George Blake, điệp viên Anh làm việc cho Liên Xô, qua đời ở tuổi 98 và được Putin ca ngợi là "người đàn ông huyền thoại".
Cựu điệp viên Anh George Blake qua đời ở Moskva hôm 26/12 và được an táng tại đây hôm 30/12 với nghi thức dành cho anh hùng dân tộc của Nga.
"Đại tá Blake là một người chuyên nghiệp tuyệt vời với ḷng quả cảm đặc biệt. Ông đă có những đóng góp vô giá nhằm bảo đảm thế cân bằng chiến lược và bảo vệ ḥa b́nh thế giới. Chúng ta sẽ luôn ghi nhớ những kỷ niệm ấm áp về người đàn ông huyền thoại này", Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết trong thông cáo sau khi điệp viên hai mang này qua đời.
George Blake tại căn hộ riêng ở Moskva năm 2006. Ảnh: AP.
Blake sinh ra và lớn lên tại Hà Lan, trước khi gia đ́nh ông sơ tán đến Anh trong Thế chiến II. Ông gia nhập lực lượng t́nh báo Anh và được triển khai đến Hàn Quốc năm 1950. Blake và nhiều người phương Tây bị quân đội Triều Tiên bắt trên lănh thổ Hàn Quốc.
Trong nhiều cuộc phỏng vấn sau này, Blake nói rằng việc chứng kiến Mỹ ném bom thành phố và làng mạc Triều Tiên khiến ông cảm thấy ḿnh đang ở sai chiến tuyến. Ông sau đó t́nh nguyện cung cấp thông tin t́nh báo cho Ủy ban An ninh Quốc gia Liên Xô (KGB). Ông khẳng định làm vậy không phải v́ tiền hay bị ép buộc, mà tin vào lư tưởng của Liên Xô.
"Tôi tin rằng ḿnh đang đóng góp một phần nhỏ nhằm xây dựng xă hội mới, nơi có b́nh đẳng và công bằng xă hội, không c̣n chiến tranh hay xung đột quốc gia. Đó là giấc mơ của tôi", Blake nói trong một cuộc phỏng vấn năm 1999.
Blake được Triều Tiên trả tự do sau ba năm và trở về Anh, được chào đón như người hùng. Ông tiếp tục làm việc cho t́nh báo Anh và đóng tại thủ đô Berlin của Đức, nơi Blake tuồn lượng lớn thông tin mật cho đặc vụ KGB, trong đó gồm danh tính hàng trăm điệp viên Anh.
Blake cũng chuyển cho Moskva thông tin về Đường hầm Berlin, nỗ lực bất thành nhằm nghe trộm các tuyến liên lạc của quân đội Liên Xô tại Đông Berlin.
Trong thời gian làm việc tại Đức, ông kết hôn và có ba con.
Vai tṛ điệp viên hai mang của Blake bị phát hiện vào năm 1961. Ông bị đưa về Anh và kết án 42 năm tù, nhưng vượt ngục chỉ sau 5 năm. Các bạn tù giúp ông chế thang dây từ đồ đan len, sau đó điệp viên này phá cửa sổ và dùng thang thoát ra ngoài.
Blake đào thoát đến Moskva, sử dụng danh tính mới là Georgiy Ivanovich Bleyk. Chính phủ Liên Xô phong quân hàm đại tá KGB, cấp khoản lương hưu và một căn hộ tại Moskva cho ông. Một quan chức t́nh báo mô tả Blake là h́nh mẫu của điệp viên.
Cựu điệp viên Anh cưới một người phụ nữ khác và có thêm một đứa con, do người vợ đầu đă ly dị khi Blake ở trong tù. Ba người con đầu sau này cũng tới thăm ông ở Moskva và hàn gắn quan hệ.
Blake khẳng định ông không bao giờ phản bội nước Anh. "Để phản bội th́ trước tiên bạn phải thuộc về họ. Tôi chưa bao giờ thuộc về nước Anh", ông nói.