Một quyết định việc chọn lựa người làm phó cho ứng cử viên Joe Biden tương lại gây chú ư nhiều như thế tại Hoa Kỳ, khác hẳn với những lần trước v́ rất được chờ đợi, trong khi thường th́ chỉ có báo chí và các chuyên gia để ư phân tích, c̣n dư luận khá thờ ơ ?
Ảnh ghép : Các nữ chính khách Mỹ có thể làm "phó" cho ông Joe Biden, đảng Dân Chủ, trong cuộc bầu cử tổng thống 2020. Hàng trên : Kamala Harris (T), Susan Rice (G) và Elizabeth Warren; hàng dưới : Karen Bass (T) và Tammy Duckworth (P). AFP/Archivos
Về cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, La Croix giải thích v́ sao việc chọn lựa người làm phó cho ứng cử viên Joe Biden lại gây chú ư nhiều như thế tại Hoa Kỳ, khác hẳn với những lần trước.
Đối thủ Dân Chủ của ông Donald Trump trong những ngày tới sẽ loan báo người được chọn để làm phó tổng thống trong trường hợp chiến thắng. V́ sao quyết định này rất được chờ đợi, trong khi thường th́ chỉ có báo chí và các chuyên gia để ư phân tích, c̣n dư luận khá thờ ơ ?
Trước hết v́ đó sẽ là một phụ nữ. Trong lịch sử bầu cử Mỹ, đây chỉ là trường hợp thứ ba sau bà Geraldine Ferraro năm 1984 và Sarah Palin năm 2008. Tiếp theo, trong bối cảnh phong trào Black Lives Matter, xă hội dân sự đang mạnh mẽ đ̣i hỏi một phó tổng thống phù hợp với nước Mỹ đa sắc tộc của năm 2020.
Cuối cùng, v́ ông Joe Biden đă 78 tuổi, nên nếu thắng cử, ông sẽ trở thành tổng thống lớn tuổi nhất từ trước đến nay khi bước chân vào Nhà Trắng. Do quá cao tuổi, ông khó thể tranh cử được một nhiệm kỳ thứ hai vào năm 2024. Dù người phụ nữ được Biden chọn làm phó là ai đi nữa, th́ bà này sẽ có nhiều ưu thế để một ngày nào đó trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ.
Vai tṛ của phó tổng thống Mỹ
Quyết định này sẽ có tác động như thế nào đến cuộc bầu cử ? Cho dù các chuyên gia thường nói rằng việc chọn người đứng chung liên danh không giúp cho ứng cử viên chiến thắng, nhưng quy tŕnh chọn lựa rất chặt chẽ. Phải t́m được một người bù đắp được một điểm yếu của ứng cử viên – năm 2008, ứng viên trẻ Barack Obama đă chọn một nhân vật kinh nghiệm là Joe Biden – nhưng cũng phải bảo đảm rằng quá khứ người này không có vấn đề ǵ có thể gây rắc rối một khi được « soi » trước bàn dân thiên hạ.
Thế nên xu hướng chung là t́m một người đầy kinh nghiệm, quá khứ rơ ràng. Trong số những cái tên được nhắc đến hiện nay có bà Susan Rice, đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc thời Obama, một cái tên có thể làm yên tâm. Bên cạnh đó là thượng nghị sĩ Kamala Harris và dân biểu Karen Bass, cả hai đều ở bang California ; Elizabeth Warren, đối thủ cũ của Joe Biden trong kỳ bầu cử sơ bộ, và Tammy Duckworth, thượng nghị sĩ Illinois.
Câu hỏi cuối cùng, phó tổng thống Mỹ có vai tṛ ǵ ? Hiến pháp Hoa Kỳ không quy định cụ thể, ngoài việc quyết định đứng về bên nào trong trường hợp Thượng Viện bất phân thắng bại trong một vấn đề. Trên thực tế, đó là một cố vấn có thể được tổng thống lắng nghe hoặc không, và được giao phó một số công tác. Dưới thời Barack Obama, ông Joe Biden phụ trách cải cách việc mang vũ khí, sau vụ xả súng cuối năm 2012.
C̣n lại, vai tṛ của phó tổng thống Mỹ chủ yếu là phải sẵn sàng…trong trường hợp xấu nhất. Trong lịch sử, đă có tám vị phó được cánh cửa Pḥng Bầu dục mở ra sau khi tổng thống qua đời – v́ bạo lực hoặc bệnh. Riêng ông Gerald Ford năm 1974 là trường hợp đặc biệt, đă trở thành nguyên thủ nước Mỹ mà không hề tham gia chiến dịch tranh cử nào. Tuy không được chọn đứng chung liên danh với ông Richard Nixon năm 1968 lẫn 1972, nhưng ông Ford đă thay thế phó tổng thống Spiro Agnew khi ông này phải từ chức năm 1973 v́ trốn thuế.
Chức phó tổng thống c̣n có thể là lực đẩy : George Bush cha hay Richard Nixon chẳng hạn, đă từng giữ chức vụ này trước khi lên làm tổng thống.