CHƯƠNG 7
Cũng trên đường này một hôm tôi ngồi nghỉ bên bờ suối, tôi móc túi ra lấy tấm ảnh của cha tôi ra đưa cho anh em xem. Một anh bạn nói ngay với tôi :
– Anh giống in bố anh .
– Cả bên nội bên ngoại tôi đều bảo thế. Tôi đáp.
Nhưng anh bạn tôi lắc đầu :
– Anh giống bố anh, chuyện đó đă đành, nhưng tôi muốn nói là anh đă bằng tuổi bố anh trong ảnh này.
Tôi mới sực nhớ ra rằng ḿnh đâu c̣n trẻ trung ǵ. Vậy mà cứ nghĩ rằng ḿnh c̣n ngây thơ khờ dại. Đúng như lời anh bạn nói, hồi cha tôi bằng tuổi tôi bây giờ th́ tôi đă mười sáu tuổi, tôi đă học gần hết ban trung học Pháp rồi.
C̣n tôi bây giờ ḿnh trần thân trụi, đi theo cách mạng hai mươi năm vẫn cái ba lô trên lưng với cái
“chí lớn ngang trời” đựng trong cái ba lô, nói th́ cụ thể vậy mà ṃ măi không đụng , t́m măi không ra và đốt đuốc t́m cũng không thấy.
Trên đời này có cái ǵ mà người ta phải mất bằng ấy tuổi tác tháng năm để dốc sức đi t́m mà không thấy không. Bemard Palissy thiêu đốt hết gỗ ván trong nhà nhưng đă t́m ra chất sơn. Cái chất sơn đó bù lại sự khổ tư khổ tưởng của ông ta.
Gutenberg t́m ra được máy in, Newton t́m ra luật hút của trái đất Và tất cả những nhà khoa học vật lư, triết lư, không có ai phải mất nhiều công sức và thời gian như thế để t́m mà không thấy le lói một tí ánh sáng nào.
C̣n những người đi trên đường này, không phải quăng đường Trường Sơn mà là cả con đường này từ 1945 đến 1965 hai mươi năm chẳn, thấy cái ǵ ở cuối đường ?
Phải chăng :
– Vách đá không nấc thang.
– Suối sâu không cầu.
– Sông rộng không đ̣ toàn những trở ngại không có phương tiện để vượt và:
– Gạo không có, thuốc cũng không, sốt rét triền miên.
– Muối không đủ ăn, súng nặng như núi.
– Quai dép đứt hết, áo quần rách ra và ở trên đầu th́ luôn luôn dội xuống, nào:
– Quyết tâm chiến thắng.
– Nghị quyết nọ, nghị quyết kia.
– Lời kêu gọi của ông này ông nọ, anh Ba, anh Tư. Tôi lượt kê ra đây những
” món ” mà tôi tổng kết trên con đường vinh quang này,dành riêng cho mỗi chiến sĩ, đó là chưa kể những thứ bệnh tật và thiếu thốn kỳ cục khác xảy ra bất kỳ.
Đó, một con người đi trên con đường này gánh trên vai đội trên đầu mang trong ḷng bằng bao nhiêu thứ đó, th́ đi
“giải phóng ” miền Nam bằng cái ǵ ? Và bao giờ th́ giải phóng xong ?
Nguyễn chí Thanh : " Nắm thắt lưng địch mà đánh "
Cho nên tôi nhiều đêm nằm giữa sự lặng im ghê rợn của núi rừng
nghĩ đến cái ngày mai của ḿnh, mà ớn lạnh.
Nó là:
– Sốt rét .
– Dốc đèo !
Không có ǵ khác hơn.
Nếu có cái ǵ khác hơn thứ đó là cơn sốt rét nặng hơn, dốc đèo cao hơn. Thế thôi.
Và kiểm điểm lại cái quyết tâm c̣n sót lại của ḿnh:
– Về để gặp lại gia đ́nh. Đó là ư nghĩ cao siêu nhất sau hai mươi năm trời đi làm cách mạng của tôi.
Đi t́m cái ǵ cho xa xôi, khi cái mà ḿnh đi t́m th́ ḿnh đă có ngay ở bên cạnh ḿnh. 
Chủ nghĩa Cộng Sản
tối kỵ với chủ nghĩa cá nhân.
Cho nên chủ nghĩa Cộng Sản
không bao giờ thực hiện được.
Bởi chừng nào c̣n con người
th́ c̣n chủ nghĩa cá nhân.
Chủ nghĩa cá nhân
chỉ có thể bị diệt vong khi trên mặt đất này
chỉ c̣n có một con người mà thôi.
Cho nên không thể có
chủ nghĩa Cộng Sản khi c̣n loài người.
Con người ! Đó là một sản phẩm vừa xấu vừa tốt và Bất Diệt. C̣n lại trong tôi cái ǵ riêng tư, cá thể, sau hai mươi năm đi t́m cái thế giới Đại Đồng.
Và quanh tôi là gia đ́nh của tôi, cha mẹ anh em tôi.
Làm người ai cũng muốn vươn lên sống có lư tưởng, nhưng lư tưởng không phải là không tưởng. ”
Lư tưởng nào rồi không dẫn tới việc ăn ngon mặc đẹp ? Vậy th́ người đă có sẵn những điều đó rồi, c̣n đi t́m cái ǵ ?
Tôi cảm thấy chủ nghĩa Cộng Sản không hợp với cá nhân tôi
từ khi tôi biết rơ bộ mặt thật của đảng, sau một thời gian ngần đi kháng chiến, hay nói cho cẩn thận hơn là vài năm, qua tác phong và đạo đức của một số lănh tụ.
Tôi vốn sinh trưởng trong gia đ́nh không thuộc thành phần
“lư tưởng” và tôi lớn lên cũng không cùng với giai cấp
“lư tưởng. ”
Vô đảng là một sai lầm của tuổi trẻ, một sự sai lầm to nhất và nó đáng giá bằng sự mất mát cả tuổi thanh xuân , một sai lầm không thế sửa chữa được.
Nhiều kẻ đă chạy theo một thời trang, một tiện nghi, một kiểu cách (mode) chớ không phải đi theo lư tưởng nhiệt t́nh. V́ ai cũng thừa biết rằng :
Có đảng th́ mới mong lên chức được mà chức tước, ở chế độ nào cũng vậy, nó đi đôi với nồi gạo túi tiền. Vậy xin hỏi câu hỏi có vẻ thô lỗ, thử xem sao :
“Anh vô đảng v́ đảng hay v́ tiền ? ” trong đảng có bao nhiêu đảng viên v́ đảng, có bao nhiêu người v́ tiền mà luôn luôn bô bô cái mồm v́ đảng !
Tôi c̣n nhận thấy ở một cơ quan văn hóa nọ, khi kết nạp đảng viên mới th́ toàn những bồi bếp, gác cổng được chú ư c̣n trí thức mài ṃn hết cả trí óc v́ phục vụ chánh sách đường lối của đảng th́ lại bị cho lùi ra xa, v́ thành phần của họ không
“ cơ bản ” .
Tôi tin chắc có rất nhiều người không thấy vinh quang ǵ khi được mang cái danh hiệu chiến sĩ tiền phong của giai cấp vô sản Nhất là học sinh.
Họ vô đảng không phải v́ tiền, cũng không phải v́ đảng và cũng phải chạy theo cái
“mốt” nào cả, v́ lúc bấy giờ họ chưa biết vô đảng là một cái “mốt”. Vậy xin hăy nói thằng ra rằng đa số người vô đảng là v́ không hiểu đảng là cái ǵ hết’
Sau khi kháng chiến được năm năm (1951) tôi đă bỏ cơ quan đi về Sàig̣n nhưng rủi thay trên đường đi tôi lại gặp anh bạn thân mà sẽ có dịp tôi nhắc tới sau này cản tôi lại.
Không phải v́ lập trường mà v́ t́nh cảm bạn bè với nhau, tôi đă nghe theo anh bạn này cũng không phải v́ lập trường mà v́ t́nh bạn. V́ không đi được cho nên năm 1954 tôi phải đi tập kết.
Và cũng nhờ trời đất phù hộ cho nên sau mươi hai năm ly biệt quê hương tôi đă về Nam ở vùng châu thổ sông Cửu Long. Tôi vẫn viết. Tôi viết hơn hai ngàn trang truyện và tiểu thuyết, chẳng đảng nào ngó ngàng tới cả, trong ṿng ba năm.
Tôi thấy không sao, không mất mát ǵ, nghĩa là vẫn vui vẻ, không khổ tâm v́ không được đảng chú ư, chỉ khổ tâm v́ không có tiền mua gạo. Tôi mới rút ra kết luận:
- Nếu không là đảng viên, người ta vẫn cầm bút không hại ǵ cả mà lại càng được tự do hơn.
Nhưng thôi, tôi không kể lể dài ḍng.
Ĺa bỏ chế độ Cộng Sản để đi sống bất cứ chế độ nào khác, tôi cũng không mảy may tiếc rẻ. Đó là một sự may mắn cho cả tôi lẫn đảng.
Trên cái con đường mà tôi đi – mà người ta nói là đi lên chủ nghĩa xă hội – thiên đường của thế gian, tôi chỉ là một kẻ bộ hành bất đắc chí.
Cứ mỗi bước đi, tôi lại suy nghĩ, lại dằn vật, tiếc rẻ, ân hận. Tôi càng leo lên cái dốc núi đứng sững này th́ tôi càng cảm thấy tôi đi xuống, hay tôi chỉ leo lên thật cao để rồi lao đầu xuống vực thẳm.
Thu càng leo càng ục ịch, chậm chạp, càng thở ra, càng chắt lưỡi. Tôi biết rơ Thu muốn dừng lại từ bên kia bờ con sông vô danh chi đó. Sang sông vào một buổi hoàng hôn hỗn mang không tả xiết và khi vừa lên bờ là phải cắm đầu chạy khoảng bốn cây số để vượt cái ṿng đai trắng chất độc, cho nên Thu lại cũng không thể nằm lại mà phải cuốn vơng theo tôi.
Chứ nếu Thu nằm lại
(để làm “bê quay”) th́ anh trạm trưởng sẵn sàng chứa chấp cô nàng v́ anh ta nom chừng đă có ư định với cô nữ văn công rồi!
Cho nên càng đi vào th́ Thu càng khổ tâm v́ khó ḷng làm bê quay được nữa. Trên mặt đất th́ Thu đă vượt cái lằn mức phân ranh Nam Bắc như tôi vẫn nói, nhưng một cái Bến Hải thứ hai, c̣n trong tâm tư th́ con sông đó vẫn cứ ở trước mặt Thu, mà Thu tưởng không bao giờ vượt nổi. Bỗng Thu ngừng lại và ngó xuống:
– Dốc ǵ dốc thế này anh!
– Thi dốc núi chứ c̣n dốc ǵ ? Tôi phát cáu, trả lời cộc lốc. Đi cố lên kẻo ở đằng sau người ta quát cho.
– Ai giỏi th́ lên trước, chứ em không đi mau được.
Tôi lặng thinh.
Thu tiếp:
– Em muốn làm cái đèn đỏ sau lái xe và cuối cùng tắt luôn chứ em đâu có muốn làm cái đèn pha phía trước.
Tôi không nói nữa. V́ leo dốc mà càng nói th́ càng mất sức huống chi lại những chuyện không bồi dưỡng ǵ cho tinh thần. Tôi nh́n hai ống chân của Thu.
Mồ hôi tuôn xuống ṛng ṛng đọng trong ḷng dép đẫm ướp cả bàn chân như Thu vừa mới lội dưới nước lên.
Ở phía sau, phía dưới tôi là một lũ rùa, đúng là rùa leo núi. Ông Chín với đám lá ngụy trang bảo thủ sum suê như một cái bụi cây lào xào rung động, ông già Noël với hai chiếc gậy nhưng trên cái dốc này th́ cặp gậy hầu như vô ích không dùng vào đâu được, nên ông ta phải dùng cả hai tay để bám vào rễ cây, để ḅ như hai chân. .
Các bạn độc giả thử nghĩ đùm cho tôi xem những người lính phải khiêng cái ṇng pháo đi trên con đường này th́ họ phải đứng làm sao ? Khi mà cái gót người đi trước bao giờ cũng suưt chạm vào mũi người đi sau đi sau, hay người đi sau luôn luôn bị đe dọa bằng cái tai nạn là người đi trước nếu sút tay sẽ nện nguyên cặp mông lên mặt ḿnh.
Anh giao liên Tấn đứng trên một cái rễ cây ngất ngưỡng ở phía chót vót trên đầu tôi. Anh ta đứng dạng háng ra, tay chống nạnh tay ngoắc lia:
– Nhanh lên ! Nhanh lên !
Thu cố bường lên và đưa tay cho anh ta. Anh ta xoạc hai chân ra thật rộng, rồi một tay bám chắc vào một cái rễ ở phía sau lưng, một tay tḥng xuống cho Thu.
Thu đưa hai tay lên bám chặt vào đó. Anh giao liên cố rút cái khối vừa bằng thịt xương vừa bằng vải vóc sắt nhôm đó lên, như kéo cả một quả núi.
– Hè ! Anh giao liên hô lên.
– Hè ! Thu cũng đáp lại để hợp đồng hai cái lực kéo và bật . Cả hai cùng đem hết sức kéo và đu người lên. Tấn đă thành công trong việc lôi tuột Thu lên. Thu nằm soài ra trên đất.
Tôi cũng đến nơi. Tôi ngắm nghía măi không thấy có cách nào khác giúp ḿnh leo lên bằng cái cánh tay của. Tấn. Nhưng Tấn đă lắc đầu. Tấn nói:
– Không được đâu anh. Anh nặng lắm ? Tôi lôi anh lên không nổi đâu mà tôi sẽ cắm đầu xuống hố.
Tấn đi đi lại lại măi mà không có cách nào giúp tôi. C̣n tôi th́ cảm thấy ḿnh không thể trèo nổi một bước nữa để vượt lên trên cái mặt phẳng ở ngay trước mũi đó.
Bỗng Tấn đứng sát mép đá và nói :
– Anh bám lấy cổ chân tôi đây này ? Được không ?
Tôi giơ tay lên bám thử vào và nói :
– Tôi sợ cậu chịu không nổi. Cái chân sẽ như cái cây trốc gốc.
– Thế th́ chịu .
– Để tôi coi ? Năm Cà Dom ở phía sau ḅ trườn lên trước mặt tôi và đưa hai tay bám vào mép đá cất bổng ḿnh lên một cách nhẹ nhàng. Đứng lên ngay, Năm Cà Dom quay lại bảo:
– Nắm tay tôi đây !
– Chắc không ?
Vút cái là Năm đă lôi bật tôi lên. Và vút vút! Năm lôi lên một hơi mấy người nữa, trong đó có cả ông Chín và ông già Noël. Hai người này ngồi phệt dưới đất gục đầu vào hai đầu gối mà thở.
Trông ông Chín tôi càng thương hại.
Mà nh́n ông già Noël tôi càng thương hại hơn. Hai người này rồi sẽ đi làm sao ?
Đầu gối ông Chín th́ đă sưng lên, c̣n cặp gị của ông già Noël th́ chỉ c̣n lại như hai cái cọc màn, không hơn không kém.
Đá tai mèo đă róc hết thịt xương trên cặp chân tươi trẻ này, đă biến chúng thành cặp chân hương (nhang) tưởng như không c̣n chống đỡ nỗi cái thân c̣ lép của anh ta.
Tấn nói:
– Bây giờ nghỉ xả hoi một chốc đi. Chờ phía sau đi tới.
Người nào người ấy rũ ra, không c̣n ai muốn nói chuyện ǵ, chỉ có bác sĩ Năm Cà Dom là tươi tỉnh hồn nhiên.
Năm Cà Dom nói:
– Bây giờ mà có một ly nước chanh he!
Không ai nói ǵ.
Năm Cà Dom không cần thiết sự hưởng ứng của những người nghe. Năm Cà Dom cứ thản nhiên nói tiếp:
– Leo cái dốc này bằng đá một trận banh ở làng, trên một cái sân đầy lỗ chân trâu. Đá th́ rất ẩu, c̣n cái sân th́ lúc nào cũng sẵn sàng bẻ lọi cặp gị ḿnh bằng những lỗ chân trâu đó.
Năm Cà Dom cười hề hề:
– Nhưng có một điều rất khoái chí là hễ đờ-mi-tăng là có nước chanh uống.
Một thùng nước chanh vĩ đại được khiêng ra tận sân cỏ cho cầu thủ. Cầu thủ uống đă đành, mà những tay ba xạo cũng nhảy vô ăn ké làm một vài ly dễ dàng.
Bây giờ ḿnh không ước mong cái thùng nước chanh đó mà ḿnh chỉ mong sao được một cái mẩu vỏ chanh thả lêu bêu trong thùng nước. Ḿnh vớt ra bỏ vô miệng ngậm th́ đỡ mệt xiết bao phải không các bác?
Nghe cái hơi nước chanh của Năm Cà Dom mang đến tận miệng, mọi người như tỉnh ra dần. Năm Cà Dom nói tiếp:
– Có những trận đá banh cầu thủ được đăi dừa nạo! Trời đất ơi! Bây giờ bất ngờ tôi mới nhớ tới trái dừa của xứ Nam Kỳ, trái dừa không ở đâu trên đất nước ḿnh có được. Nó bổ thấu mây xanh đi ! Các bạn nghĩ đang mệt mà uống một quả dừa xiêm có vắt tí chanh th́ đă vô cùng !
Nước dừa xiêm hồi thời kháng chiến chống Pháp, chính tôi đă từng dùng thay cho xê-rum, tiêm vô mạch máu kia mà ! Nhưng nên nhớ trái dừa bẻ ra khỏi buồng dừa không nên quăng nó xuống đất v́ có thể cơm dừa vỡ ra pha lẫn trong nước tiêm vô máu không tốt, mà phải cắn cái cuống của nó đem xuống đất. Nước dừa thật là tinh khiết, tiêm vào có thể bồi bổ cơ thể ngay.
Tôi thầm nghĩ :
– Thằng cha bác sĩ này thiết thực và tâm lư vô cùng. Nó ném ra câu chuyện nào cũng đúng lúc, đúng t́nh cảm con người… mỗi câu chuyện như điểm một cái vô yếu huyệt t́nh cả.
Trái dừa Nam Bộ được nhắc đến ở đỉnh dốc Trường Sơn này và trong cơn khát cháy cổ họng phải chăng đă làm dịu đi cơn khát ?
– Thôi nhé ! Uống dừa xong, bây giờ tiếp tục đi ! – Tấn bảo.
– Đi th́ đi, sợ ǵ ? – Năm Cà Dom nói.
– Nhưng ḱa anh Tấn, anh lính găy chân đâu rồi ?
Mọi người mới sửng sốt, quay lại nh́n không thấy đoàn cáng anh lính găy chân đâu nữa. Cả anh Khẩu đội trưởng cũng không thấy ở đây.
Tấn nói :
– Th́ hồi năy thấy họ cũng theo sau ḿnh mà !
– Họ đi nhưng vất vả lắm.
– Anh có nhớ lúc nào không thấy họ theo ḿnh nữa không ?
Tôi đứng sựng ra một chốc rồi nói:
– Tôi nhớ là… h́nh như là…
Năm Cà Dom cướp lời tôi :
– H́nh là h́nh như ǵ. Lúc mà chuyển qua cái rễ cây lủng lẳng ở trên vách núi đó, nhớ chưa ? Nhớ rơ chưa ? Đến cái chỗ đó th́ đường tắt không c̣n lối đi nữa, mà muốn đi tiếp phải níu cái rễ đó.
Trời đất ơi ! Đường đi ǵ bất nhơn sát đức vậy ? Phải níu vào cái rễ ṭng teng đó, không biết nó có đủ sức treo ḿnh không. Mà thấy người trước đánh đu sang được th́ ḿnh cũng cứ làm theo.
Cha chả! Có hai sự nguy hiểm. Một là ḿnh sút tay. Hai là cái rễ đó đứt đi. Rơi xuống hố th́ có ngớu xương, không lượm được một miếng thịt.
Như vậy th́ làm sao mà cái đám cáng đưa anh lính găy chân qua chỗ đó được ? Hoạ may có cánh ?
Tấn đứng lặng thinh ra vẻ suy nghĩ. Có lẽ trong lúc đi vừa nhọc vừa cố gắng leo trèo cho nên anh ta đă quên khuất đi những người xấu số đó.
– Bây giờ các anh ngồi đây chờ tôi nhé. Tôi trở lại t́m xem. Khổ hết sức.
Năm Cà Dom nói :
– Cậu biết trước con đường này hiểm trở như vậy sao c̣n để cho họ đi.
– Không đi th́ nằm lại đó à ?
– Chớ sao!
– Nằm lại đó, ai chịu trách nhiệm ?
– Vậy chớ họ nằm cả đêm qua ở ven suối th́ ai chịu trách nhiệm. Chẳng có ai chịu trách nhiệm về họ cả. Chẳng phải cậu, mà cũng chẳng phải tôi.
Tấn lặng thinh. Tấn đưa tay lên cào đầu lia lịa bằng năm ngón tay xoè ra như cái bừa cào, như để xua đi mọi sự rối rắm trong đầu.
– Tôi muốn bỏ phứt mẹ nó đi cho rồi.
– Cái đó tùy cậu.
– Tôi đi chuyến này về là xin nghỉ luôn.
– Cái đó cũng tùy cậu nốt.
Nói xong, Năm Cà Dom t́m chỗ mắc vơng rồi ngả lưng ngon lành.
Bao giờ nghỉ xả hơi, tôi cũng để ư xem cái chân đau của Thu, nhưng ít khi tôi dám nhắc tới cái vết thương đó. Nó vừa là vết thương vừa là vết thương ḷng.
Động tới nó, Thu vừa đau lại vừa đau trong tim…
C̣n tiếp ,