Gần đây nhiều người hỏi QN: Nghe đồn cá đù một nắng ở TX ngon lắm, vậy cá đù một nắng là cá ǵ? ăn có mùi vị ra sao?. Lâu nay ḿnh cứ nghĩ, chắc ai cũng đă biết và từng thử qua, do ḿnh thấy món này nỗi tiếng quá rồi. Nhưng nghĩ vậy mà không phải vậy.
Nguyên thủy món này xuất hiện là do ở vùng biển TX, tới mùa tháng 9 trở đi th́ cá này rộ lắm. Ăn không hết nên người ta phi lê bỏ đầu, bỏ đuôi chỉ giữ lấy hai miếng thịt bên má cho rộng chỗ để dành. Có người nảy sáng kiến ướp sơ tí muối, tí ớt, cho thêm hương vị. Cứ thế cất trong tủ đá có ăn quanh năm, hay đem biếu tặng bạn bè ai cũng quí..
Khởi đầu là thế, nhưng được ưa thích rồi lan truyền, đến hôm nay th́ món này đă trở thành đặt sản của tiểu bang TX. Nỗi tiếng khắp nước Mỹ, trở thành một kỷ nghệ sản xuất "cá Đù một nắng" khá rộn ràng. Lâu nay nghe tên " Cá đù một nắng" th́ ḿnh nghĩ cá này sau khi làm xong, chắc người ta cũng phơi hay sấy sơ qua cho heo héo như mực một nắng chẳng hạn. Nhưng năm vừa rồi, có một khách hàng của ḿnh, sau khi mua về ăn, đă cho ḿnh biết: Cá này họ nói một nắng nhưng thật ra chẳng có nắng nào cả. Phi lê, ướp, rồi đông lạnh thôi!
Ôi dào! th́ ra là thế, Nhưng phải chăng chính với cách làm như vậy mà món này có mùi vị thơm ngon riêng và được ưa chuộng quá chừng không?. Ḿnh hỏi thăm th́ biết, nhiều tàu đánh cá người Việt họ lưới cá, làm sạch, ướp ngay trên thuyền nên cá rất tươi.
Những năm trước người ta sản xuất thuần cá Đù vàng, nhưng giờ đây, do nhu cầu tăng vọt, nguồn cung không có đủ nên người ta c̣n xử dụng cả cá đù đen, hoặc thêm nhiều loại cá tương tự khác. Mà nghe nói, những loại này có thịt c̣n ngon hơn cá đù vàng?
Nhưng thế nào th́ thế nào, món này vẫn ngày càng nỗi tiếng và lan rộng trên toàn nước Mỹ. Ở TX cá này có bán khắp nơi, hầu như chợ nào cũng có. Nhưng bên ngoài TX th́ khan hiếm hơn. Nhiều khách hàng sành ăn ở những tiểu bang ngoài TX, vẫn lùng sục t́m mua món cá này. Các chợ á đông ở địa phương nơi họ ở, cũng có nhập về số lượng lớn để bán. Tuy nhiên một phần họ chia ra từng vỉ nhỏ, để lâu .. hoặc do khâu bảo quản không tốt, đă làm hương vị cá có phần kém ngon. Chính v́ thế, rất đông khách hàng liên lạc với những nơi chịu gởi cá trực tiếp đến họ, để được bảo đảm phẩm chất tươi ngon nhất.
Gởi đi có dễ không? không dễ đâu nhé. V́ là mặt hàng đông lạnh, nên phải gởi theo cách đặt biệt. Các chợ mua số lượng lớn, họ dùng thùng trữ lạnh và gởi theo đường máy bay. C̣n những khách hàng mua với số lượng ít, th́ thường phải gởi bưu điện theo kiểu hỏa tốc giá cước gởi khá cao.
Cuối cùng cách gởi vừa rẽ vừa tiện nhất là gởi bưu điện loại Priority (hai ngày). Nhưng chỉ giới hạn từ tháng 11 đến tháng 3 hàng năm. Tại sao như thế? là v́ khoảng thời gian này nhằm muà đông, thời tiết lạnh giúp cá giữ tươi trên đường đi được một thời gian đáng kể. Lúc đến tay khách hàng cá vẫn c̣n tươi ngon. Sau đó khách có thể giữ trong tủ đông để dành ăn suốt năm chờ mùa tới.
Cá này ăn như thế nào mà được số đông ưa chuộng ?
Mỗi người có mỗi cách ăn riêng. Thông dụng nhất là có sẳn trong nhà, cuối tuần th́nh ĺnh bạn bè ghé chơi, thế là đem vài con ra nướng lên cho xem xém, mùi thơm bay nức mũi, chưa ăn đă thấy thèm. Dùng tay hay kéo xé ra miếng nhỏ. Bên cạnh đĩa dưa leo, ít cọng rau húng, vài trái ớt hiểm.. thế là có món nhậu mặn mà đưa cay, nhanh gọn mà ngon tuyệt.
Những hôm trời trở lạnh, Các bà nội trợ không biết nấu món ǵ? thế là lấy ra vài con, thắng nước mắm đường, tiêu, ớt, tỏi, kho dẻo, kho kẹo. Không sợ cao mỡ cứ thêm ít thịt ba rọi vào kho chung, th́ khỏi nói cũng biết, bay vèo nồi cơm lúc nào không hay.
Không cơm th́ cháo, món này ăn sáng với cháo trắng cũng đê mê quên đường về.
Cô em ḿnh th́ khoái dùng cá này cho món cơm chiên cá mặn. Cô nướng lên, xé nhỏ cho vào cơm chiên.. hột cơm mềm, miếng thịt cá dai, thơm mặn ṃi.. cả nhà ăn mê mẩn..
C̣n thêm nhiều cách chế biến với món cá này, tùy sở thích của mỗi người
Thế mới biết tại sao người ta ghiền, người ta mê, và ngày nào ḿnh cũng trả lời hằng chục cuộc gọi hỏi mua cá. Mùa này đang là muà có thể gởi cá bằng đường bưu điện. Khách hàng nào có nhu cầu th́ có thể đặt mua, người ta sẽ gởi tới tận nhà. Ḿnh không bán, nhưng biết có người bán và nhận gởi đi xa.
Thôi! mới sáng, bên ngoài trời lạnh, mưa phùn, sương mù.. ngồi tưởng tượng tô cháo trắng bốc khói, chút cá mặn cay xé lưỡi mà viết bài này cho quí vị thèm chơi..
Nhân mùa lễ cũng như năm sắp hết, thân chúc quí thân hữu, quí độc giả một mùa lễ an lành và một năm mới tràn đầy hạnh phúc.