Thống đốc DeSantis của Florida, bang định đoạt vận mệnh bầu cử, từng được Trump khen là tự lập, siêu thông minh và có thể làm nên điều vĩ đại.
Không xuất thân từ tầng lớp giàu có, cao quư ở Mỹ, Ron DeSantis, 42 tuổi, là con cả trong gia đ́nh trung lưu, mẹ là y tá và bố là công nhân, ở khu vực vịnh Tampa, bang Florida. DeSantis từng là sinh viên xuất sắc của Đại học Yale và Đại học Luật Harvard, cựu chiến binh, một người bảo thủ có niềm tin kiên định.
DeSantis cũng được đánh giá là người kỷ luật, chiến lược, chăm chỉ, là nhà hoạch định giỏi và người điều hành hiệu quả và đầy tham vọng. Ông đă trở thành thống đốc trẻ nhất ở Mỹ khi lên nắm quyền năm 2019.
"DeSantis là một trong số người thông minh nhất và tính toán nhất mà tôi từng gặp. Tôi không nói theo nghĩa tiêu cực. Ông ấy liên tục tính toán mọi thứ và không làm bất kỳ điều ǵ lung tung", một cựu cố vấn của DeSantis chia sẻ.
Thống đốc Ron DeSantis tại sự kiện ở thành phố Fort Lauderdale, bangFlorida hồi tháng 4. Ảnh: AP.
Giống nhiều thống đốc khác ở Mỹ, DeSantis vừa trải qua nửa năm đầy khó khăn v́ đại dịch. Nhưng với thống đốc trẻ tuổi này, Covid-19 là phép thử thực sự "khắc nghiệt". nCoV đă giết chết gần 13.000 người khiến Florida trở thành bang có số người chết v́ đại dịch cao thứ 5 ở Mỹ, trong khi đứng thứ ba về số ca nhiễm.
Đợt bùng phát nghiêm trọng của Covid-19 trong mùa hè đă biến Florida trở thành tâm dịch của Mỹ, buộc Hội nghị Toàn quốc đảng Cộng ḥa phải từ bỏ kế hoạch tổ chức ở thành phố Jacksonville.
Là người phản đối can thiệp quá mức của chính phủ vào tự do cá nhân trong cuộc chiến chống Covid-19, DeSantis đă chần chừ đưa ra các biện pháp ngăn dịch như đeo khẩu trang bắt buộc, đóng cửa, hay hạn chế người dân tới băi biển, quán bar. Thống đốc Florida đă đấu tranh để mở cửa trường học, khi Trump thúc giục các bang ở Mỹ sớm mở cửa trở lại.
Điều này khiến ông cũng vấp phải nhiều chỉ trích. "Ông ấy không cho thấy khả năng lănh đạo khi đối phó với đại dịch, cũng như không đồng cảm với hàng triệu người dân của chúng tôi, những người lo sợ mất đi người thân", Nikki Fried, thành viên Ủy ban Nông nghiệp bang Florida, đồng thời là quan chức thuộc đảng Dân chủ duy nhất của bang và có thể trở thành ứng viên tranh cử thống đốc năm 2022, cho biết.
"Tôi tin ông ấy đă nghĩ rằng ḿnh đưa ra mọi quyết định đúng đắn về Covid-19. Thống đốc có một kỹ năng thực sự là không đổ lỗi cho bản khi có bất kỳ quyết định sai lầm nào", một cựu cố vấn giấu tên của DeSantis nói.
Các thống đốc của Florida thường được đánh giá dựa trên khả năng chèo lái bang trong khủng hoảng, thường là ứng phó với các cơn băo. Tỷ lệ ủng hộ cao bất ngờ của DeSantis trong năm đầu nhiệm kỳ đă sụt giảm v́ Covid-19.
"Chúng ta thấy nhiều người tử vong và điều đó thật tệ. Nhưng tôi nghĩ chúng tôi đă làm những điều cần phải làm", DeSantis nói. "Tôi chưa từng ảo tưởng được truyền thông đối xử tốt. Điều này cũng khó như việc tôi phải từng làm mọi thứ, phải chăm chỉ để có được cuộc sống như hiện tại".
Tuy nhiên, phản ứng của DeSantis với đại dịch cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, khi nó đe dọa nỗ lực tái đắc cử của Trump ở Florida, cũng như triển vọng tái đắc cử của chính ông vào năm 2022 và tham vọng tranh cử tổng thống năm 2024 mà nhiều người từng dự đoán.
Hai tháng trước bầu cử là khoảng thời gian DeSantis phải đối mặt với nhiệm vụ kép, vừa xử lư cuộc khủng hoảng y tế cộng đồng, vừa quản lư mối quan hệ với Trump và nhân viên Nhà Trắng. Trump và DeSantis biết họ cần nhau, và thậm chí Tổng thống Mỹ có thể cần Thống đốc Florida nhiều hơn, theo một số người thân cận với cả hai.
Bill Stepien, quản lư chiến dịch tranh cử của Trump, gọi DeSantis là "bạn" của Tổng thống và chiến dịch tranh cử của ông, đồng thời mô tả đây là "mối quan hệ đối tác tuyệt vời".
"Ron là người ủng hộ lớn của Trump. Tổng thống là cầu nối quan trọng để Ron được đề cử và bầu làm thống đốc. Họ có mối quan hệ công việc rất gắn bó. Tổng thống luôn sẵn sàng khi Ron cần ông", một cựu quan chức cấp cao giấu tên của chính quyền Trump cho biết.
Tuy nhiên, các vết nứt đang xuất hiện. "Mọi người trong Nhà Trắng, ngoại trừ Tổng thống, không thể chịu đựng Ron thêm nữa bởi họ nhận ra, mà tôi nghĩ chính Trump cũng nhận ra, ông đă tạo ra Ron DeSantis nhưng Ron không thực sự làm bất kỳ điều ǵ để giúp ông chiến thắng ở Florida. DeSantis dường như chỉ tập trung vào sự nghiệp chính trị của riêng ḿnh", một đặc vụ Florida ở Washington nói.
Nhiều trợ lư và đồng minh của Trump cũng phàn nàn rằng DeSantis không tích cực vận động gây quỹ hay tranh cử cho Trump.
Khi ngày bầu cử càng đến gần, nhiều người cho rằng sẽ không có kịch bản Trump thua ở Florida nhưng vẫn tái đắc cử thêm 4 năm. Nhiều người từ Tallahassee, thủ phủ của Florida, đến thủ đô Washington cân nhắc khả năng Trump sẽ t́m cách loại bỏ DeSantis theo cách ông từng giúp Thống đốc Florida, đó là thông qua Twitter.
"Ron DeSantis, cựu chiến binh từng tham chiến ở Iraq, anh hùng của Hải quân Mỹ, người từng nhận Huân chương sao đồng Bronze Star, từng tốt nghiệp Đại học Yale và Luật Harvard, từng ứng cử vào Quốc hội...Rất ấn tượng!", Trump đăng bài Twitter ca ngợi DeSantis hồi tháng 3/2012.
"Nghị sĩ Ron DeSantis là nhà lănh đạo trẻ thông minh, từng tốt nghiệp Đại học Yale và Luật Harvard, người sẽ trở thành thống đốc vĩ đại của Florida. Anh ấy yêu đất nước này và là một chiến binh thực sự", Trump tiếp tục dành lời khen cho DeSantis trong bài đăng Twitter cuối tháng 12/2017.
Trump cũng từng đăng Twitter "hoàn toàn tán thành", vào tháng 8/2018, khi DeSantis đang tranh cử thống đốc bang Florida. Một ngày trước đó, khảo sát của Fox News cho thấy DeSantis đang bị đối thủ Adam Putnam dẫn trước 15 điểm phần trăm. Chỉ hơn một tháng sau đó, khảo sát của Mason-Dixon cho thấy DeSantis lội ngược ḍng, dẫn trước Putnam tới 12 điểm phần trăm.
"Tôi chưa từng thấy điều như vậy trước đây", Terry Nelson, cố vấn đảng Cộng ḥa và từng làm việc cho Putnam, nói.
Trump thậm chí từng đi vận động tranh cử cho DeSantis ở Tampa. Nhiều người từng ủng hộ Putnam đă rút lui hoặc quay sang ủng hộ cho DeSantis v́ Trump.
DeSantis đă chiến thắng và tại bữa tiệc mừng hồi cuối tháng 8, những chiếc mũ có chữ MAGA (Make American Great Again - thông điệp của Trump) đă thu hút đám đông.
"Cảm ơn ngài, Tổng thống", DeSantis nói.
"Là người ủng hộ Trump, chúng tôi muốn Tổng thống có đủ các công cụ cần thiết để điều hành đất nước. Nếu ông ấy muốn DeSantis, chúng tôi sẽ ủng hộ điều đó. Chúng tôi sẽ để ông ấy đưa ra mọi quyết định", một người tham dự tiệc nói.
"DeSantis có thể làm rất nhiều cho Trump vào năm 2020. Trump từng giúp ông ấy và ông ấy sẽ giúp lại Trump", một người khác nói.
Ngày 16/11/2018, Trump đăng bài Twitter chúc mừng DeSantis v́ "chiến thắng lịch sử" trước ứng viên Dân chủ Andrew Gillum để trở thành thống đốc Florida.
Ngày 16/9/2019, DeSantis thành lập Quỹ Bảo vệ Tổng thống, nhằm gây quỹ cho Trump trong suốt thời gian ông bị xem xét băi nhiệm. Trong email gửi các thành viên của đảng Cộng ḥa, DeSantis viết "Là Thống đốc Florida, tôi muốn Tổng thống biết rằng chúng tôi ủng hộ ông ấy 100% trong cuộc chiến này".
Tuy nhiên, khi tỷ lệ ủng hộ DeSantis giảm xuống dưới 40% v́ cách phản ứng với đại dịch, nhiều người lo ngại liệu Thống đốc Florida có thể đảm bảo cơ sở ủng hộ vững chắc cho Trump tại bang này.
"Tôi biết mọi người phẫn nộ v́ phản ứng Covid-19. Nhưng tôi chỉ xem đó là thực tế cuộc sống. Tôi không phàn nàn về nó", DeSantis nói.
Dù tỷ lệ ủng hộ của Trump và DeSantis ở Florida đều giảm, trường học, quán bar vẫn được mở cửa. Các trận bóng vẫn được tổ chức trở lại. Ca nhiễm và tử vong vẫn chưa dừng lại, nhưng đă có những dấu hiệu lạc quan hơn. Hồi đầu tháng này, Florida đă thảo luận đề xuất dỡ một số hạn chế về việc tới thăm người thân ở viện dưỡng lăo.
Về khía cạnh nhỏ, Covid-19 có thể quyết định vận mệnh chính trị của DeSantis, nhưng nhiều người cho biết nếu xét rộng hơn, điều đó được định đoạt bởi Trump. Nếu Trump thua ở Florida và đánh mất cơ hội tái đắc cử v́ t́nh h́nh đại dịch xấu đi hoặc v́ những điều DeSantis đă làm, giới chuyên gia nhận định Thống đốc Florida cũng khó có thể bảo toàn tương lai chính trị của ḿnh.