florida80

CÁC VẤN ĐỀ VỀ GAN
(LIVER PROBLEMS)
Lynn Ly Phỏng Dịch theo trang web MedLine Plus
( wXw.mayoclinic.com/health/liver-problems/DS01133/METHOD=print )


Bài viết do các Nhân viên của Trạm Xá Mayo (Mayo Clinic staff)

ĐỊNH NGHĨA (DEFINITION)

Những vấn đề về gan bao gồm một loạt các bệnh và các tình huống có thể ảnh hưởng đến gan của bạn. Gan của bạn là một cơ quan nội tạng có kích thước khoảng 1 trái banh mà tọa vị ngay dưới xương sườn trong lồng ngực bạn về phía bên phải của bụng. Nếu không có lá gan, bạn không thể tiêu hóa thức ăn và hấp thụ dinh dưỡng, loại bỏ các chất độc từ cơ thể hoặc duy trì sự sống.


UserPostedImage


Hình ảnh của trang web Mayo Clinic về vị trí lá gan trong cơ thể bạn

Những vấn đề về gan có thể là do di truyền, hoặc những vấn đề về gan có thể xảy ra do phản hồi đối với virus và các hóa chất. Một số vấn đề về gan thì tạm thời và tự biến mất, trong khi những vấn đề về gan khác có thể kéo dài trong một thời gian dài và dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng.


UserPostedImage


Hình ảnh của trang web Mayo Clinic về lá gan bình thường và lá gan bị bệnh

Những vấn đề về gan có thể xảy ra bao gồm bệnh gan nhiễm mỡ (fatty liver disease)và xơ gan (cirrhosis). Gan và các tế bào của nó - như đã thấy qua kính hiển vi - thay đổi đáng kể khi một lá gan bình thường trở nên nhiễm mỡ hoặc xơ gan.

NHỮNG TRIỆU CHỨNG (SYMPTOMS)

Những dấu hiệu và triệu chứng của những vấn đề về gan bao gồm:
•Da bị đổi mầu và mắt xuất hiện màu vàng (Discolored skin and eyes that appear yellowish)

•Bụng đau và Bụng sưng to lên (Abdominal pain and swelling)

•Da bị ngứa ngáy mà dường như không biến mất (Itchy skin that doesn't seem to go away)

•Nước tiểu đậm mầu (Dark urine color)

•Phân nhạt màu (Phân có chút mầu xanh rêu) (Pale stool color)

•Phân có máu hoặc phân có màu hắc ín (Bloody or tar-colored stool)

•Mỏi mệt kinh niên (Chronic fatigue)

•Buồn nôn (Nausea)

•Chán ăn (Loss of appetite)



Khi nào cần đi gập Bác Sĩ (When To See A Doctor)

Hãy hẹn gập bác sĩ nếu bạn có bất cứ những dấu hiệu hay triệu chứng gì kéo dài mà làm bạn lo âu. Hãy tìm đến sự quan tâm về y tế ngay lập tức nếu bạn bị đau bụng nghiêm trọng mà bạn không thể nằm / ngồi / đứng yên được

NHỮNG NGUYÊN NHÂN ( CAUSES )

Những vấn đề có thể xảy ra ở trong gan bao gồm:
•Suy gan cấp tính (Acute liver failure)

•Viêm gan do rượu (Alcoholic hepatitis)

•Sự thiếu hụt Alpha-1-antitrypsin (Alpha-1-antitrypsin deficiency)

•Viêm gan tự miễn nhiễm (Autoimmune hepatitis)

•Tắc nghẽn ống dẫn mật (Bile duct obstruction)

•Suy gan mãn tính (Chronic liver failure)

•Xơ gan (Cirrhosis)

•Gan bị to lớn lên (Enlarged liver)

•Hội chứng Gilbert (Gilbert syndrome)

•Bệnh nhiễm sắc tố sắt mô (Hemochromatosis)

•Viêm gan A (Hepatitis A)

•Viêm gan B (Hepatitis B)

•Viêm gan C (Hepatitis C)

•Viêm gan D (Hepatitis C)

•Viêm gan E (Hepatitis E)

•U bướu gan (Liver adenoma)

•Ung thư gan (Liver cancer)

•U nang gan (Liver cyst)

•U mao mạch gan / u mạch máu gan (Liver hemangioma)

•Hạch gan (sự gia tăng nhiều tiêu diểm hạt nho nhỏ) - Liver nodule (focal nodular hyperplasia)

•Bệnh gan nhiễm mỡ mà không có chất cồn rượu (Nonalcoholic fatty liver disease)

• Nhiễm ký sinh trùng (Parasitic infection)

•Tắt nghẹn tĩnh mạch mà vận chuyển máu đến gan( Portal vein không biết gọi tắt là gì???!!!) - Portal vein thrombosis

•Sơ gan mật sơ cấp (Primary biliary cirrhosis)

•Viêm gan do nhiễm độc (Toxic hepatitis)

•Bệnh Wilson (Wilson's disease)



NHỮNG YẾU TỐ NGUY HIỂM / YẾU TỐ RỦ DO (RISK FACTORS )

Những yếu tố có thể làm gia tăng nguy cơ bệnh gan bao gồm:
•Một công việc mưu sinh mà khiến bạn tiếp cận đến máu và dung dịch cơ thể của của người khác

•Sự truyền máu trước năm 1992

•Sự đục lỗ để đeo khuyên, đeo trang sức lên thân thể (thí dụ đục lỗ đeo hoa/bông tai)

•Một số loại thảo mộc và những chất bổ xung nào đó

•Một số thuốc theo toa bác sĩ

•Bệnh đái thoái đường / bệnh tiểu đường

•Sử dụng rượu mạnh

•Mực độ chất béo trung tính trong máu của bạn cao

•Tiêm chích ma túy mà sử dụng chung kim tiêm

•Bệnh mật phì

•Xâm hình lên người

•Quan hệ tình dục không an toàn

•Làm việc với hóa chất hoặc chất độc mà không có biện pháp phòng ngừa an toàn kèm theo



CHUẨN BỊ CHO CUỘC HẸN GẬP BÁC SĨ CỦA BẠN (PREPARING FOR YOUR APPOINTMENT)

Nếu bạn nghi ngờ bạn có vấn đề về gan, khởi đầu bằng cuộc hẹn gập bác sĩ gia đình của bạn hoặc một bác sĩ đa khoa trước hết. Nếu được xác định rằng bạn có thể có vấn đề về gan, bạn có thể được giới thiệu đến một bác sĩ chuyên về gan (hepatologist).

Bởi vì các cuộc hẹn có thể tóm tắt, và bởi vì thường bao gồm nhiều vấn đề căn bản, ý tưởng chuẩn bị kỹ thật tốt cho cuộc hẹn của bạn . Dưới đây là một số thông tin để giúp bạn chuẩn bị cho cuộc hẹn của bạn, và những gì cần mong đợi từ bác sĩ.

Điều gì bạn có thể làm:
•Hãy cẩn thận về bất kỳ hạn chế nào trước cuộc hẹn. Vào thời điểm bạn lấy cuộc hẹn, hãy chắc chắn là có thể hỏi bất cứ điều gì bạn cần nên hỏi trước, chẳng hạn như hạn chế chế độ ăn uống dinh dưỡng của bạn

•Hãy viết ra bất kỳ triệu chứng nào bạn đang có, bao gồm bất kỳ những triệu chứng mà có vẻ không liên quan đến nguyên nhân cho cuộc hẹn theo thời hạn.

•Hãy viết ra những thông tin cá nhân quan trọng, bao gồm bất kỳ những căng thẳng chính yếu hoặc những thay đổi trong cuộc sống mới gần đây.

•Hãy làm 1 bảng liệt kê tất cả các loại thuốc , bao gồm luôn tất cả các loại vitamin hoặc các chất bổ xung, mà bạn sử dụng / uống

•Nên có 1 thân nhân hoặc người bạn đi cùng, nếu có thể . Đôi khi thật khó tiếp thu tất cả các thông tin được cung cấp trong một cuộc hẹn. Một người đi cùng bạn có thể nhớ một số điều gì đó mà bạn bị bỏ sót không nghe kịp hoặc quên

•Hãy viết ra những thắc mắc để hỏi bác sĩ bạn



Thời gian của bạn với bác sĩ rất giới hạn, nên việc chuẩn bị một bảng liệt kê các câu hỏi sẽ giúp bạn tận dụng tối đa thời gian đó. Bảng liệt kê các câu hỏi từ quan trọng nhất đến ít quan trọng hơn trong trường hợp hết thời gian. Đối với các vấn đề về gan, một số câu hỏi cơ bản để hỏi bác sĩ của bạn bao gồm:
•Điều gì dường như gây ra vấn đề về gan của tôi ?

•Tôi cần những loại xét nghiệm nào ?

•Lá gan của tôi bị vấn đề tạm thời hay mãn tính ?

•Những vấn đề về lá gan của tôi có thể được điều trị không ?

•Có phương pháp điều trị làm giảm các dấu hiệu và triệu chứng của tôi không?

•Tôi có nên ngừng dùng một số thuốc bổ sung không?

•Tôi có nên tránh uống rượu không ?

•Tôi có nên gập chuyên gia không ? Chi phí sẽ là bao nhiêu và bảo hiểm của tôi có bao chi phí đó không?

•Có những tài liệu tóm tắt ngắn gọn hoặc tài liệu nhiều trang khác được in ra mà tôi có đem về không? Bác sĩ có đề nghị trang web nào cho tôi xem không ?



Ngoài các câu hỏi mà bạn đã chuẩn bị để hỏi bác sĩ, đừng ngần ngại đặt câu hỏi ở bất kỳ thời điểm nào mà bạn không hiểu điều gì đó.

NHỮNG XÉT NGHIỆM VÀ CHUẨN ĐOÁN (TESTS AND DIAGNOSIS)

Các xét nghiệm và tiến trình được sử dụng để chẩn đoán những vấn đề về gan bao gồm:
•Những xét nghiệm máu . Xét nghiệm một nhóm máu được gọi là xét nghiệm chức năng gan có thể được sử dụng để chuẩn đoán những vấn đề về gan . Những xét nghiệm máu khác có thể được thực hiện để tìm rõ vấn dề gì của gan hoặc tình huống di truyền mà ảnh hưởng đến gan

•Xét nghệm hình ảnh / chuẩn đoán hình ảnh . Những tiến trình mà tạo ra hình chụp lá gan của bạn, như là kỹ thuật rà quét vi tính chụp cắt lớp (computerized tomography Scan = CT scan),hình ảnh cộng hưởng từ trường (magnetic resonance imaging = MRI)và siêu âm (ultrasound), có thể tiết lộ / cho thấy vấn đề về gan.

•Những xét nghiệm về mô của gan. Một tiến trình để lấy mô ra từ gan của bạn (sinh thiết gan = liver biopsy) có thể trợ giúp trong chẩn đoán các vấn đề về gan. Sinh thiết gan thường được thực hiện bằng cách sử dụng một cây kim dài đưa qua da để lấy ra một mẫu mô (kim sinh thiết = needle biopsy). Các mẫu mô được gửi đến một phòng thí nghiệm, nơi nó có thể được quan sát dưới kính hiển vi.



UserPostedImage


Hình ảnh siêu âm của Lá gan có khối u của website Mayo Clinic

ĐIỀU TRỊ VÀ THUỐC MEN (TREATMENTS AND DRUGS)

Điều trị bệnh gan phụ thuộc vào những chẩn đoán cho bạn. Một số vấn đề về gan có thể được điều trị bằng thuốc. Những vấn đề khác có thế đòi hỏi đến phẫu thuật

Cấy ghép gan có thể được yêu cầu cuối cùng cho vấn đề về gan mà gây ra sự suy gan.

NHỮNG THUỐC THAY THẾ (ALTERNATIVE MEDICINE)

Một số thảo dược bổ xung được sử dụng như là phương pháp điều trị thay thế thuốc có thể có hại cho gan của bạn. Để bảo vệ gan, hãy nói chuyện với bác sĩ về những rủi ro tiềm ẩn trước khi bạn dùng:
•Black cohosh

•Một số loại dược thảo Trung Quốc / thuốc Bắc, bao gồm ma-huang (Certain Chinese herbs, including ma-huang)

•Chaparral

•Comfrey

•Germander

•Greater celandine

•Kava

•Mistletoe

•Pennyroyal

•Skullcap

•Valerian



PHÒNG NGỪA (PREVENTIONS)

Phòng ngừa những vấn đề về gan bằng cách bảo vệ lá gan của bạn. Ví dụ:
•Uống rượu vừa phải, nếu ở mọi tình huống / mọi trường hợp . Giới hạn số lượng rượu bạn uống không quá một ly mỗi ngày cho phụ nữ và không có nhiều hơn hai ly một ngày đối với nam giới.

•Hãy tránh những ứng sử hung hiểm. Tiếp nhận trợ giúp nếu bạn sử dụng bất hợp pháp các loại thuốc tiêm tĩnh mạch. Không dùng chung kim tiêm được sử dụng để tiêm chích ma túy. Nếu bạn chọn lựa quan hệ tình dục, sử dụng bao cao su . Nếu bạn chọn xâm hình lên người hay đục lỗ đeo khuyên lên cơ thể, cân phải cầu kỳ khén chọn sự sạch sẽ và an toàn khi đến các cửa tiệm mà bạn chọn ra.

•Tiếp nhận chủng ngừa. Nếu bạn đang có nguy cơ mắc bệnh viêm gan, hoặc nếu bạn đã bị nhiễm bất kỳ dạng viêm gan vurus/virut nào, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc chủng ngừa viêm gan B. Một chủng ngừa cũng có sẵn cho bệnh viêm gan A.

•Sử dụng thuốc men một cách khôn ngoan. Chỉ sử dụng thuốc theo toa bác sĩ và thuốc không cần toa thuốc khi bạn cần thuốc đó và chỉ uống đúng liều lượng khuyến cáo. Không dùng thuốc trộn với rượu. Hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi pha trộn thảo dược hay thuốc theo toa hoặc thuốc không cần toa thuốc.

•Tránh tiếp xúc với máu và dịch cơ thể của người khác. Bệnh viêm gan virus /virut có thể lây lan bằng sự đâm kim bất ngờ hoặc sự làm sạch máu hay chất dung dịch cơ thể không đúng cách . Cũng có thể bị lây nhiễm bởi việc dùng chung lưỡi dao cạo hoặc bàn chải đánh răng.

•Hãy cẩn thận với thuốc xịt aerosol. Khi bạn sử dụng một bình xịt aerosol để sạch, phải chắc chắn là căn phòng được thông gió, hoặc phải đeo khẩu trang. Thực hiên các biện pháp bảo vệ tương tự như khi phun thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm, sơn và hóa chất độc hại khác. Luôn luôn tuân theo chỉ dẫn của nhà sản xuất.

•Hãy coi chừng những gì bám lên trên da của bạn. Khi sử dụng thuốc trừ sâu và hoá chất độc hại khác, che đậy da của bạn với găng tay, áo tay dài, đội mũ và mặt nạ.

•Chọn một chế độ ăn uống dinh dưỡng lành mạnh. Chọn một chế độ ăn uống dinh dưỡng thực vật với nhiều loại trái cây và rau quả. Hạn chế các thực phẩm giàu chất béo.

•Duy trì một trọng lượng cơ thể khỏe mạnh. Béo phì có thể gây ra một tình trạng gọi là bệnh gan nhiễm mỡ không do chất rượu cồn, có thể bao gồm gan mỡ, viêm gan và xơ gan.



Lynn Ly (17/12/2010)