Bộ Nội vụ Ukraine xác nhận quân đội Nga đang tiến vào thành phố Kharkiv gần biên giới Nga và đổ bộ ở thành phố cảng Odessa bên bờ Biển Đen.
Kharkiv là nơi có cộng đồng người Việt tập trung tương đối đông đảo. Một cư dân gốc Việt ở đây nói với VOA rằng phần lớn bà con người Việt ở đây ủng hộ chính phủ và quân đội Ukraine.
Cuộc sống của cộng đồng người Việt ở khu vực miền Đông Ukraine có vẻ như chẳng mấy thay đổi trong những ngày này, khi tin tức trên mặt báo cứ nóng lên từng giờ theo từng động thái của Putin và “quân Nga”, ít nhất là tại Kharkiv – nơi vẫn được mệnh danh là “thủ phủ của người Việt” ở Ukraine.
Vẫn chạy chợ như thường
“T́nh h́nh cũng căng thẳng đấy nhưng chưa đến mức phải chạy đi mua đồ, tích trữ đồ”, ông Vũ Chân, một người Ukraine gốc Việt đă sống quá 40 năm ở nơi chỉ cách biên giới Nga có 40 cây số, nói với VOA.
“Người dân Ukraine ở đây họ rất b́nh tĩnh, rất b́nh tâm. Trường học vẫn học b́nh thường. Con nhà tôi đây vẫn đi học mẫu giáo. Nhà băng, cửa hàng vẫn làm việc. Tất cả chợ búa vẫn b́nh thường. Người Việt Nam ta ở đây vẫn đi làm việc b́nh thường, không có ǵ xáo trộn cả”.
Việc Nga triển khai quân vào khu vực Donetsk và Luhansk ở miền đông Ukraine sau khi công nhận hai vùng này độc lập vào ngày 21/2, được cho là làm tăng cao nguy cơ khủng hoảng mà phương Tây lo ngại có thể làm nổ ra một cuộc chiến tranh lớn.
Nhưng với ông Vũ Chân và những người trong cộng đồng Việt Nam ở Kharkiv, ngoài việc theo dơi và cập nhật tin tức cho bà con trên trang “Tương trợ người Việt Ukraina”, th́ cuộc sống hằng ngày vẫn diễn ra b́nh thường v́ “chiến tranh cũng chưa xảy ra”, c̣n sự hiện diện của quân Nga ở khu vực miền đông này th́ “trước đây đă có và giờ vẫn thế”, ông nói.
Khu vực miền đông Ukraine, trong đó có Kharkiv, được đánh giá là một trong những vị trí chiến lược quan trọng trong cuộc khủng hoảng.
Người Việt tại đây chủ yếu sinh sống bằng nghề kinh doanh buôn bán trong chợ. Mặc dù thông tin truyền thông Ukraine và quốc tế tới tấp đưa tin về một cuộc chiến tiềm tàng, nhưng ảnh hưởng của nó trên cuộc sống thường ngày của người Việt ở Kharkiv là “không đáng kể”, theo lời ông Vũ Chân, v́ thực ra, cuộc sống của họ đă bị ảnh hưởng nặng nề trong suốt 8 năm qua rồi, kể từ khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014.
“Sau khi có các chuyến máy bay từ Ukriane về Việt Nam, một số gia đ́nh cũng đă bồng bế con cái về rồi. Nhưng chỉ một ít thôi, không nhiều. C̣n lại mọi người vẫn ở lại làm việc, sinh sống b́nh thường, không sao cả. Chiến tranh th́ tất nhiên nó ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống của bà con. Trước hết là lĩnh vực kinh doanh của bà con là chợ bị ảnh hưởng ngay. Hàng bán rất khó. Đời sống kinh tế là vấn đề lớn nhất đối với bà con. Rất rất khó khăn! Tám năm chiến tranh rồi. Chợ búa ở đây nó tiêu điều, hoang tàn bởi v́ sức mua xuống. Rồi đến khi nghe tin chiến tranh th́ chợ búa càng xuống nữa. Giá bất động sản cũng xuống. Các thứ nói chung ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống”.
… và vẫn lo
Từ số lượng hơn 7.000 người Việt sinh sống ở Kharkiv trước đây, giờ ông Vũ Chân cho biết “thủ phủ” chỉ c̣n độ hơn 1.000 người Việt cư trú.
So với Kharkiv là c̣n tương đối b́nh yên, th́ “khổ nhất vẫn là người dân, trong đó có cả người Việt Nam, ở hai khu vực của Donbass chiến tuyến”, ông Vũ Chân nói.
“Ở thành phố Donetsk là tôi thấy khổ nhất. Đời sống ở đấy rất kém. Thỉnh thoảng pháo lại bắn, thỉnh thoảng lại đùng đoàng…”
Trong lúc Phương Tây đang t́m cách ngăn một cuộc xâm chiếm toàn diện của Nga đối với Ukraine bằng cách trừng phạt Moscow v́ đă ra lệnh đưa quân tới hai khu vực ly khai ở miền đông Ukraine mà Nga vừa công nhận là độc lập, th́ trên trang thông tin mà ông Vũ Chân làm quản trị, bà con người Việt thỉnh thoảng lại cập nhật tin tức nơi ḿnh ở.
“8 tỉnh đông nam là lo bác ạ, cháu đang giáp tuyến, cô bán hàng nhà cháu sáng gọi bắn cả đêm ko ngừng, cứ cố thủ xem sao”, tài khoản Cuong Donetsk cho biết.
“Em chuẩn bị rời anh ah”, tài khoản Loc Nguyen nhắn, sau khi ông gửi lên một ḍng tin nhắn nhủ bà con “Nên xác định trước: Nếu chiến tranh lan đến th́ nhà ḿnh sẽ sơ tán đến đâu”, và hăy “Cứ b́nh tĩnh đi chợ b́nh thường”.
“Lo lắm! Chẳng hạn như tôi nói thỉnh thoảng lại nghe tin đặt bom, đặt ḿn ở các nhà mẫu giáo, trường học. Thế là lại đảo lộn hết cuộc sống lên”, ông nói với VOA. “C̣n ở thủ đô Kyiv, người ta c̣n lo chuẩn bị các hầm tránh bom, rồi tổ chức các uỷ ban sơ tán. Người ta định ra các tiêu chí nào là trong trường hợp bị tấn công th́ người dân phải đi tránh bom và sơ tán như thế nào. Xe cộ như thế nào để đưa người đi sơ tán… Nói chung, những cái đấy nó ảnh hưởng đến cuộc sống của tất cả mọi người”.
‘Ai cũng biết hết cả’
Trong một bài phát biểu dài trên truyền h́nh sau khi công nhận độc lập ở Donetsk và Luhansk, khu vực do những phe ly khai thân Nga nắm giữ, Tổng thống Nga Vladimir Putin mô tả Ukraine là một phần không thể tách rời trong lịch sử nước Nga. Ông nói miền Đông Ukraine là vùng đất cổ của Nga và ông tin tưởng rằng người dân Nga sẽ ủng hộ quyết định của ông.
C̣n tại Ukraine, trong cộng đồng người Việt vốn có không ít người yêu mến và thần tượng nước Nga, th́ đa số đều “hiểu vấn đề”, vẫn theo lời ông Vũ Chân.
“Tám năm chiến tranh. Biết hết ai đánh ai rồi. Dân U (Ukraine) họ cực kỳ hiền lành. Năm 1994 đến vũ khí hạt nhân c̣n bị người ta lấy mất. Thành ra bây giờ để cho nó đánh thế này th́ đại đa số bà con Việt Nam ở đây ủng hộ chính phủ U, ủng hộ quân đội U. Mục đích là để cho họ ngăn chặn chiến tranh để ḿnh có cuộc sống b́nh thường, nhưng họ ít tham gia vào những b́nh luận chính trị lắm. Chủ yếu là v́ cuộc sống của người ta mà người ta ủng hộ chính quyền, quân đội ở đây”.
Ông cho biết trong số người Việt ở Ukraine, cũng có một số rất ít người không ủng hộ chính phủ Ukraine, nhưng cũng không hẳn ủng hộ Nga.
“Chủ yếu là họ bị ảnh hưởng bởi tuyên truyền. Tuyên truyền của đài của Nga ở đây, rồi đài Sputnik ở Hà Nội. Nó cứ loa suốt ngày khiến người ta không nhận ra vấn đề, nên cũng có một số người không ủng hộ Nga hoàn toàn đâu nhưng họ không ủng hộ Ukraine, không ủng hộ chính phủ Kyiv. T́nh h́nh là bà con cũng chia thành hai phe, nhưng phe U là chủ yếu, phe không ủng hộ U th́ ít thôi, không nhiều”.
Đến ngày 23/2, nhiều nước phương Tây, bao gồm Hoa Kỳ, Liên hiệp châu Âu, Đức, Anh… đều loan báo những h́nh thức trừng phạt tài chính mới đối với Nga để ngăn chặn hành động thôn tính thêm nữa dù Moscow vẫn khăng khăng là không có ư định xâm chiếm Ukraine.
C̣n với người Việt ở miền đông Ukraine, họ hy vọng các phía “chỉ lên gân doạ nhau” và “mấy hôm nữa lại lạnh thôi”, b́nh an lại trở về trên quê hương thứ hai của họ…