10/09/19
STOCKHOLM, Thụy Điển (NV) – Giải Nobel Vật Lư 2019 hôm Thứ Ba, 8 Tháng Mười, được công bố trao cho ba khoa học gia do các nghiên cứu của họ về vũ trụ và việc khám phá ra một hành tinh nằm bên ngoài hệ mặt trời (solar system).
Các khoa học gia đoạt giải Nobel Vật Lư 2019. Từ trái, ông James Peebles ở Princeton, New Jersey; ông Didier Queloz ở London, Anh; và ông Michel Mayor ở Madrid, Tây Ban Nha. (H́nh: AP Photo)
Giải thưởng năm nay được trao cho ông James Peebles v́ các “khám phá trên lư thuyết của ông về thực thể vũ trụ” (theoretical discoveries in physical cosmology) và hai ông Michael Mayor cùng Didier Queloz do “việc khám phá ra một ‘hành tinh ngoài hệ mặt trời’ (exoplanet),” theo bản tin của hăng thông tấn UPI.
Các khoa học gia này đă có những khám phá tiên khởi trong lănh vực khoa học và thiên văn học, theo ông Mats Larsson, giáo sư về vật lư phân tử và là chủ tịch Hội Đồng Vật Lư Giải Nobel.
“Trong vài thập niên trở lại đây đă có những tiến bộ lớn lao về hiểu biết của chúng ta đối với vũ trụ và vị thế của chúng ta trong đó,” theo ông Larsson.
Ông Peebles khám phá ra bức xạ nền vi ba vũ trụ (cosmic background radiation) vào năm 1965, giúp dẫn tới sự hiểu biết về các vật chất tối (dark components) trong vũ trụ, được coi là hiện hữu từ khi có Vụ Nổ Big Bang.
“Qua các khám phá của ông cùng cách thức mới để quan sát và đo lường vũ trụ của chúng ta, lănh vực vũ trụ học đă trở thành một khoa học chính xác hơn,” theo ông Larsson.
Và 54 năm sau ngày có khám phá của ông, hiện vẫn c̣n rất nhiều câu hỏi về vật chất tối và vai tṛ của chúng trong sự giăn nở của vũ trụ, theo ông Peebles.
“Chúng ta phải công nhận rằng vật chất tối và năng lượng tối (dark energy) vẫn c̣n là điều bí ẩn,” ông Peebles nói với Hàn Lâm Viện Khoa Học Thụy Điển.
Ông Peebles sinh ra ở Canada nhưng làm việc trong thời gian lâu dài ở đại học Princeton University.
Năm 1995, hai ông Mayor và Queloz khám phá ra hành tinh ngoài hệ mặt trời (exoplanet) đầu tiên, được đặt tên là 51 Pegasi b, trong khi làm việc tại đài thiên văn Haute-Provence Observatory ở miền Nam nước Pháp.
“Đây là sự khám phá thay đổi hoàn toàn cái nh́n của chúng ta về vị thế của Trái Đất trong vũ trụ,” theo ông Larsson. “Kể từ đó tới nay, có hơn 4,000 hành tinh ngoài hệ mặt trời được t́m thấy. Mới gần đây, các hành tinh có đặc tính giống như trái đất và có thể có đời sống ở trên, đă được khám phá.”
Ông Queloz cho biết lúc đầu ông không hiểu ḿnh đă t́m ra vật ǵ trong vũ trụ. “Lúc đó tôi không hề nghĩ rằng đây là một hành tinh,” theo ông Queloz.
Ông Mayor sinh ra ở Thụy Sĩ và dạy tại đại học University of Geneva. Ông Queloz cũng sinh ra ở Thụy Sĩ và là giáo sư tại University of Geneva và University of Cambridge, Anh.
(V.Giang)