Báo, đài cả nước Mỹ chỉ nói về cuộc đối đáp của Tổng Thống Donald Trump bằng một thông điệp Twitter, như thường lệ với bốn nữ dân biểu đảng Dân Chủ gốc Trung Đông và Châu Phi, khiến làm cho dư luận dậy sóng gió, và cũng như người ta có thể hỏi, làm như vậy là Trump “khôn hay dại?”.
Từ trái, Dân Biểu Rashida Tlaib, Michigan; Dân Biểu Ilhan Omar, Minnesota; Dân Biểu Alexandria Ocasio-Cortez, New York; và Dân Biểu Ayanna Pressley, Massachusetts, phản ứng tại buổi họp báo ở Quốc Hội hôm Thứ Hai, 15 Tháng Bảy, 2019, sau khi Tổng Thống Donald Trump kêu bốn bà dân biểu da màu hăy ra nước Mỹ “trở về xứ” của họ. Ông không biết rằng ba trong bốn bà đó sinh trưởng ở Mỹ, trừ Dân Biểu Omar, người gốc Somalia. (H́nh: AP Photo/J. Scott Applewhite)
Người ta có thể hỏi, làm như vậy là Trump “khôn hay dại?” Nhưng không ai chối căi được một điều: Ông Trump là người quyết định “nghị tŕnh” của dư luận trong nước Mỹ. Một nhà chính trị làm cách nào để tất cả mọi người chỉ bàn tán về các vấn đề do ḿnh đưa ra, quên luôn các chuyện khác, th́ cũng giống như một vị tướng dụ được quân địch tới đánh nhau ở một địa điểm chính ḿnh chọn trước. Binh pháp Tôn Tử hay Gottfried von Clausewitz đều khuyên các tướng lănh làm như vậy.
Nhưng nhật báo The Wall Street Journal, một thành tŕ lư luận của đảng Cộng Ḥa, lại viết trong một bài quan điểm nói rằng ông Trump nói không đúng sự thật (counterfactual) và ông Trump dại. Họ dùng chữ nặng hơn, “politically stupid.”
Nói sai sự thực, v́ trong thông điệp Twitter, ông Trump khuyến cáo bốn bà dân biểu da màu hăy ra nước Mỹ “trở về xứ” của họ. Ông không biết rằng ba trong bốn bà đó sinh trưởng ở Mỹ.
Dại dột, v́ ông Trump đă làm cho hai phe trong đảng Dân Chủ đang đánh nhau kịch liệt bỗng dưng đoàn kết lại! Bốn bà đại biểu Hạ Viện trên đang trở thành những cái gai nhọn đâm bên sườn bà chủ tịch Nancy Pelosi v́ họ muốn đảng Dân Chủ phải “cực tả” như họ. Hai trong số bốn bà trên đă đ̣i “đàn hặc” ông tổng thống; trong khi bà Pelosi không muốn nói đến chữ “impeachment.” Bây giờ, ông Trump tạo cơ hội cho bà chủ tịch Hạ Viện đóng vai đàn chị đứng ra bênh vực bốn cô em trẻ tuổi và cứng đầu. Hai bên đă giải ḥa – ít nhất được vài tuần, nếu không phải là một vài tháng!
Nhưng nói đi th́ cũng phải nói lại. Với một thông điệp Twitter, và vài ba thông điệp khác liên tiếp mấy ngày, ông Trump đă bắn một mũi tên nhắm trúng hai, ba con chim, hoặc nhiều hơn.
Thứ nhất, ông củng cố “chiến khu” của ḿnh, bảo vệ ḷng trung thành của những cử tri “cốt cán” tin tưởng ông. Phần lớn những người này da trắng, lớn tuổi, chỉ thích đọc báo nghe đài nào chuyên nói tốt về ông Trump. Họ không quan tâm đến các báo đài nói chuyện mấy bà dân biểu da nâu nâu đến đen kịt, nghe tên nghe lạ hoắc, không cần biết họ sinh ra ở nước Mỹ hay không. Mà nếu biết, điều đó có ǵ quan trọng đâu?
Tuần trước, mục này kể chuyện trong siêu thị một bà Mỹ da trắng bảo bà Johanny Santana, người Puerto Rico “Về xứ của mày đi!” (Go back to your own country). Hai bà già Mỹ trắng khác, bảo ông Ricardo Castillo, cũng người Puerto Rico, làm quản lư một tiệm Burger King ở Florida rằng, “Về xứ Mexico mà nói tiếng Mễ, ở đây phải nói tiếng Anh!” Những người này không cần biết rằng người Puerto Rico đều là công dân Mỹ và có quyền sống ở bất cứ tiểu bang nào của nước Mỹ.
Con chim thứ hai bị ông Trump bắn trúng bằng bản thông điệp Twitter là đảng Dân Chủ. Gây ra cuộc tranh luận sôi nổi, ông Trump đă lôi kéo các cử tri khác phải biết và chú ư đến bốn bà dân biểu trên, và lập trường chính trị thiên tả của họ. Trước đó phần lớn người Mỹ không biết đến bốn bà này, v́ họ chỉ nổi tiếng trong đảng Dân Chủ.
Nhiều người biết đến bốn bà này th́ lợi lộc ǵ? Ông Trump đă tung ra một đề tài mà ông sẽ khai thác từ nay cho đến ngày bỏ phiếu sang năm. Sau bản “tuưt” đầu tiên của ông Trump, Nghị Sĩ Cộng Ḥa Lindsey Graham, tiểu bang South Carolina, đă leo thang để hỗ trợ ông Trump, gọi bốn bà dân biểu da màu là “một lũ Cộng Sản!” (a bunch of communists).
Sang năm, ông Trump sẽ vạch ra các ư kiến cực tả của bốn bà dân biểu này, sẽ nói cho dân Mỹ nghe, đó là một lũ theo chủ nghĩa xă hội, là Cộng Sản. Ông sẽ giải thích với các cử tri rằng đảng Dân Chủ là đảng của bốn người này, báo động dân Mỹ rằng ai bầu cho ứng cử viên tổng thống đảng Dân Chủ là muốn biến nước Mỹ thành Cộng Sản!
Người dân b́nh thường không chú ư đến chi tiết để phân biệt những ư kiến của bốn bà đó khác với chủ nghĩa Cộng Sản ra sao. Dân cũng không cần chú ư đến chuyện đảng Dân Chủ có theo ư kiến của mấy bà này hay không. Gắn nhăn hiệu xấu cho họ, mà họ lại là những người to tiếng nhất trong đảng Dân Chủ, thế là đủ cho rất nhiều người quay qua ủng hộ ông Trump.
Một mục tiêu khác ông Trump có thể nhắm đến là đảng Cộng Ḥa.
Từ cuộc tranh cử năm 2016, ông Trump đă có một hợp đồng ngầm với các đảng viên Cộng Ḥa: Ủng hộ Trump lên làm tổng thống, Trump sẽ làm những điều đảng Cộng Ḥa vẫn muốn. Cắt thuế cho các người có lợi tức và tài sản cao. Xóa bỏ các luật lệ kiểm soát việc kinh doanh và bảo vệ môi trường. Bổ nhiệm các thẩm phán càng bảo thủ càng tốt. Ngược lại, chống lại Trump th́ các cử tri của Trump sẽ bỏ đi, chắc chắn đảng sẽ mất phiếu!
Trong hơn hai năm qua, Tổng Thống Donald Trump đă nói và làm rất nhiều điều trái ngược với chủ trương cố hữu của đảng Cộng Ḥa. Ông khai chiến thương mại với đồng minh cũng như phe địch, đánh thuế quan để bảo hộ mậu dịch, vốn là con đường đảng Dân Chủ vẫn cổ động. Ông bảo vệ các công nghiệp cũ như thép, than đá, trong khi cả thế giới đang chạy đua t́m các nguồn năng lượng mới. Ông gây xung khắc với các đồng minh, thân thiết với thủ lănh những nước vốn là thù địch của bao đời tổng thống Cộng Ḥa khác.
Nhưng không sao. Ông đă làm đúng những lời hứa với đảng Cộng Ḥa trên hai lănh vực, cắt thuế và gia tăng số thẩm phán bảo thủ cấp liên bang.
Điều ông Trump đang lo là trong cuộc tranh cử năm 2020 nhiều ứng cử viên Quốc Hội thuộc đảng Cộng Ḥa sẽ t́m cách tránh xa ông, và có thể chống ông. Trong số 34 ghế nghị sĩ sẽ bầu lại năm 2020, có 22 nghị sĩ Cộng Ḥa sẽ phải ứng cử lại. Có bốn, năm vị nghị sĩ Cộng Ḥa tại mấy tiểu bang từng ủng hộ ông Trump năm 2016 nhưng đă thay đổi năm 2018, quay sang bầu cho bên Dân Chủ. Các nghị sĩ tái tranh cử sẽ dè dặt không muốn dính với ông Trump, có thể sẽ đă kích ông để kiếm phiếu.
Những bản thông điệp Twitter mới của ông Trump là một cuộc trắc nghiệm để ông biết “ḷng dạ trung thành” của các dân biểu và nghị sĩ Cộng Ḥa! Ai sẽ than phiền? Ai sẽ làm ngơ không chỉ trích những lời lẽ nặng nề ông Trump dùng để tấn công bốn bà dân biểu Dân Chủ?
Chỉ thấy Nghị Sĩ Mitt Romney lên tiếng chỉ trích ông tổng thống. Ông Romney không lo ông Trump giận, v́ năm năm nữa ông mới phải tranh cử, trong tiểu bang Utah “an toàn” của ông. Nghị Sĩ Thom Tillis, North Carolina, th́ đáng lo. Không chắc sẽ đủ phiếu trong cuộc tái tranh cử sang năm không, mà nếu chống ông Trump th́ cũng lo có được đảng Cộng Ḥa đưa ra nữa hay không. Cho nên ông Tillis, khi được hỏi chuyện, đă không nhắc ǵ đến những lời lẽ của ông Trump mà chỉ quay ra đả kích bốn bà dân biểu Dân Chủ.
Có những chính khách Cộng Ḥa khôn ngoan nói rằng dân chúng bầu họ lên không phải để theo phe Dân Chủ hạch tội ông tổng thống! Ông Mitch McConnell c̣n dè dặt hơn nữa. Cái ghế trưởng khối đa số ở Thượng Viện của ông có thể mất nếu cử tri Cộng Ḥa ở tiểu bang Kentucky bỏ rơi ông. Năm 2016 họ đă ủng hộ ông Trump và nay c̣n ủng hộ mạnh hơn. McConnell né không có ư kiến nào hết!
Có thể nói bản thông điệp Twitter của ông tổng thống là một cuộc thử thách để coi đảng Cộng Ḥa đă biến thành Đảng Donald Trump hay chưa. Ông Trump đă thành công. Sự thật là ông được nhiều cử tri Cộng Ḥa ủng hộ hơn hầu hết các dân biểu, nghị sĩ Cộng Ḥa. Họ biết như vậy nên phải né không dám công khai chống đối, dù họ bất đồng ư kiến với ông trên các chính sách và ngoại giao và thương mại.
Một bản thông điệp Twitter bắn trúng ba con chim lớn cùng một lúc, chưa kể các mục tiêu nho nhỏ khác. Vậy Donald Trump khôn hay dại? (Ngô Nhân Dụng)