Kế hoạch cơ sở hạ tầng của Tổng thống Mỹ Biden là rất cần thiết và đáng ra phải được thực hiện từ lâu. Nhưng tham vọng của dự án không chỉ dừng ở nâng cấp cơ sở hạ tầng đã cũ nát mà còn hướng tới việc tạo ra đối trọng với Trung Quốc, khiến tờ RT đăng tải bài bình luận về dự án tái thiết khổng lồ của Tổng thống Biden, cho là tham vọng vượt Trung Quốc của Mỹ đã trở nên quá muộn.
Dự án tái thiết khổng lồ
Kế hoạch cơ sở hạ tầng của Tổng thống Biden là rất cần thiết và đáng ra phải được thực hiện từ lâu. Nhưng tham vọng của dự án không chỉ dừng ở nâng cấp cơ sở hạ tầng đã cũ nát mà còn hướng tới việc tạo ra đối trọng với Trung Quốc. Tuy nhiên, nếu vậy thì Tổng thống Biden sẽ thất vọng vì sự dẫn đầu của Trung Quốc quá mạnh để vượt qua.
Dự án hạ tầng của ông Biden trị giá 2.000 tỷ USD. Ảnh: EPA
Tổng thống Joe Biden đã tiết lộ giai đoạn 1 của "Kế hoạch việc làm của người Mỹ" (American Jobs Plan) đầy tham vọng của mình trong một bài phát biểu tại Pittsburgh, Pennsylvania đầu tuần trước.
Đây là dự án tái thiết xã hội khổng lồ mà Mỹ đã từng thấy trước đây, ví dụ như "Thỏa thuận mới" (New Deal) của Franklin Roosevelt và "Xã hội tuyệt vời" (Great Society) của Lyndon Johnson. Nhu cầu đầu tư khổng lồ vào cơ sở hạ tầng của Mỹ nhận được sự ủng hộ rộng rãi của lưỡng đảng.
Giai đoạn 1 của "American Jobs Plan" nhằm hiện đại hóa 20.000 dặm đường cao tốc, đường giao thông, và những đường phố chính đã "lão hóa"; sửa 10 cây cầu có ý nghĩa kinh tế lớn nhất cả nước đang có nhu cầu tái thiết; và sửa chữa 10.000 cây cầu nhỏ hơn đang trong tình trạng tồi tệ nhất.
Kế hoạch cũng sẽ rót hàng trăm tỷ USD vào việc xây dựng và sửa chữa hệ thống phương tiện giao thông công cộng, đường sắt và sân bay của Mỹ, đồng thời tìm cách loại bỏ tất cả các đường ống dẫn và dây dẫn dịch vụ trong các hệ thống nước uống của Mỹ. Và, nhận ra tầm quan trọng của kết nối Internet đối với xã hội hiện đại, kế hoạch còn nhắm tới cung cấp Internet băng thông rộng tốc độ cao, đáng tin cậy, giá cả phải chăng cho mọi người Mỹ, bao gồm cả những người ở nông thôn hiện đang chưa tiếp cận được với dịch vụ như vậy.
Đã quá muộn để vượt qua Trung Quốc?
Một trong những tham vọng cốt lõi của nó là đưa nước Mỹ vượt lên trong cuộc cạnh tranh với Trung Quốc. So sánh trực tiếp với "những dự án vĩ đại trong quá khứ", mục tiêu đã nêu của Tổng thống Biden không chỉ đơn giản là cải thiện cuộc sống của người Mỹ, mà còn vượt qua một trong "những thách thức lớn của thời đại chúng ta".
Tuy nhiên, trong khi không cần bàn cãi về nhu cầu đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng của Mỹ, ý tưởng cho rằng một chương trình như vậy có thể bù đắp những lợi thế cấu trúc mà Trung Quốc đã tích lũy trong suốt hai thập kỷ qua, nói một cách nhẹ nhàng, thì là nực cười.
Tổng thống Biden nói: "Hoa Kỳ là quốc gia giàu có nhất trên thế giới, nhưng chúng ta xếp thứ 13 khi nói đến chất lượng tổng thể của cơ sở hạ tầng."
Ngoài ra, tốc độ suy giảm nhanh chóng của chất lượng cơ sở hạ tầng của Mỹ - năm 2008, Mỹ được xếp hạng thứ 7 trên thế giới, trong khi Trung Quốc được xếp hạng 47; 12 năm sau, Mỹ tụt xuống vị trí thứ 13 trong khi Trung Quốc leo lên vị trí 36. Những con số này phải được đánh giá không phải với tư cách là những con số tĩnh, mà phải gắn với tác động tích lũy mà hàng thập kỷ đầu tư hoặc không đầu tư đã gây ra đối với chất lượng cơ sở hạ tầng tổng thể.
"American Jobs Plan" của Tổng thống Biden phải được nhìn nhận trong bối cảnh cơ sở hạ tầng của Mỹ đang trên đà suy giảm - Mỹ không chỉ phải xây dựng trở lại từ thứ hạng 13 hiện tại mà còn phải đảo ngược xu hướng đã giảm 6 bậc trong suốt 12 năm.
Một số liệu khác minh họa cuộc đấu tranh khó khăn mà chính quyền Tổng thống Biden phải đối mặt trong việc chuyển đổi các kế hoạch nâng cấp cơ sở hạ tầng được hình dung như một phần của "American Jobs Plan" là sự thu hẹp quy mô của tầng lớp trung lưu Mỹ. Năm 2001, khoảng 54% người Mỹ có thể được phân loại là "tầng lớp trung lưu"; ngày nay, con số này giảm xuống còn 52%, và nếu tính đến tác động của đại dịch Covid-19, có khả năng con số này sẽ giảm này xuống dưới 50%.
Trong khi đó, vào năm 2000, tầng lớp trung lưu của Trung Quốc chỉ chiếm 3% dân số. Đến năm 2018, con số này đã tăng lên hơn một nửa, tương đương gần 707 triệu người. Đến năm 2027, ước tính sẽ có 1,2 tỷ người Trung Quốc thuộc tầng lớp trung lưu, chiếm 1/4 dân số thế giới.
Trong khi "American Jobs Plan" của Tổng thống Biden có thể cải thiện cuộc sống của tầng lớp trung lưu Mỹ, thực tế là do quy mô dân số của mình, Trung Quốc đang hoạt động trên một phạm vi và quy mô mà Mỹ sẽ không bao giờ có thể sánh được.
Một ví dụ về điều này là tác động của tầng lớp trung lưu của một quốc gia lên hoạt động kinh tế tổng thể của quốc gia đó: Năm 2020, tiêu dùng của tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc lên tới khoảng 7,3 nghìn USD, trong khi đó người tiêu dùng Mỹ chi 4,7 nghìn tỷ USD. Với tư cách là một đầu tàu kinh tế, tầng lớp trung lưu Trung Quốc sẽ ngày càng vượt trội hơn so với tầng lớp trung lưu Mỹ.
Vấn đề năng lực cơ sở hạ tầng trong nước có tác động ngoại vi đến sức cạnh tranh của nền kinh tế. Nhưng chiến trường thực sự là thị trường toàn cầu. Ở đây, "Sáng kiến Vành đai và Con đường" (BRI) đầy tham vọng của Trung Quốc, được khởi xướng từ năm 2013, đã đặt ra một tiêu chuẩn toàn cầu mà không quốc gia hay nhóm quốc gia nào có thể đạt được. BRI là một sáng kiến đầu tư và phát triển đa quốc gia khổng lồ trải dài từ châu Á sang châu Âu, giúp mở rộng đáng kể ảnh hưởng kinh tế và chính trị toàn cầu của Trung Quốc. BRI là một chương trình phát triển cơ sở hạ tầng toàn cầu mà cả Mỹ và bất kỳ đồng minh nào của Mỹ đều không đảm đương nổi.
Ngày 26/3/2021, Tổng thống Biden, trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Anh Boris Johnson, đã nêu ý tưởng tập hợp các nguồn lực để phát triển một BRI "dân chủ" chống lại BRI của Trung Quốc.
Vẫn chưa biết Thủ tướng Johnson phản ứng với đề nghị của Tổng thống Biden như thế nào. Nhưng được biết, Trung Quốc dự kiến sẽ chi khoảng 1,3 nghìn tỷ USD cho các chương trình phát triển cơ sở hạ tầng toàn cầu thông qua BRI vào năm 2027, kết nối Trung Quốc với 65 quốc gia ở châu Á, Bắc Phi, Trung Đông và châu Âu.
Thông qua sự phát triển này, Trung Quốc không chỉ "lấn sân" Mỹ, mà còn phát triển các mối quan hệ kinh tế sẽ xác định thị trường toàn cầu trong tương lai. Thực tế là Trung Quốc có lợi thế hơn Mỹ cả thập kỷ về hoạt động giống như BRI, và trong khi chắc chắn rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục mở rộng phạm vi và quy mô của BRI, thì không có gì đảm bảo rằng Tổng thống Biden sẽ có thể thực hiện được bất kỳ chương trình cạnh tranh nào, chứ chưa nói đến việc tài trợ cho nó ở mức tối thiểu có thể cạnh tranh với Trung Quốc.
Tổng thống Biden sẽ phải tiến hành một cuộc đấu tranh chính trị đáng kể để khiến Quốc hội thông qua khoản tài trợ cho "American Jobs Plan" của mình. Ý tưởng rằng có một nghìn tỷ USD khác trong kho bạc của Mỹ để tài trợ cho phát triển cơ sở hạ tầng toàn cầu là một điều không có triển vọng thành công về mặt chính trị. Nhưng ngay cả khi Tổng thống Biden bằng cách nào đó có thể thu hút được khoản tiền này từ Quốc hội và các đồng minh cùng chí hướng, thì thực tế là Mỹ đã cho Trung Quốc một lợi thế 8 năm. Ngay cả khi các kế hoạch của Tổng thống Biden có thể được tài trợ toàn phần, thì vẫn là quá ít, quá muộn.