Theo như hai chiến binh Mỹ chiến đấu tại Ukraine, Alex Drueke 39 tuổi và Andy Huỳnh Ngọc Tài 27 tuổi, bị quân Nga bắt giữ là “lính đánh thuê” nên không được công ước Geneva về tù nhân chiến tranh bảo vệ, sau khi Điện Kremlin vào thứ Hai tuyên bố hai chiến binh Mỹ này có thể lănh án tử h́nh .
Tyler Hicks/The New York Times
Lần đầu tiên Moscow lên tiếng về hai chiến binh Mỹ mất tích trong cuộc xâm lược, Phát ngôn nhân Điện Kremlin Dmitri S. Peskov cho rằng, họ tham gia vào bắn pháo và nă đạn vào lực lượng Nga, nên “phải chịu trách nhiệm cho những tội ác đă gây ra. Theo Peskov, họ đang bị giam giữ trong thời gian điều tra diễn ra.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ gởi ra tuyên bố hối thúc Moscow và nhà chức trách ly khai ở Ukraine tuân theo luật quốc tế. “Chúng tôi kêu gọi chính phủ Nga, cũng như chính quyền uỷ nhiệm, tuân theo những nghĩa vụ quốc tế trong việc đối xử với bất cứ ai bị họ bắt giữ khi chiến đấu tại Ukraine,” tuyên bố ghi.
Hai chiến binh này được thân nhân tŕnh báo mất tích vào tuần trước, và vào thứ Bảy, Bộ Ngoại giao cho biết, họ “bị quân Nga bắt giữ ở Ukraine. Cả hai đều là cựu chiến binh Mỹ, và t́nh nguyện tham chiến tại Ukraine.”
Alex Drueke và Andy Huỳnh chiến đấu với một toán nhỏ lính ngoại quốc, và bị mất tích khi trung đoàn của họ bị pháo kích dày đặc ở một làng nhỏ gần Kharkiv – thành phố lớn thứ hai ở Ukraine – cách biên giới Nga gần 25 dặm.
Theo Công ước Geneva, tù nhân chiến tranh phải được đối xử nhân đạo và được bảo vệ khỏi bị truy tố v́ đă tham gia vào hành động thù nghịch. Ngoại lệ duy nhất là truy tố những cáo buộc tội ác chiến tranh. Tuy nhiên, Peskov cho rằng, những chiến binh này không thuộc quân đội Ukraine, và v́ vậy không được Công ước Geneva bảo vệ. Ông Drueke là cựu Thượng sĩ Lục quân Hoa Kỳ từng phục vụ 4 lần trên chiến trường Iraq, trong khi Andy Huỳnh là cựu chiến binh Thuỷ quân Lục chiến.
Trường hợp của hai người đàn ông này nhấn mạnh những nguy cơ mà hàng ngàn chiến binh ngoại quốc t́nh nguyện đang chiến đấu ở Ukraine phải đối mặt. Hồi đầu tháng, toà án ly khai thân Nga ở miền Đông Ukraine kết án tử h́nh 3 chiến binh người Anh và Morocco, cáo buộc họ là lính đánh thuê có ư định thực hiện khủng bố.
Điều đó phụ thuộc vào cuộc điều tra,” Dmitry Peskov trả lời khi được hỏi liệu Alexander Drueke và Andy Huỳnh có “phải đối mặt với số phận tương tự” như vậy hay không. “Sẽ có một ṭa án và sẽ có một quyết định của ṭa án,” Peskov nói.
Giới chuyên viên pháp lư cho rằng, những phiên xét xử và các bản án khắc nghiệt dường như đă được tính toán nhằm đưa ra cảnh báo t́nh nguyện viên nước ngoài không nên cầm vũ khí chống lại Nga.
Bộ Ngoại giao vào thứ Bảy cho hay, họ đă xem h́nh ảnh và những đoạn băng đăng trên mạng trực tuyến về hai cựu chiến binh người Mỹ, mặc dù từ chối không cho biết h́nh ảnh thật hay không, cũng như t́nh trạng của Drueke và Huỳnh.
Phía Mỹ đă liên lạc với gian đ́nh hai cựu chiến binh, nhà chức trách Ukraine và Hội Hồng Thập Tự, theo Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao. Hôn thê của Andy Huỳnh, cô Joy Black, cho biết, giữ liên lạc thường xuyên với Bộ Tư pháp, t́m mọi cách đưa Andy về lại Mỹ.
Vào thứ Sáu, trong một đoạn băng được đăng trên mạng YouTube, trong đó mỗi cựu chiến binh tuyên bố bằng tiếng Nga: “Tôi chống chiến tranh.” Hiện chưa rơ ai đă ghi h́nh đoạn băng này, và ghi h́nh khi nào. Trong khi đó, hăng truyền thông RT của chính phủ Nga loan tin có cuộc phỏng 2 tù nhân Mỹ. Đài truyền h́nh cũng loan tin, hai chiến binh này đầu hàng quân Nga và bị giam giữ tại một nhà tù do lực lượng đồng minh Nga kiểm soát. Hương Giang