Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng đă cho công luận biết rằng nhóm tàu khảo sát Hải Dương 8 của Trung Quốc đă vi phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam ở khu vực phía nam Biển Đông. Bắc Kinh vẫn giữ im lặng sau khi bị Hà Nội tố cáo đích danh vi phạm chủ quyền, và yêu cầu rút toàn bộ tàu khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, bởi tàu Hải Dương Địa Chất (Haiyang Dizhi) 8 cùng với các tàu hộ tống vẫn tiếp tục hoạt động tại vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam ở băi Tư Chính.
Ảnh minh họa: Một tàu tuần duyên của Trung Quốc hoạt động trong vùng Biển Đông gần Scarborough, khu vực có tranh chấp chủ quyền với Philippines. Ảnh chụp ngày 14/05/2019. TED ALJIBE / AFP
Bản đồ do giáo sư Ryan Martinson, trường Hải chiến Hoa Kỳ cập nhật hôm nay cho thấy nhóm tàu này từ ngày 18 đến 20/7 vẫn liên tục hoạt động tại vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) Việt Nam. Trong khi theo Công ước quốc tế về Luật Biển (UNCLOS) mà cả Việt Nam và Trung Quốc đều là thành viên, th́ nếu các nước khác khi có những hoạt động tại khu vực 200 hải lư trên, nếu ảnh hưởng đến quốc gia ven biển, th́ phải được phép của nước này.
Tuần trước, tàu Haijing 35111 của tuần duyên Trung Quốc đă thao tác một cách mà theo mô tả của CSIS là « đầy đe dọa » đối với các tàu Việt Nam đang bảo vệ một giàn khoan của Nhật mang tên Hakuryu-5, do tập đoàn quốc doanh Nga Rosneft (ROSN.MM) thuê, hoạt động tại lô dầu 06.1 của Việt Nam, ở cách Việt Nam 370 km (230 hải lư) về hướng đông nam.
Theo quan sát của các chuyên gia, Trung Quốc đưa tàu thăm ḍ địa chất và tàu hải cảnh cỡ lớn đến băi Tư Chính, nhằm gây sức ép lên Việt Nam trước khi xây dựng xong bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông.
Tuy t́nh trạng này đă diễn ra nhiều tuần qua, nhưng đến hôm qua Hà Nội mới phản ứng bằng một tuyên bố mạnh mẽ, tố cáo Trung Quốc vi phạm chủ quyền và yêu cầu Bắc Kinh rút toàn bộ các tàu ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Phát ngôn viên bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng hôm 12/7 tuyên bố « Trung Quốc kiên quyết bảo vệ chủ quyền và quyền hàng hải trên Biển Đông ». Tuy nhiên sau khi bị Việt Nam tố cáo đích danh hôm qua, đến nay chưa thấy có phản ứng ǵ về phía Trung Quốc. Bắc Kinh cũng không đáp ứng lời kêu gọi của đô đốc Philip Davidson, tư lệnh Ấn Độ - Thái B́nh Dương về việc thiết lập một cơ chế liên lạc trong trường hợp xảy ra khủng hoảng.
Trên Twitter, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton kêu gọi « tôn trọng chủ quyền và quyền tự do hàng hải », chỉ trích các hành vi cưỡng bức của Trung Quốc đối với các láng giềng Đông Nam Á.
Ngay sau tuyên bố của bộ Ngoại Giao Việt Nam, trên mạng xă hội Việt Nam, nơi mà thông tin về tàu Trung Quốc vốn đă ṛ rỉ từ mấy ngày qua, xuất hiện rất nhiều bài viết đả kích thái độ ngang ngược của Bắc Kinh, và cả những lời kêu gọi có hành động phản đối nhà cầm quyền Trung Quốc.