Vụ nhà máy thép kiện chính quyền Đà Nẵng khiến cả doanh nghiệp và người dân đều bức xúc. Sau khi hai bên hoà giải không thành. Doanh nghiệp hy vọng toà án công tâm để giúp nhà máy hoạt động, bảo đảm việc làm cho gần 1.000 lao động.
Ông Huỳnh Văn Tân, Tổng Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thép Dana - Ư (gọi tắt là Công ty Thép), cho biết mỗi năm, nhà máy đóng góp vào ngân sách TP Đà Nẵng khoảng 300 tỉ đồng, tạo việc làm cho gần 1.000 lao động địa phương. Trong khi đó, chi phí di dời người dân khỏi vùng bị ảnh hưởng của nhà máy là khoảng 400 tỉ đồng, chi phí di dời nhà máy khoảng 700 tỉ đồng.
Ḥa giải không thành
Ngày 18-6, TAND TP Đà Nẵng cho biết đă nhận đơn của Công ty Thép kiện UBND TP và Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng từ tháng 1-2019. Ṭa án đă chuyển đơn kiện sang Trung tâm Ḥa giải và Đối thoại, tổ chức cho hai bên đối thoại nhằm t́m phương án giải quyết.
Tuy nhiên, qua nhiều lần đối thoại bất thành, TAND TP Đà Nẵng đă gửi thông báo thụ lư vụ án. Theo tŕnh tự tố tụng, TAND TP Đà Nẵng tiếp tục tổ chức một buổi ḥa giải tại ṭa, nếu không thành công th́ sẽ thông báo mở phiên ṭa xét xử.
Ông Huỳnh Văn Tân cho biết khi Công ty Thép quyết định khởi kiện là lúc doanh nghiệp (DN) đă kiệt quệ. "Cốt yếu là TP có muốn đồng ḷng với DN để gỡ khó hay không. Chứ nếu ra ṭa, bồi thường 400 tỉ đồng chăng nữa mà vẫn tiếp tục "treo" nhà máy th́ DN cũng vẫn sẽ thiệt hại thôi" - ông Tân nói. Theo ông, trong giai đoạn 2016-2017, khi TP Đà Nẵng chủ trương di dời, giải tỏa người dân khỏi khu vực cận nhà máy, Công ty Thép hết sức ủng hộ, thậm chí đồng t́nh bỏ ra 400 tỉ đồng để giải quyết di dời.
"Bây giờ, TP đâu có muốn di dời dân dù số tiền đó trước đây DN chấp nhận bỏ ra. Trong khi đó, việc cấp phép cho người dân ở xung quanh nhà máy là do chính quyền. Cái sai ở đây là đă cấp đất tràn lan, để dân sống trong vùng đệm của nhà máy nên họ bị ảnh hưởng. Đến khi chúng tôi đồng ư bỏ tiền, sửa cái sai cho chính quyền nhằm di dời dân th́ lại không được chấp nhận" - ông Tân nhấn mạnh.
Theo ông Tân, hiện đời sống của gần 1.000 công nhân rất khó khăn v́ phải hưởng chế độ thất nghiệp, khó chuyển đổi ngành nghề, phần lớn chuyển qua làm công việc thời vụ như phụ hồ, chạy xe ôm, bán hàng rong… Bên cạnh đó, trang thiết bị, nguyên vật liệu của nhà máy giá trị khoảng hơn 2.000 tỉ đồng phải "đắp chiếu" nhiều tháng liền. Việc nhà máy không hoạt động c̣n kéo theo nhiều hệ lụy. Mỗi tháng hoạt động, nhà máy trả cho điện lực khoảng 30 tỉ đồng, đầu tư lưới điện tốn kém nhưng nay không thu tiền được. Ông Tân khẳng định dù lănh đạo TP Đà Nẵng đưa ra bất cứ phương án nào, di dời nhà máy hay di dời người dân, th́ công ty vẫn ủng hộ.
"Tuy nhiên, giờ chúng tôi không c̣n sức lực, không có kinh phí để cùng TP giải quyết di dời. Kinh phí di dời nhà máy tốn khoảng 700-1.000 tỉ đồng, trong khi nếu di dời dân th́ chỉ mất khoảng dưới 400 tỉ đồng. Nhưng nếu di dời dân hay nhà máy, dù TP bỏ ra cả 1.000 tỉ đồng th́ vẫn có thể thu hồi lại nhờ sử dụng quỹ đất trống cấp phép cho các ngành công nghiệp không khói" - ông Tân băn khoăn.
Chủ trương không thông suốt
Ông Tô Văn Hùng, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Đà Nẵng, cho biết TP đă lên kế hoạch ứng phó với việc phải ra ṭa trong vụ này. Về việc nếu UBND TP và Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng thua kiện, đối diện mức đền bù khoảng 400 tỉ đồng, ai sẽ chịu trách nhiệm th́ ông Hùng cho rằng phải đợi phán quyết của ṭa án.
Trong đơn khởi kiện, Công ty Thép cho hay năm 2006, TP Đà Nẵng kêu gọi công ty di dời nhà máy từ KCN Ḥa Khánh đến Cụm Công nghiệp Thanh Vinh. Khi công ty đầu tư vào đây, xung quanh nhà máy có khoảng 30 hộ dân. UBND TP đă thống nhất di dời các hộ dân để tạo vành đai phân cách tối thiểu 500 m quanh nhà máy thép. Tuy nhiên, việc thực hiện giải tỏa, đền bù không thông suốt, dẫn đến t́nh trạng bức xúc của người dân. Không những thế, cơ quan thẩm quyền vẫn tiếp tục cấp đất cho người dân làm nhà sát nhà máy - hiện đă lên đến 400 hộ.
Đến đầu năm 2016, các hộ dân bức xúc và phản ánh gay gắt về t́nh trạng "treo" chủ trương giải tỏa. UBND TP Đà Nẵng đă ra quyết định phải di dời nhà dân, không hiểu sao đầu năm 2018 lại đột ngột thu hồi, hủy chủ trương này khiến người dân phản ứng. Đỉnh điểm là ngày 26-2-2018, hàng trăm người dân bao vây, không cho nhà máy hoạt động.