CHƯƠNG 2
Bỗng nhiên tôi có cái mặc cảm :
Ḿnh cũng nằm lại đây, lấy tấm đế cối này làm mộ bia.
Một người đi ngang qua trước mặt tôi, ném một câu cụt ngủn:
– Sốt à ?
Tôi khẽ gật đầu, mà h́nh như tôi chỉ ngồi im, không đáp lại. Tôi nghe cách phát âm th́ tôi biết đó là người Nam Bộ. Tôi thấy hơi đỡ khổ, bớt cô đơn, tôi hơi tỉnh lại. Tôi hỏi vói theo:
– Đồng chí ở tỉnh nào?
– Bến Tre – Anh bạn quay lại đáp.
– Tôi ở Mỹ Tho
Tôi trả lời vào một câu không phải là câu hỏi. Tưởng đó là một ḥn đá ném xuống vực thẳm không nghe tiếng đáp lại chẳng ngờ lại có âm vang:
– À, có Mỹ Tho đi tới kia ḱa.- nói xong anh chàng bước lùi lại và vẫy tay kêu to :
– Ê, ê!… có đồng hương đây mau lên – rồi lại hỏi tôi :
– Anh về Ông Cụ phải không ?
Tôi gật. Anh bạn lạ mặt kia – một cán bộ quân đội – vỗ đùi kêu to :
– Sướng quá trời đất ơi !
Anh bộ đội nói tiếp :
– Thằng bạn của tôi kia nó ở Mỹ Tho. Mười mấy năm nay nó chưa gửi được một lá thư về gia đ́nh cũng không nhận được một lá thư nào của gia đ́nh.
Vợ con nó không biết ra sao. Nghe nói h́nh như ả đă lấy chồng rồi. Nó buồn lắm, cố nhiên, vợ đi lấy chồng vui sao được nhưng buồn một nỗi nữa là cái tin không biết có đúng vậy không.
Nếu rơ vậy th́ nó ở ngoài nầy kiếm vợ chẳng khó khăn ǵ nhưng nếu không phải vậy th́ tội nghiệp cho người đàn bà. Người ta chờ đợi thủy chung té ra ḿnh quất ngựa chuối đi mất, khổ quá !
Anh bạn mới quen nói tía lia, vừa nói, vừa b́nh luận, vừa cười và sầu năo với tôi như với một người quen cũ. Anh khoa tay :
– Anh ngồi đây để tôi chạy đi kêu. Nó đang nướng ḿ ăn đằng kia ḱa.
Rồi anh ta chạy phốc đi, một chốc trở lại với một người bạn mới. Anh ta vừa thở vừa nói:
– Nó là Chính Trị Viên tên Thành, c̣n tôi Đại Đội Phó cũng xin tự giới thiệu luôn.
Tôi tên Cu bí danh Tư Ớt v́ lúc nào ăn cơm cũng phải có ớt. Anh em c̣n cho tôi cái tên nữa là Cu Ớt Hiểm
- Anh ta nói tự nhiên không có vẻ ǵ xấu hổ v́ cái tên không văn hoa của anh, rồi anh ta vỗ vai tôi và tiếp :
– C̣n đây là anh bạn sốt người Mỹ Tho đang trên đường “về nước”
Thành hỏi tôi ngay:
– Mỹ Tho mà quận nào anh?
– Cái Bè – Tôi đáp.
– Tôi ở châu thành gần bến bắc Rạch Miễu. Anh biết bến bắc Rạch Miễu không?
– Có chớ ! Tôi có qua lại vài lần.
Tôi bỗng nhiên thấy tỉnh hẳn lại. Những cái tên đất, tên làng của quê hương không có ǵ tất cả. Đó là những cái tên b́nh thường, quá b́nh thường đi nữa là đằng khác. Nhưng đó là tất cả.
Nhưng ở đây, những bộ mặt xanh nanh vàng, những cặp môi tím ngắt thốt ra những cái tên ấy, run run như da thịt người chạm phải làn điện nhẹ, nó run lên, những âm thanh ấy, như những tiếng đàn bất tuyệt ngân lên và lay động đến tận những nơi sâu xa nhất trong ḷng.
Tư Ớt Hiểm cảm thấy bơ vơ khi thấy tôi và Thành không nhắc đến y. Có lẽ vậy! Cho nên y xen vô, tự giới thiệu :
– C̣n tôi ở Bến Tre, quận Giồng Trôm, anh có biết không ? Từ Mỹ Tho xuống Bến Tre đâu có mấy cây số. Qua bắc Rạch Miểu thế là tới “Bến Tre quốc” rồi!
Tôi đáp:
– Hồi 9 năm tôi có tới đó. Tôi sống ở Bến Tre cũng lâu lắm. Tôi biết rất nhiều. Có phải Giồng Trôm của anh có những làng Tân Hào, Thạnh Phú Đôn, Cái Mít không ?
– Phải ! Phải nhưng Cái Mít không phải là làng mà chỉ là tên chợ thôi. Chợ Cái Mít nhưng làng Thạnh Phú Đông !
Hồi đó tôi ở bên Tân Hương thường chèo xuồng qua Thạnh Phú Đông. Hai cái vàm Tân Hương và Cái Mít gần ngang nhau.
Sông Hàm Luông rộng lắm nhưng nó có rất nhiều cồn. Tôi không nhớ hết. Mà không biết mấy chục năm nay cù lao cũ có bồi ra thêm không . C̣n cù lao mới chắc mọc lên bít cả con sông Hàm Luông nối liền chợ Tân Hương và chợ Cái Mít nữa là khác.
Đôi mắt Tư Ớt mơ màng ngó mông lên đầu núi, dường như ở sau rặng núi hiểm trở này là quê hương anh, ḍng sông đó, cồn đất đó. Tư Ớt nói liên miên, không để ư đến sự chú ư của những người chung quanh nữa.
– Bây giờ mà cho tôi đi về th́ tôi đi một mạch tới ngay. Đây đó có bao xa mà về không được, gần hai chục năm rồi. Ở nhà, cha mẹ chết hết ḿnh cũng không hay !
Tôi nh́n cái khuôn mặt buồn bă và vàng sậm của Tư Ớt mà đau xót. Tôi biết y hoạt động rừng núi đă lâu ngày rồi. Nước da của anh xấu quá. Tôi thương Tư Ớt vô cùng, một t́nh thương bất ngờ, đột biến, sôi lên.
Tôi hỏi:
– Anh không về à?
– Không được về chớ không phải không về đồng chí ạ!
– Tại sao không được?
– V́ người ta không cho.
– Nhưng tại sao không cho mới được chứ ?
– Tại v́ người ta nói Đảng Bác chưa cần, tôi ở đây đă 4 năm rồi.
Tôi ngă ngữa ra. Vậy ra có những người như Tư Ớt, cứ ở đây măi không được về xứ.
– Ḿnh phải đấu tranh chứ ! tôi gắt.
– Đấu thế chó nào được, không đấu th́ c̣n “lon” c̣n “gáo” mà mang.
Đấu th́ đi Hỏa Ḷ và lon gáo rụng hết. Quân đội mà, anh có hiểu không? Anh không nghe nói vụ Thiếu Tá Phan Thanh Nhàn, người Bến Tre, ở Hà Nội à ?
Cũng v́ hăng hái đấu tranh cho quyền lợi anh em đó mà đi tù. Gần chục năm nay rồi. Vợ ở ngoài đi lấy chồng. Anh em có thương t́nh cũng chẳng dám đi thăm, sợ liên lụy. Đó, kết quả của sự đấu tranh là thế đó .
Tư Ớt thở dài thườn thượt làm cho tôi có cảm giác là y chán chường mọi sự đời đến mức cùng cực, kể cả cái nhiệm vụ thiêng liêng mà anh được giao cho trên đường dây này .
Thành chờ đợi cái chấm câu của Tư Ớt tự năy giờ. Thành nói:
– Thôi được rồi cha nội ! Để cái cồn lá cồn lạp của anh qua một bên đi, để cho tôi nói chuyện với anh bạn một chút.
Thành ngồi xuống bên tôi x̣e bàn tay vàng ngoách như vừa nhúng trong nước kí-nin ra và nói:
– Tôi sẽ viết cấp tốc một bức thư với 10 chữ thôi, không nặng đâu đồng chí ạ. Tôi biết các đồng chí đi đến đây là kiệt sứt rồi, một sợi tóc cũng làm nặng thêm một kí-lô.
Đồng chí ạ, đồng chí có về tới Mỹ Tho và có dịp đi ngang qua xă Đạo Thạnh th́ hỏi dùm tên ông già tôi.. Ờ..ờ… tôi sẽ ghi trong thư kỹ lưỡng, rồi đưa dùm cái thơ nhé. May ra gia đ́nh tôi nhận được thư mà biết tin tôi c̣n sống.
C̣n nếu không t́m được th́ thôi chẳng quan trọng ǵ. Đời tôi coi như bài cào bù trất rồi, may ra c̣n kiếm được hai ba nút, vậy thôi !
Rồi Thành lấy chiếc vơng quấn tṛn như đ̣n bánh tét đeo trên lưng và tháo ra buộc vào hai cái cây bên đường rồi d́u tôi lên nằm:
– Nghỉ khỏe đi, bây giờ mới 12 giờ 5 phút thôi, c̣n sớm chán ! Mà đoàn của đồng chí đâu?
– Đi trước rồi!
Thành hơi ngần ngại:
– Vậy làm sao đồng chí theo kịp?
Tôi nói dối để cho Thành yên tâm mà không nói tía lia nữa. Tôi không muốn nói cũng không muốn nghe. Tôi nằm, cơ thể hoàn toàn ngơi nghỉ. Tay chân buông thỏng. Tôi có cảm giác là tất cả những bộ phận trong người tôi không c̣n ăn khớp với nhau nữa.
Tư Ớt đưa tay sờ trán tôi:
– Cỡ 39, 40 độ!
Tôi bắt đầu run lên. Sốt xong đến rét. Người ta gọi sốt rét mà lại ! Cái rét có h́nh tượng. Nó như con vật có hằng vạn bàn chân li ti chạy từ trong máu, trong tủy tôi toả ra khắp châu thân. Tôi biết rằng đó là cuộc tấn công của những toán vi trùng vào những khối hồng huyết cầu theo như lời bác sĩ giảng, nhưng tôi không tin như vậy.
Tôi cứ tưởng như tôi bị nhúng nước lạnh, mà cũng không phải nữa, bởi v́ giữa trưa nắng mà đắp chăn vẫn cứ run. Hai tay ôm ngực, hai chân co lên sát bụng, hai hàm răng nghiến chặt, càng co càng rút th́ càng run, răng càng đánh ḅ cạp.
Hai mắt lại nóng bừng như hai ḥn lửa và không trông thấy rơ nét một vật ǵ. Tôi chúi đầu vào mép vơng như chỗ tựa để chống lại cơn sốt đang hoành hành.
Tôi nghe loáng thoáng bên tai:
– Tôi nghiệp! Chắc đồng chí mới sốt lần đầu phải không ? Ở đây là như vậy đó. Tụi tôi coi sốt như cơm bữa, “phi sốt rét bất thành giải phóng” mà! Kí-nin uống như trẻ cơm nguội có ăn thua ǵ.
Nhiều khi ḿnh sốt mà giống như là giả bộ vậy, đang ngồi chơi bỗng run lên, đang đi bỗng ră rời tay chân mắc vơng không kịp mà nằm. H́, h́.. trong người tụi tôi bây giờ vi trùng sốt rét hàng tá bắt nấu canh chua không hết.
Tôi c̣n nghe ng̣i bút của Thành chạy sột soạt trên mặt giấy, một chốc lại nghe Thành kêu lên gay gắt:
– Nghẹt ng̣i rồi! Bực quá! Có bút đó không Ớt ?
– Không! Lâu rồi đâu có viết cái ǵ mà bút với mực.
– Mẹ!…Hồng Hà làm giống in Parker 91 mà dở ẹc. Ng̣i viết có hơn tháng đă toè mẹ nó ra rồi.
– Ai bảo mua rồi la?
– Thấy có đứa bảo tốt lắm, nó mua đem về cho bạn bè Miền Nam.
– Ờ, vậy cũng tốt, nó được cái tinh thần.
– Tinh thần ǵ?
– Tinh thần tự túc tự cường. Ta làm ra ta xài chẳng hơn mua cây bút “Anh Hùng” của Trung Quốc à?
– Chà, chà! Nổi lập trường lên rồi đó hả?
– Kh́..kh́! Thôi viết đi, hết cơn sốt ông bạn đồng hương lại chỗi dậy đi mất bây giờ!
Thành đập đập mép vơng hỏi tôi:
– Đỡ chưa đồng chí? Tôi viết thư rồi đấy!
– Thành vừa nói vừa xếp lá thư nhỏ lại bằng một ngón tay và nói
– Chỉ có bây lớn đây thôi, không có nặng ǵ đâu ! Coi như nó là miếng giẻ rách vá cái áo cho đồng chí vậy thôi. Tôi cũng biết các đồng chí nặng lắm rồi, nhưng đây là vấn đề t́nh cảm của ḿnh, tôi không bao giờ quên ơn đồng chí.
Rồi thao thao bất tuyệt, Thành nói:
– Tôi đi bộ đội hồi năm 1947 lận đấy đồng chí ạ !
Đánh trận nào ở Mỹ Tho mà không có tôi, cả cái trận đánh với tụi Lê Dương mặt gạch ở G̣ Công cũng có tôi. Trận đó hai bên đều hết đạn, đập nhau bằng súng và ôm vật nhau !
Cái bọn Lê Dương mặt gạch cái mặt đen thui mà gạch ngang gạch dọc như mặt thớt vậy, cái đầu th́ tóc quăn xoắn lại và cặp môi đen ś như cặp đỉa trâu bằng bắp tay nằm ngang. Gớm, trông thấy mà rợn người. Tụi nó đánh gan lắm ! Chết bao nhiêu cũng không sợ, cứ nhào vô ào ào ngay họng đại liên, trung liên.
Đồng chí có biết Phan Thanh Nhàn không ? Nhàn Râu đó ! Ông ta đấu tranh với bộ Tổng bị tù đó, ai cũng biết.
Ban đầu tôi ở tiểu đoàn của Nhàn Râu, rồi sau này tôi sang Trung Đoàn Đồng Tháp đi lung tung càng ngày xa không về xứ được. Cuộc cách mạng của ḿnh kỳ cục quá. Mới ban đầu ḿnh tưởng chừng vài tháng th́ xong, vài tháng không xong, rồi lại đến vài năm.
Mới đầu tưởng ra khỏi làng thôi, ai dè đi lên tỉnh rồi đi lên miền, rồi ra Bắc cho tới bây giờ nghĩ tới ngày về mà vô cùng ngao ngán.
– Thành nói chậm hẳn lại
– Bây giờ th́ bọn tôi không c̣n có ngày về. V́ thế cho nên tôi mới nóng ḷng mà gửi bức thư này vậy. Nếu đồng chí có về ngay xă tôi, đến bến đ̣ An Thạnh th́ xin hỏi tên ông Hai Trí, đó là Ông già tôi và đưa thư này dùm tôi, tôi cám ơn lắm.
Cái thằng Nam Bộ ít hay nói tiếng cám ơn lắm. Nó cám ơn tự trong ḷng, nó nhớ ơn và đợi lúc trả ơn. Ở đây Thành nói cám ơn là chuyện không thường rồi.
Tôi cầm lấy bức thư, đúng ra là mẩu giấy con không có vẻ trang trọng ǵ hết, nhưng trong đó gói trọn cả một trái tim, một nỗi niềm.
Anh ta khóc chăng? Tôi trông thấy anh ta quay mặt đi, người chính trịnh viên, thằng Thành con Bác Hai Trí ở Mỹ Tho !
Có lẽ anh ta đau lắm khi nói những câu trên với giọng run ngập ngừng. Bỗng nhiên Thành quay lại, cố gắng nói giọng b́nh thường:
– Thôi, chúc đồng chí đi cho tới nơi. Độ hai tháng nữa là cùng, sẽ gặp lại ông già bà già cho ổng bả mừng. C̣n tụi tôi th́…
– Thành nghẹn ngào nhưng cố nói cho trọn câu
– c̣n tụi tôi th́ kể như bỏ xác nơi rừng Lào này đi !
Gương mặt tṛn trịa của Thành trông thương hại quá. Đôi má phính không phải v́ béo mà v́ sỉn, run run theo những tiếng nghẹn ngào của Thành, hai hàng nước mắt của người chính trị viên quê ở Mỹ Tho chảy xuống chầm chậm và càng lúc càng nhiều. Thành vụt đưa mu bàn tay quệt ngang và tiếp:
– Thôi, tạm biệt nhé !
Lực lượng Giải phóng vận chuyển đồ tiếp tế qua một dốc đá trong rừng rậm trên tuyến Đường ṃn Hồ Chí Minh, tháng 8/1969. Ảnh: Getty.
Tôi ấm ức thay cho Thành, cho Tư Ớt và cho tất cả những người miền Nam không được về quê. Tôi hỏi:
– Nhưng các đồng chí sao không được về chứ ?
Tư Ớt rất uất và sự uất ức đó dường đă được khơi dậy. Tư Ớt nói:
– Họ bắt chúng tôi cứ ở lẩn quẩn trên con đường chết tiệt nầy xích ra xích vô, lết tới lết lui, thấy các anh em “về nước” mà tủi thân vô cùng.
Trước đây tụi ḿnh đâu có muốn đi mà vẫn phải đi, bây giờ ḿnh muốn về th́ lại cũng không được về.
Không biết cách mạng Lào trở thành căn đày kiếp đọa ǵ cho lũ Miền Nam tập kết này, và không biết tới bao giờ mới dứt ?[/i][/color][/size][/b]
Tôi cố đứng dậy khỏi chiếc vơng v́ tôi đă biết câu chuyện sắp kết thúc.
Đứng dậy xong tôi phải vịn cái cây ở đầu vơng, rồi một cách may rủi, tôi chụp lấy cây gậy của tôi lúc năy không biết ai đă dựng sẵn đó cho tôi và tôi chống gậy lảo đảo đi lại ngồi phệt lên cái đế cối lúc năy.
Bây giờ th́ tới phiên Tư Ớt tâm sự, trong lúc Thành bước lại cuốn cái vơng. Tư Ớt nói với cái giọng khàn khàn có lẽ v́ khát ?
– Tôi nhớ từng gốc cây anh ạ! Ở gần nhà tôi có cái gốc cây gọi là cây Quéo, từ ngă ba đi vô độ hơn hai chục cây số. Đi xa ngó về vẫn trông thấy ngọn của nó vượt hẳn lên những rặng vườn.
Tôi đi bộ đội được vài năm th́ nghe nói bà con ở nhà đă hạ nó xuống để không c̣n chuẩn cho máy bay bỏ bom nữa. Nghe nói đốn nó phiền phức lắm v́ nó là loại cây to bóng mát mà, có Bà ngự, hạ nó xuống đâu phải là chuyện chơi !
Thầy pháp phải cúng, phải cầu, bà con phải đốt nhang khấn vái dữ lắm… Dù tôi đă biết người ta hạ cái cây Quéo xuống hơn hai mươi năm nay nhưng mỗi khi nhớ nhà, nh́n những chân vườn xa trước mắt th́ tôi lại cứ thấy nó đứng sừng sững trước mặt tôi, trong tâm tư tôi.
Ở đàng kia có một tốp binh sĩ vừa lố dạng. Thành ngoắc ngoắc:
– Đem lại đây, tôi tặng cho ông bạn đồng hương một củ.
Tôi nh́n đoàn người đang khuân vác lôi thôi lếch thếch đi về phía tôi. Miệng tôi đắng như lúc năy tôi nuốt c̣n sót một viên kí-nin trong cổ họng tôi, tôi cứ khạc nhổ măi mà không hết đắng. Bây giờ tôi nghe cái củ của ông bạn đồng hương sắp cho, tôi không biết là củ ǵ.
Củ khoai, củ ḿ, củ chụp …củ ǵ cũng ăn được. Vậy là được lắm rồi. Ở giữa chốn này dễ ǵ ai nhận mang cho ai cái ǵ, dễ ǵ ai cho ai món ǵ ăn được, vậy mà tôi nhận mang cho Thành cả một lá thư. Có lẽ v́ vậy mà Thành cho tôi cả một củ…
Một anh bộ đội mặc áo cổ vuông ướt đẫm mồ hôi ở phía trước ngực lẫn sau lưng, gánh một sọt khoai ḿ, củ nào củ ấy to bằng bắp đùi người lớn (chưa vượt Trường Sơn!). Tôi hết sức ngạc nhiên. Không hiểu sao ở xứ này lại có thứ ḿ to của đến thế, một người chỉ vác nổi một củ mà thôi.
Hồi ở Hà Nội, tôi nghe các vị trong ban Thống Nhất Trung Ương kể chuyện về rừng ḿ giải phóng mà mê như một bài thơ xă hội chủ nghĩa trữ t́nh.
Các vị kể rằng ở dọc Trường Sơn có những rẫy ḿ đă trở thành rừng không thể nào ăn hết nổi. V́ theo tinh thần xă hội chủ nghĩa th́ những kẻ ra Bắc vào Nam ngang qua những rẫy xă hội chủ nghĩa đó cứ tha hồ lấy củ mà ăn, nhưng lấy bao nhiêu phải dọn đất trồng lại bấy nhiêu, lâu ngày chầy tháng ăn không hết, vả lại v́ tinh thần xă hội chủ nghĩa quá cao cho nên có những đoàn ăn một trồng lại mười, v́ thế rẫy ḿ thay v́ eo hẹp lại giờ mở rộng ra mà … thành rừng.
Nghe th́ hay quá, nhưng thực tế đâu phải như vậy.
Thành trỏ vào sọt ḿ ngao ngán nói:
– Tụi tôi sống bằng toàn cái ngữ này ! Thỉnh thoảng mới được cơm trắng. Coi vậy mà ăn nhiều hại lắm !
– rồi Thành bảo tôi :
– Anh ăn bao nhiêu cứ lấy mà ăn.
Nhưng tôi thấy ḷng vẫn chua xót khi thấy ḿnh vừa ngồi trên cái đế cối. Càng chua xót khi tôi ngồi trên cái đế cối mà lại trước mặt những nhà chỉ huy quân sự.
– Tại sao anh em ḿnh lại vứt cái đế cối như thế này anh?
– Nó vác không nổi nữa th́ nó vứt chứ sao !
– Rồi cái ṇng làm sao?
– Kê vô đầu gối mà bắn… kh́ kh́… nói đùa vậy chớ cái ṇng nó cũng vứt luôn chớ giữ làm ǵ?
Thành tiếp:
– Đường dốc đường đèo như thế, sức đâu mà vác ?
Cái này là đế 82 nặng không dưới 50 kí-lô. Rồi c̣n ba-lô gạo muối nữa lấy sức đâu mà vác ?
Anh vào một vài chặng nữa rồi mà xem súng đạn nó vứt đầy hai bên đường. Đi không nổi mà vác sắt khối như thế vác làm sao ? Có trượt chân ngă, ṇng súng đè gă xương sườn, trật khớp xương sống.
Lính Trường Sơn ! Chậc! Chết c̣n sướng hơn!
Tôi đánh Pháp 10 năm chưa lúc nào khổ thế này. Cái khổ nhất là cái mất liên lạc cá nước với đồng bào. Ở ngoài kia quan điểm nhân dân này nọ nói nghe mát bụng lắm
:…”dễ mười phân không dân cũng chịu, khó trăm lần dân liệu cũng xong.” nhưng vào đây, lâu nay đồng chí có gặp người dân nào không ? Thế cho nên tụi tôi sửa lại:
“ Dễ 10 phân kêu dần không lại, nặng trăm lần khiêng bại cả lưng!”
Ở rừng riết rồi xem thấy khỉ cũng đẹp, và tưởng chừng ḿnh cũng hoá thành khỉ nay mai.
Thành bắt tay tôi măi không muốn rời. Có lẽ Thành muốn truyền đạt những t́nh cảm của ḿnh về gia đ́nh qua lời nói và hơi thở của tôi. Thành muốn tôi kể lại cho cha của Thành về Thành với những chi tiết đầy đủ nhất trong buổi gặp gỡ hôm nay.
Rồi chúng tôi chia tay.
(Cho đến hôm nay – 7 năm sau cuộc gặp gỡ đó – tôi mới có dịp viết lại cái kư ức về một chặng đường của Trường Sơn mà nét mặt vàng vọt cùng với giọng nói của Thành không hề phai nhoà trong tôi.
Tôi viết những ḍng này không phải với mực thường mà với thứ mực khác thường.
Tôi mong nếu Thành c̣n sống và đọc được những ḍng này.
Tôi đă làm tất cả những ǵ tôi đă hứa với Thành năm đó, chỉ có một điều tôi không làm được là tôi không t́m thấy Ông Hai Trí và cái bến đ̣ Anh Thạnh của Thành.
Hơn mười lăm năm tang thương biến đổi mà lại là một thứ tang thương trong chiến tranh, nó bất ngờ và tàn nhẫn vô cùng, tôi làm sao t́m thấy được một cụ già trong cái biển lửa ngút trời của Miền Nam, tôi làm sao t́m thấy cái bến đ̣ nhỏ bé của Thành với những cái rể cây đă ṃn v́ những bàn chân bước xuống đ̣ – trong lúc mà đến cả rừng già c̣n hoá thành băi trắng.
Có lẽ giờ đây, nếu sau 7 năm chịu đựng ở rừng Lào, Thành c̣n sống sốt th́ Thành cứ nghĩ rằng người bạn đồng hương của Thành đă đi về tới nơi và trao thư của Thành cho gia đ́nh Thành ngày đêm mong đợi Thành về.
Riêng tôi th́ vô cùng chua xót khi nghĩ về những người lính gốc Miền Nam cứ hằng ngày nh́n thấy người ta nối đuôi nhau đi trên đường về Nam, c̣n ḿnh th́ cứ trấn thủ rừng Lào để “Ủm hộ” cách mạng thế giới đang triển khai trên xứ Vạn Tượng.
Hằng vạn thanh niên Miền Nam rũ xương trên đất Lào một cách phí uổng, trong lúc gia đ́nh họ không được một mảnh giấy báo tin.
Thành ơi ! không biết giờ nầy anh c̣n sống hay đă nằm yên trong một cuộc chạm súng vô nghĩa lư nào rồi ?
Lá thư của anh tôi vẫn c̣n giữ đây, tôi đă học thuộc từng chữ, nhớ cả tuồng chữ và chữ kư của anh. Lâu nay gặp ai tôi cũng gợi chuyện để may ra t́m thấy cha anh nhưng tôi không hề thấy có ai, không thấy ai nhắc đến cha anh cả. Gia đ́nh của anh ở đâu làm sao tôi t́m được ?
Củ khoai ḿ to tướng của anh đă bồi cho tôi bao nhiêu sinh tố, nhưng c̣n lá thư của anh th́ tôi không biết làm sao gởi đi. Tôi mang nó trong người tôi như một món nợ mà tôi phải trả, như một đau khổ của riêng tôi và của hàng chục vạn người cũng như anh sống trong rừng Lào không phải “đêm Nam ngày Bắc” mà “đêm Nam ngày cũng Nam”.)
C̣n tiếp ,