác ǵ một tin đồn vô căn cứ, c̣n Trump khẳng định với các phóng viên rằng ông "không biết ǵ" về bất cứ cuộc gọi nào với Sondland. Nhân viên được Taylor dẫn lời là David Holmes, người đă làm chứng riêng hôm 15/11.
Lời khai của Holmes cho biết Sondland nói với Trump rằng Zelenskiy vô cùng yêu quư ông. Rồi Tổng thống Trump hỏi "Ông ấy sẽ điều tra chứ?", Đại sứ Sondland trả lời "Ông ấy sẽ làm vậy" và thêm rằng Tổng thống Zelenskiy "sẽ làm mọi điều ngài yêu cầu".
Trong bối cảnh đảng Cộng ḥa đang t́m cách tuyên bố các lời khai này là thông tin thứ cấp không đáng tin cậy, đảng Dân chủ được dự đoán chắc chắn sẽ thúc ép Sondland khai về cuộc đối thoại trực tiếp với Tổng thống Trump và hỏi xem v́ sao ông không đề cập nó trước đây.
"Tôi nghĩ lời khai của Sondland là vô cùng quan trọng, bởi nếu nh́n vào lần xuất hiện gần đây nhất của ông ấy trước ủy ban, có vẻ như Sondland đă giữ lại ít nhiều thông tin. Ông ấy khẳng định không nhớ ǵ về những cuộc đối thoại không thể quên được", Matthew Miller, cựu phát ngôn viên Bộ Tư pháp Mỹ, b́nh luận.
Sondland nói ông chưa từng thảo luận về cuộc điều tra Biden với bất kỳ ai ở Nhà Trắng hay Bộ Ngoại giao, Miller lưu ư. "Giờ đây, chúng ta có thông tin về một cuộc đối thoại khi ông ấy ngắt điện thoại và nói với một nhân viên rằng Biden là yếu tố quan trọng nhất. Nếu thông tin này là chính xác, ông ấy rơ ràng đă nói dối ủy ban".
Theo Miller, Sondland sẽ phải hứng chịu những hậu quả nghiêm trọng nếu vẫn tiếp tục "trung thành mù quáng" với Trump, thậm chí có thể đối mặt với các cáo buộc h́nh sự.
"Trong cuộc điều tra của Mueller về nghi vấn Nga thông đồng với chiến dịch của Trump can thiệp bầu cử Mỹ, có không ít nhân chứng tin rằng họ sẽ thoát tội nếu tiếp tục trung thành với Trump", Miller nói. "Paul Manafort và Michael Cohen đang ngồi tù và Roger Stone vừa bị tuyên án. Đây là một canh bạc khá mạo hiểm".