Gibbs

Trong hơn 2 năm 6 tháng thì Bắc Hàn luôn tuyên bố không phát hiện ca nhiễm Covid nào. Thế nhưng tình hình đã không còn như trước.

Tuần này, Bắc Hàn đã xác nhận các ca nhiễm Covid đầu tiên. Quốc gia vốn cô lập với thế giới này đã ứng phó bằng cách đóng cửa biên giới, mặc dù chỉ số ít người tin rằng Bắc Hàn thật sự thoát được virus.

Giờ đây giới chức Bắc Hàn không chỉ đang thừa nhận sự hiện diện của virus mà còn tuyên bố một cuộc chiến toàn diện để kiểm soát, nhà lãnh đạo Kim Jong-un gọi đây là "một sự xáo động lớn nhất" xảy ra ở quốc gia kể từ thời lập quốc. Hiện Bắc Hàn đã tiến hành phong tỏa toàn quốc.

Hầu như không có nơi nào trên thế giới có thể đứng ngoài sự ảnh hưởng của Covid. Các ca nhiễm Covid được ghi nhận tại trại leo núi ở Everest và Nam Cực. Cách ứng phó trước đại dịch ở từng quốc gia thay đổi tùy theo mức độ nghiêm trọng, thế nhưng nhìn chung nằm ở chương trình tiêm chủng, xét nghiệm, cách ly xã hội và hạn chế đi lại.
Tình hình dịch bệnh tại Bắc Hàn sẽ diễn biến thế nào vẫn là điều phức tạp, vì sự bí mật của quốc gia này.

Cũng có các quan ngại rằng Covid có thể gây nên hậu quả nặng nề tại Bắc Hàn. "Tôi thật sự quan ngại về số lượng người sẽ chết," một chuyên gia nói với BBC.

Hệ thống y tế yếu kém
Thách thức lớn mà Bắc Hàn phải đối mặt đó là quốc gia này thiếu các vũ khí hiệu quả nhất để chống Covid.

Người dân không được tiêm vaccine và với giả định là các ca nhiễm cho đến nay còn thấp thì phần lớn họ không tiếp xúc với virus. Không có miễn dịch, mối lo ngại là số lượng ca tử vong và bệnh nặng cao.

Công tác xét nghiệm cũng rất hạn chế. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết Bắc Hàn đã tiến hành khoảng 64.000 xét nghiệm kể từ khi đại dịch bùng phát. Trong khi tại Hàn Quốc, quốc gia đặt vấn đề xét nghiệm và truy vết là trọng tâm trong chiến lược chống Covid, thì số lượng xét nghiệm là 172 triệu.

Dữ liệu cứng (hard data) là một công cụ quan trọng đối với nhiều chính phủ, và trong trường hợp của Bắc Hàn thì dữ liệu này lại mập mờ. Vào ngày 14/05, truyền thông nhà nước Bắc Hàn thông tin rằng hơn 500.000 ca sốt không giải thích được, điều này có thể cho thấy sự khó khăn trong việc xác định ca nhiễm Covid, một dấu hiệu về quy mô đại dịch mà Bắc Hàn đang phải đối mặt.
Và, thậm chí ở những quốc gia giàu có, thì Covid cũng làm gia tăng mối quan ngại rằng hệ thống y tế có thể bị quá tải. Bắc Hàn đặc biệt đang đối diện với các rủi ro.

"Hệ thống y tế đã và đang trong tình trạng yếu kém nghiêm trọng," Jieun Baek, người sáng lập Lumen, một tổ chức phi chính phủ giám sát về Bắc Hàn.

"Đây là một hệ thống rất lạc hậu. Ngoài 2 triệu người sống ở Bình Nhưỡng thì phần đông dân số Bắc Hàn chỉ tiếp cận được một hệ thống y tế có chất lượng rất kém."

Những người đào tẩu Bắc Hàn đã kể về chuyện các chai bia được sử dụng để đựng dung dịch tiêm tĩnh mạch, hay kim tiêm được sử dụng lại cho đến khi gỉ sét.

Đối với những thứ như khẩu trang, hoặc dung dịch sát khuẩn, "chúng tôi chỉ có thể hình dung là sản phẩm như vậy sẽ khan hiếm đến mức nào", bà Baek nói.
Phong tỏa, nhưng liệu có hiệu quả?
Thiếu vắng chiến dịch tiêm chủng trên diện rộng, Bắc Hàn chuyển sang cách phòng vệ chính yếu duy nhất chống Covid đó là phong tỏa. "Siết chặt việc đi lại của người dân sẽ ngày càng trở nên gay gắt hơn," bà Baek dự đoán.

Nhà lãnh đạo Kim Jong-un cũng nói rằng Bắc Hàn nên "chủ động học tập" Trung Quốc cách đối phó với đại dịch.

Trong khi hầu hết các nước đang sống chung với virus thì Trung Quốc vẫn kiên định với chính sách 'không Covid' của mình nhằm quét sạch virus. Các thành phố lớn, bao gồm trung tâm tài chính Thượng Hải vẫn còn bị áp đặt lệnh phong tỏa.

Trung Quốc đã phải trả giá cho chính sách này khi cư dân ở Thượng Hải lên tiếng phản đối về việc thiếu thực phẩm cùng điều kiện chăm sóc y tế yếu kém. Việc công khai chỉ trích chính sách của chính phủ hiếm khi xảy ra tại Trung Quốc.

Trong trường hợp Bắc Hàn có thể áp dụng các lệnh hạn chế tương tự thì các chuyên gia cảnh báo tình hình có thể tệ hơn cả Thượng Hải.

Thậm chí sau đó thì biện pháp này không thể đủ để ngăn chặn sự lây lan của biến thể Omicron.

"Hãy nhìn vào tình hình khó khăn tại Thượng Hải, đối với họ để ngăn chặn Omicron - đó là phải vứt bỏ hoàn toàn tất cả những gì họ có thể nghĩ về đại dịch," Giáo sư Ben Cowling, nhà dịch tễ học từ Đại học Hong Kong cho biết.
"Tại Bắc Hàn thì tôi nghĩ sẽ rất khó để ngăn chặn điều này. Tôi rất, rất lo ngại về điểm này."

Bắc Hàn từ lâu đã gặp phải những vấn đề trong sản xuất lương thực. Quốc gia này đã gánh chịu nạn đói thảm khốc trong suốt những năm 1990 và ngày nay, Chương trình Lương thực Liên Hiệp Quốc (WFP) ước tính 11 triệu trong tổng số 25 triệu dân ở Bắc Hàn đang bị thiếu dinh dưỡng.

Phương pháp canh tác nông nghiệp ở Bắc Hàn đã lạc hậu, khiến việc thu hoạch mùa màng trở nên khó khăn. Nếu nông dân không thể canh tác trên ruộng đồng thì nhiều vấn đề sẽ xảy đến.

Có sẵn sự trợ giúp, nếu Bắc Hàn chấp nhận
Cả Trung Quốc và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trước đó đều đề nghị trợ giúp Bắc Hàn, về vaccine, nhưng giới chức nước này đều từ chối.

Việc Kim Jong-un đề cập đến Trung Quốc có thể cho thấy sự đảo ngược thái độ.

"Tôi ngờ vực về việc họ rất muốn Trung Quốc trợ giúp, và Trung Quốc sẽ giúp nhiều nhất có thể," Owen Miller, giảng viên ngành Triều Tiên học tại Đại học SOAS University of London cho biết. Ưu tiên của Trung Quốc, ông Owen Miller nói là giữ Bắc Hàn trong tình trạng ổn định.

Nhưng ông Owen Miller nói thêm rằng, Bắc Hàn có thể không cần sự trợ giúp từ bên ngoài, điều này có nghĩa là quay trở lại những năm 1990 khi nhiều cơ quan viện trợ hiện diện tại quốc gia này. Sẽ "rất bất ổn đối với giới cai trị khi phải đối phó với sự giám sát ngay trên lãnh thổ của mình", ông Owen Miller nói.

Hiện tại, không có dấu hiệu là thậm chí khi Bắc Hàn rơi vào một cuộc khủng hoảng y tế thì quốc gia này sẽ thay đổi các tiếp cận đối với các mối quan hệ toàn cầu.

Mỹ và Hàn Quốc đã cảnh báo Bắc Hàn có thể sớm tiến hành một vụ thử vũ khí hạt nhân khác - điều mà giới quan sát cho rằng là cách để Bắc Hàn làm xao lãng dân chúng. Nhà lãnh đạo Kim Jong-un cũng có thể sử dụng cách đối phó với Covid như một biện pháp để tập hợp quần chúng và biện minh cho những khó khăn tiếp theo.

Và điều này sẽ đồng nghĩa có thêm sự chịu đựng và cô lập.

"Họ thật sự chỉ có một lựa chọn. Họ phải tìm cách mang về vaccine và nhanh chóng tiêm chủng cho người dân," Peter Hotez, một chuyên gia vaccine tại khoa Y tế nhiệt đới Quốc gia Mỹ (US National School of Tropical Medicine), Đại học Y khoa Baylor (Baylor College of Medicine).

"Thế giới sẵn lòng giúp đỡ Bắc Hàn, nhưng họ phải sẵn lòng chào đón sự trợ giúp đó."

BBC

__________________