05/27/20
https://www.faz.net/aktuell/wirtschaft/bill-gates-in-corona-krise-hassfigur-der-verschwoerungstheoretiker-16782787.html
Tác giả: Roland Lindner
Dịch giả: Vũ Ngọc Chi
Ban đầu, Bill Gates được ca ngợi như là người hùng của cuộc khủng hoảng virus corona. Rồi đám đông giận dữ kéo đến: Bây giờ nhà tỷ phú thấy ḿnh bị những lư thuyết âm mưu bao quanh. Các cáo buộc rất là kỳ quái.
Giải thưởng dành cho Bill Gates cũng đến trước đó một cách bất ngờ. Năm 2005, tạp chí “Time” đă gọi ông là “Nhân vật của năm”. Danh hiệu này không được trao cho ông v́ thành tích là người đồng sáng lập và CEO lâu năm của công ty phần mềm Microsoft. Thay vào đó, ông được vinh danh cùng vợ Melinda và Bono, ngôi sao nhạc rock người Ireland (ban nhạc U2) v́ những công việc từ thiện để chống lại nghèo đói. “Những nhà từ thiện có ḷng tốt” là tiêu đề b́a mặt ấn bản dưới bức chân dung của ba người được vinh danh.
Đó là một sự khôi phục đáng chú ư. Trong vai tṛ là giám đốc của Microsoft, không ai có thể nghĩ tới sẽ cho Gates một giải thưởng về ḷng từ thiện. Mặc dù ông được ngưỡng mộ như một doanh nhân, ông cũng có tiếng là một nhà độc quyền không nhân nhượng, là người đă tránh được sự cạnh tranh bằng các phương pháp quyết liệt.
Vào cuối thập niên 1990, Microsoft là chủ đề của một vụ tố tụng chống độc quyền ngoạn mục. Nhưng khi sang thiên niên kỷ mới, Bill Gates đă bắt đầu một con đường mới để giúp ông làm thay đổi cách nh́n mà công chúng cảm nhận về ông. Ông đă từ bỏ trách nhiệm tại Microsoft và thành lập “Quỹ Bill & Melinda Gates” cùng vợ.
Là người giàu nhất thế giới vào thời điểm đó, ông có rất nhiều tiền để hỗ trợ cho quỹ này đứng hàng đầu trong thế giới của các tổ chức từ thiện. Lúc đầu, ông gặp phải một số nghi ngờ, đối với nhiều nhà phê b́nh, kư ức về Gates là một doanh nhân thô bạo không đi đôi với ḷng vị tha, và trong công việc quỹ của ông, họ nghi ngờ việc làm của quỹ là do những động cơ nhỏ mọn như t́m kiếm lợi thế về thuế.
Nhưng như sự công nhận của Time cho thấy, Gates nhanh chóng đạt được sự tín nhiệm. Và bởi v́ ông dần dần rút khỏi Microsoft, đồng thời xuất hiện ngày càng nhiều với tư cách là một ân nhân, một h́nh ảnh về Gates đă được củng cố như một người làm việc thiện.
Một sự pha trộn khó hiểu từ sự tức giận
Trong thời gian đầu của cuộc khủng hoảng virus corona, danh tiếng của ông ban đầu dường như c̣n tăng thêm. Một cuộc nói chuyện ở TED từ năm 2015, trong đó ông đă cảnh báo về một đại dịch theo cách gần như tiên tri, đột nhiên lại được hưởng sự quan tâm nhiều trên Internet. Đó là một bài kêu gọi tha thiết, thế giới hăy chuẩn bị nhanh chóng, ví dụ với nhiều nghiên cứu hơn. Nhiều người đă nh́n thấy trong bài phát biểu một lời khuyên có ư nghĩa từ miệng một người được chỉ định và quan tâm.
Nhưng bất cứ ai đă hiểu nó theo cách đó bây giờ bị một nhóm khác nhấn ch́m. Nhà tỷ phú 64 tuổi lại thấy ḿnh ở giữa một vùng đầm lầy của các thuyết âm mưu. Ông được mô tả là một thế lực đen tối mang lại tai họa cho thế giới. Chính bởi v́ ông ta đă cảnh báo về một đại dịch trong nhiều năm, ông được miêu tả là một người chủ mưu của cuộc khủng hoảng virus corona.
Các cáo buộc rất quái dị: Họ cho là, Gates không chỉ dự đoán virus mới, mà thậm chí c̣n tạo ra nó. Ông ta c̣n bị cho là đang nghĩ ra một kế hoạch sử dụng vắc-xin để làm cho con người không c̣n sinh sản được và do đó làm suy giảm dân số thế giới, và ông ta cũng muốn kiếm tiền về việc đó.
Trong quá tŕnh tiêm chủng, ông cũng muốn trồng vi mạch ở người và sử dụng chúng để theo dơi họ. Các lư thuyết đến từ bờ ŕa chính trị cánh hữu và cũng từ những người phản đối tiêm chủng, coi như là một sự pha trộn không rơ ràng của các nhóm. Cũng có nhiều người ủng hộ Donald Trump trong số đó. Liên quan đến cuộc khủng hoảng virus corona, Gates đă nhiều lần chỉ trích tổng thống Mỹ, ví dụ như quyết định từ chối chi tiền cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Trong cuộc tṛ chuyện với F.A.Z., ông phàn nàn gần đây rằng Mỹ tham gia quá ít vào các nỗ lực xuyên biên giới để pḥng chống virus.
Các bài tấn công vào Gates thường được kết hợp với sự tức giận về những hạn chế trong cuộc sống công cộng do t́nh trạng khẩn cấp về sức khỏe. Chúng được lan truyền trên Internet, bởi một số nhà b́nh luận truyền h́nh và tại các cuộc biểu t́nh chống lại các hạn chế do đại dịch virus corona, ở Mỹ và Đức.
Theo nhóm nghiên cứu thị trường Zignal, phỏng đoán rằng, Bill Gates đă phát minh ra virus corona là thông tin sai lệch được trích dẫn thường xuyên nhất về đại dịch trên mạng xă hội và trên các trang web truyền thông truyền thống vào tuần trước. Chúng xuất hiện gần 300.000 lần. Ngoài ra, đứng đầu bảng xếp hạng c̣n có đề cập đến “Plandemia”, một tài liệu được công bố gần đây trên Internet, trong đó một nữ khoa học gia có tai tiếng mô tả cuộc khủng hoảng virus corona là một âm mưu, trong đó Gates cũng đóng vai tṛ.
Đóng góp hơn 50 tỷ đô la
Các dịch vụ kiểm tra tin thật những ngày này đang xuất bản một loạt các bài báo trong đó những giả thuyết này được vạch ra là sai trái hoặc ít nhất là gây hiểu lầm. Một số cáo buộc rất dễ bác bỏ. Ví dụ, Quỹ Gates được cho là hỗ trợ một nhóm nghiên cứu của Anh đă được cấp bằng sáng chế cho virus corona.
Trên thực tế, viện này có bằng sáng chế cho một biến thể khác của virus, chủ yếu ảnh hưởng đến gia cầm. Ngoài ra c̣n có những bức ảnh lưu hành trên Internet, trên đó có ḍng chữ “Trung tâm giảm dân số thế giới” có thể được nh́n thấy ở lối vào trụ sở của Quỹ Gates ở Seattle và nhanh chóng bị nhận ra là đă làm giả.
Việc Gates bị thúc đẩy bởi ḷng tham v́ lợi nhuận trong cuộc khủng hoảng virus corona dường như không hợp lư lắm. Ông và vợ Melinda thường nói rằng, họ muốn đóng góp phần lớn tài sản của họ và không có lư do ǵ để nghi ngờ điều đó. Kể từ khi thành lập hai mươi năm trước, quỹ của họ đă phân phát hơn 50 tỷ đô la. Dù vậy, Gates vẫn c̣n rất giàu có. Tài sản của ông được tạp chí “Forbes” ước tính lên tới hơn 105 tỷ USD, chỉ có ông chủ Amazon, Jeff Bezos hiện giàu có hơn.
Nhưng trên nhiều kênh, Gates phải đối mặt với sự thù địch kịch liệt. Như gần đây khi ông ấy đăng một đoạn video với lời cảm ơn tới các nhân viên y tế trên Instagram, ông đă nhận được vô số b́nh luận ác ư như “Giết Bill”, “Nhốt Bill Gates” hay “Mày sẽ bị nhốt dưới hầm địa ngục”.
Có một kiến nghị trên trang web của Nhà Trắng yêu cầu một cuộc điều tra về “tội ác chống lại loài người” của Quỹ Gates. Gần 600.000 chữ kư đă được thu thập. Và tại các cuộc biểu t́nh ở Đức, cụm từ “Cho Gates không có cơ hội”, có thể được đọc trên nhiều khẩu hiệu, đă trở thành một lời kêu gọi chiến đấu. Các chuyên gia y tế thấy đặc biệt đáng lo ngại khi một số đối thủ của Gates hiện đang nói rằng họ sẽ từ chối tiêm vắc-xin chống lại vi-rút corona. Người ta sợ rằng thái độ này có thể được bắt chước.
Trong cuộc phỏng vấn với F.A.Z. Bill Gates cho đó là “có ǵ đó đáng sợ và nguy hiểm” khi mọi người tin vào những thuyết âm mưu được lan truyền về ông. Quỹ của ông khiếp đảm về điều này, và hiện có ấn tượng là có cố gắng để đưa ông ta ra khỏi tầm đạn. Cho đến vài tuần trước, Gates có vẻ như có mặt ở khắp nơi. Ông xuất hiện trên các chương tŕnh tṛ chuyện, trả lời phỏng vấn và công bố các bài tiểu luận. Cuối cùng, mọi thứ đă dịu xuống xung quanh ông. Thay vào đó, người vợ Melinda của ông xuất hiện trước công chúng nhiều hơn, có lẽ v́ bà ít có tiềm năng bị biến thành yêu quái.
Quỹ Gates đă cam kết đóng góp 300 triệu đô la để chống lại coronavirus và căn bệnh Covid-19 mà nó gây ra. Tiền sẽ góp vào sự phát triển của vắc-xin, thuốc men và chẩn đoán. Công việc về tiêm chủng, mà đối thủ của Gates hiện đang đặc biệt nghi ngờ, luôn là trọng tâm trong công việc của tổ chức này. Bill và Melinda Gates thường mô tả một chuyến đi đến Đông Phi ngay sau khi đính hôn vào năm 1993 là nguồn cảm hứng.
Được dự định là một chuyến đi Safaris vui nhộn, nhưng cũng lần đầu tiên đưa họ tiếp xúc với t́nh trạng nghèo đói cùng cực. Khi đi dạo trên băi biển ở Zanzibar, cặp đôi đă quyết định làm ǵ đó với tài sản Microsoft của Bill.
Về tới nhà, cặp vợ chồng sau đó đi sâu hơn vào vấn đề và học được, ví dụ, các bệnh tật gây tử vong như thế nào ở những nơi nghèo khổ trên thế giới mà không ai chết ở các nước công nghiệp. Ví dụ, rotavirus, mà Bill Gates chưa bao giờ nghe thấy trước đây, giết chết hàng trăm ngàn trẻ em mỗi năm.
Cặp vợ chồng t́m thấy một lời giải thích cho điều này trong việc thiếu vắc-xin. Và v́ vậy, một trong những sáng kiến đầu tiên của Quỹ Gates là cung cấp 750 triệu đô la cho liên minh vắc-xin Gavi (Liên minh toàn cầu về vắc-xin và tiêm chủng) mới được thành lập. Mục tiêu của họ là tiêm chủng cho trẻ em ở các nước đang phát triển. Gavi hiện tuyên bố đă ngăn chặn hơn 13 triệu người chết.
Sự đối lập có ư thức hệ không phải là mới
Vắc xin vẫn là trọng tâm của Quỹ Gates. Mục đích của nó không chỉ là phân phối vắc-xin hiện có cho các nước nghèo, mà c̣n thúc đẩy sự phát triển các dược chất mới cho các bệnh phổ biến ở đó và không hấp dẫn mấy về mặt tài chính từ cái nh́n của ngành dược phẩm. Năm 2017, đây là quỹ trong số những người sáng lập Cepi (“Liên minh sáng kiến chuẩn bị dịch bệnh”), một liên minh về tiêm chủng khác cam kết pḥng chống dịch bệnh.
Tất nhiên, những người theo thuyết âm mưu suy đoán rằng, Gates coi vắc-xin là một cách để “hủy diệt” thế giới. Những cáo buộc này có thể liên quan đến thực tế là trong quá khứ, ông đă xem việc giảm dân số ở các nước đang phát triển là một điều nên làm. Nhưng những ǵ đối thủ của ông thường bỏ qua là lời giải thích của ông cho ư tưởng đó.
Gates mô tả mục tiêu của việc tiêm chủng là để giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em, bởi v́ điều đó đưa đến một chu kỳ tích cực. Nếu các gia đ́nh không c̣n phải lo sợ rằng phần lớn con cái của họ sẽ chết, họ sẽ có ít con ngay từ đầu. Như vậy sẽ có nhiều nguồn lực hơn cho mỗi đứa trẻ, điều này cho phép giáo dục tốt hơn và cuối cùng giúp giảm nghèo.
Bill và Melinda Gates quen thuộc với những lời chỉ trích về tổ chức của họ. Họ, cũng như những người sáng lập siêu giàu khác, thường bị buộc tội gây ảnh hưởng trong các lĩnh vực mà thật ra thuộc trách nhiệm của chính trị, có thể là với các khoản tiền mà họ muốn tránh thuế. Sự phản đối có ư thức hệ cũng không phải là mới, chẳng hạn v́ quỹ này cam kết tăng khả năng tiếp cận các biện pháp ngừa thai và sử dụng kỹ thuật di truyền (Gentechnik) trong nông nghiệp ở các nước đang phát triển.
Nhưng những lời vu khống hiện nay đang diễn ra trên một kích thước mới. Và cường độ của chúng cũng sẽ vượt xa những ǵ đă nói về Bill Gates trong thời ông c̣n lănh đạo Microsoft.
VNC
TD