Một người đàn ông gốc Việt năm nay 47 tuổi. Ông sang Mỹ năm 6 tuổi, sau khi trưởng thành, đă tham gia nhập băng đảng, và phạm tội ác. Cuối cùng, ông phải ngồi tù 20 năm v́ tội cướp của và giết người, khiến niềm hy vọng của ông Tín Nguyễn từ Việt Nam đến Mỹ vào năm 1979, khi c̣n nhỏ, hy vọng sẽ có tương lai tốt đẹp hơn ở đất nước mới nhưng lại không trở thành hiện thực.
Là học sinh gốc Việt duy nhất ở trường, ông thường xuyên bị bắt nạt. Đến tuổi thiếu niên, ông gia nhập băng đảng, và khi trưởng thành, ông phạm tội ác. Cuối cùng, ông phải ngồi tù 20 năm v́ tội cướp của và giết người.
Ông Tín và mẹ là bà Lê Thị Cúc tại lễ tốt nghiệp chương tŕnh huấn luyện chó làm liệu pháp chữa bệnh năm 2018. (H́nh: VietRise)
Tuy nhiên, ở trong tù, ông Tín quyết tâm thay đổi cuộc đời. Và năm ngoái, sau khi được giảm án, ông được cho cơ hội tự do.
Nhưng đó cũng là lúc ông bị bắt giam để chờ trục xuất về lại Việt Nam, quê hương mà ông chưa về thăm nhiều chục năm qua.
Hôm Thứ Tư, 16 Tháng Chín, một ngày sau khi luật sư nộp đơn lên ṭa án liên bang kêu gọi trả tự do cho ông Tín, gia đ́nh và người ủng hộ ông, trong đó có hai dân biểu California, biểu t́nh bên ngoài văn pḥng của Cảnh Sát Di Trú (ICE) ở Santa Ana để gây chú ư cho hoàn cảnh ông Tín. Họ cho rằng việc ông Tín bị giam giữ vừa vi hiến vừa vi phạm thỏa thuận giữa Việt Nam với Hoa Kỳ.
“Chúng tôi kêu gọi các giới chức dân cử, người dân nói chung và người Mỹ gốc Việt ở Orange County hăy hành động để một người tị nạn gốc Việt không bị trục xuất,” bà Allison Vơ, đại diện VietRise, tổ chức đấu tranh v́ công bằng xă hội ở Orange County, cho hay.
Quá khứ tội lỗi
Ông Tín năm nay 47 tuổi. Ông sang Mỹ năm 6 tuổi.
Khi c̣n học lớp Hai ở Pomona, ông là học sinh gốc Việt duy nhất trong lớp, và thường xuyên bị ăn hiếp. Đến tuổi thiếu niên, ông chơi ma túy, nhậu nhẹt, và gia nhập hai băng đảng gốc Việt, một băng ở Pomona, và sau đó một băng ở Los Angeles.
Năm 1996, ông sát hại một nhà buôn nữ trang ở San Jose. Ba năm sau, ông bị kết tội cướp của và giết người, và lănh án tù chung thân mà không có cơ hội ân xá.
Trong khoảng 20 năm, ông cảm thấy ân hận và cố gắng thay đổi cuộc đời, theo lời kể của gia đ́nh và người ủng hộ ông.
Trong cuộc phỏng vấn với báo online Boom California năm 2018, ông Tín nói: “Làm sao tôi bày tỏ được ân hận và xin lỗi người mà tôi đă giết chết, gia đ́nh mà tôi làm đau khổ, hoặc cộng đồng mà tôi phá hoại? Xin lỗi không th́ chưa đủ. Tôi nhận thấy tôi phải hành động…”
Ông học đại học thông qua chương tŕnh Cal State ở nhà tù Lancaster. Dù rất sợ chó, ông cố gắng vượt qua nỗi sợ để làm việc cho một chương tŕnh huấn luyện chó làm liệu pháp chữa bệnh.
“Hai mươi năm tù giúp thay đổi đời người,” cô Cheri Li, em ông Tín, nói. “Hiện nay, anh Tín là người có bằng đại học, biết kỷ luật, rất thương người và ham muốn giúp đỡ xă hội.”
Gia đ́nh và người ủng hộ biểu t́nh trước văn pḥng ICE ở Santa Ana hôm Thứ Tư, 16 Tháng Chín, kêu gọi trả tự do cho ông Tín. (H́nh: VietRise)
Đêm Giáng Sinh năm 2018, ông Jerry Brown, thống đốc California thời đó, giảm án cho ông Tín. Một năm sau, ông Tín được thả ra khỏi nhà tù ở Lancaster sau khi hứa danh dự sẽ sống đàng hoàng (parolee).
Tuy nhiên, ngay lúc đó, ông “được” ICE đón rồi chở thẳng đến trại tạm giam ở San Bernardino.
“Ông chưa bao giờ được tự do. Ông chưa bao giờ được gặp mẹ. Ông chưa bao giờ được gặp gia đ́nh,” ông Ben Seelig, luật sư của ông Tín, nói.
Ông Tín hiện vẫn ở Adelanto ICE Processing Center, chờ ngày trục xuất.
“Thay v́ cứ quan tâm đến kẻ phạm tội, các nhóm ủng hộ nên quan tâm đến nạn nhân những tội ác như giết người. Rất tiếc, nạn nhân của những tội ác thường bị lăng quên,” ông David Marin, giới chức ICE ở Los Angeles, ra thông báo cho hay hôm Thứ Năm.
Nếu bị trục xuất về Việt Nam, tương lai của ông Tín có thể sẽ rất khó khăn. Ông không có gia đ́nh ở đó, c̣n tiếng Việt th́ không rành.
“Chẳng ai biết ông ấy mà về Việt Nam th́ sẽ như thế nào,” Luật Sư Seelig nói. “Gia đ́nh ông ấy từng bỏ trốn… Ông ấy sợ sẽ bị bắt.”
Trong số những người ủng hộ ông có hai dân biểu liên bang là ông Alan Lowenthal (Dân Chủ-California) và ông Lou Correa (Dân Chủ-California). Cả hai vị này đều gửi đại diện đến cuộc biểu t́nh hôm Thứ Tư để kêu gọi trả tự do cho ông Tín. Họ nói, nhiều năm qua, ông Tín tự thay đổi bản thân nên xứng đáng có cơ hội khác.
Họ cũng lưu ư rằng trục xuất ông Tín sẽ vi phạm thỏa thuận hồi hương năm 2008 giữa Hoa Kỳ với Việt Nam, theo đó, người tị nạn gốc Việt đến Hoa Kỳ trước năm 1995 sẽ không bị trục xuất.
Ông Vincente Sarmiento, nghị viên Santa Ana, cũng ủng hộ ông Tín. Ông Sarmiento đề nghị nên cho phép ông Tín ḥa nhập xă hội trở lại.
“Nhưng họ làm ǵ? Họ chờ bên ngoài rồi bắt giam ông v́ tội khác,” ông Sarmiento nói.
Trong số những người ủng hộ ông Tín c̣n có hai giáo sư Cal State Los Angeles, trường mà ông Tín theo học lúc ở tù.
“Ông Tín không những là một trong những sinh viên mạnh mẽ nhất lớp Cal State L.A. BA của chúng tôi ở Lancaster, mà c̣n là một trong những thủ lĩnh của lớp: Một người luôn giúp đỡ bạn bè, tổ chức nhóm học tập, kèm sinh viên yếu hơn và là nguồn động viên lớn cho tất cả ai gặp gỡ ông ấy,” Giáo Sư Bidhan Chandra Roy thay mặt ông Tín viết trong lá thư năm 2019.
Một giáo sư khác là Taffany Lim giúp t́m luật sư cho ông Tín: đó là Luật Sư Seelig ở San Francisco. Ông Seelig nộp đơn lên ṭa án liên bang hôm Thứ Ba xin trả tự do cho ông Tín.
Ông Seelig cho hay, tháng trước, chính phủ Hoa Kỳ trục xuất 30 người Mỹ gốc Việt, trong đó có 12 người đến Hoa Kỳ trước năm 1995, bất chấp thỏa thuận năm 2008 giữa hai nước. Một đơn kiện nộp năm 2018, phản đối việc giam giữ vô thời hạn một số người gốc Việt, vẫn đang chờ xem xét. (Th.Long) [qd]