Gibbs

Tháng 2/1945 thỏa thuận Yalta được ký kết giữa ba nước Anh, Mỹ, Liên Xô lúc này nước Pháp đã được giải phóng khỏi Đức Quốc xã (8/1944) dù rằng Pháp không được mời tham gia hội nghị, nhưng ba nước này cũng vẫn thỏa thuận để Pháp vẫn có quyền lợi tại các thuộc địa do Pháp cai trị.
Ngay sau đó người Nhật đã quyết định thay đổi, phá bỏ các hiệp định đã ký với Pháp như đã nêu trong phần 31.
Nhật muốn trực tiếp cai quản Đông Dương và xây dựng một chính phủ của người Việt thân Nhật trong lâu dài dù thế chiến thứ hai có thể kết thúc như thế nào, và tương lai nước Nhật ra làm sao.
Tháng 3/1945 Nhật tấn công Pháp trên khắp Đông Dương, về tương quan lực lượng hai bên không chênh nhau là mấy, nhưng quân Nhật dĩ nhiên là thiện chiến hơn đặc biệt là lục quân vì họ có kinh nghiệm trận mạc.
Phía Pháp không có bất kỳ sự kháng cự nào, quân Nhật nhanh chóng chiếm được Phủ Toàn quyền Đông Dương, giam giữ Toàn quyền Đông Dương và hầu hết các quan chức cao cấp của thực dân Pháp.
Đến chiều ngày 10 tháng 3, quân Pháp đầu hàng, phát xít Nhật làm chủ các vùng đô thị lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Huế, Sài Gòn và nhiều tỉnh lỵ,… Những đơn vị quân Pháp còn cố thủ ở Cà Mau, Biển Hồ (Campuchia), một số vùng ở Bắc Đông Dương cũng lần lượt bị thất thủ, chỉ còn một số tàn quân chạy qua biên giới Việt–Trung.
Với sự kiện này, lực lượng quân sự Pháp hoàn toàn tan rã, bộ máy thống trị của thực dân Pháp đầu hàng, bị cầm tù hoặc làm việc cho phát xít Nhật. Toàn bộ Đông Dương đã trở thành thuộc địa của phát xít Nhật.
Người Pháp có vẻ khôn ngoan và họ hiểu tình hình theo những suy nghĩ chiến lược, khi biết trục phát xít sẽ chỉ tồn tại theo tháng không phải theo năm.
Người Pháp hạ súng đầu hàng tránh một cuộc đổ máu không cần thiết và toan tính cho một kế hoạch có tính thực tế được sự bảo trợ của Anh, Mỹ, Liên Xô.
Sau khi Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương, người Nhật tuyên bố trao trả độc lập cho Việt Nam.
Ngày 9 tháng 3 năm 1945, Hoàng đế Bảo Đại tuyên bố Đế quốc Việt Nam độc lập với sự cộng tác với Đế quốc Nhật Bản.
Ngày 11 Tháng Ba năm 1945, vua Bảo Đại gặp mặt Cố vấn tối cao của Nhật là đại sứ Yokoyama Masayuki tại điện Kiến Trung để ký bản Tuyên cáo Việt Nam độc lập.
Cùng đi với Yokoyama là Tổng lãnh sự Konagaya Akira và Lãnh sự Watanabe Taizo.
Bản tuyên cáo đó có chữ ký của sáu vị Thượng thư trong Cơ mật Viện là Phạm Quỳnh, Hồ Đắc Khải, Ưng Úy, Bùi Bằng Đoàn, Trần Thanh Đạt và Trương Như Đính, nguyên văn chiếu chỉ đề ngày 27 Tháng Giêng ta năm thứ 20 niên hiệu Bảo Đại:
“Cứ theo tình hình thế giới nói chung và hiện tình Á Châu, chính phủ Việt Nam long trọng công bố rằng: Kể từ ngày hôm nay, Hòa ước Bảo hộ ký kết với nước Pháp được hủy bỏ và vô hiệu hóa. Việt Nam thu hồi hoàn toàn chủ quyền của một Quốc gia Độc lập.”
Theo đó triều đình Huế tuyên bố hủy bỏ Hòa ước Patenôtre ký với Pháp năm 1884 vốn áp đặt nền bảo hộ của Pháp lên toàn cõi nước Việt Nam.
Tuy nhiên, do văn bản được Nhật Bản soạn thảo nên đoạn sau của Tuyên cáo được cài thêm khẩu hiệu về Khối thịnh vượng chung Đại Đông Á, cũng như vai trò lãnh đạo và quyền trưng dụng mọi tài sản của Việt Nam sẽ thuộc về Đế quốc Nhật Bản:
“Nước Việt Nam sẽ gắng sức tự tiến triển cho xứng đáng một quốc gia độc lập và theo như lời tuyên ngôn chung của Đại Đông Á, đem tài lực giúp cho cuộc thịnh vượng chung.
Vậy Chính phủ Việt Nam một lòng tin cậy lòng thành ở Nhật Bản đế quốc, quyết chí hợp tác với nước Nhật, đem hết tài sản trong nước để cho đạt được mục đích như trên.
Chính phủ Đế Quốc Việt Nam hoạt động như thế nào, và cái gọi là cách mạng tháng 8 cướp chính quyền và thành lập nhà nước Việt Nam Dân Chủ Cộng hoà vào 2/9/1945 diễn biến và thực chất ra làm sao, xin đọc tiếp ở các phần sau.
(Còn tiếp).

__________________