Một quán cà phê tại TPHCM đang gây xôn xao trong giới trẻ Việt Nam khi đưa ra chương tŕnh khuyến măi “No bra, no pay”, miễn phí thức uống cho tất cả khách hàng nữ không mặc áo ngực đến quán vào ngày 13/10.
Chủ quán MIB (Monkey in Black), anh Trần Thanh Tùng, nói rằng đây là chương tŕnh hưởng ứng cho phong trào “Ngày không áo ngực” ở Anh nhằm nâng cao ư thức của nữ giới trong việc khám bệnh pḥng ngừa ung thư vú. Anh Tùng cho biết thêm:
“Tùng kết hợp với Hội Ung thư vú Việt Nam tổ chức chương tŕnh này. Đơn giản là v́ đằng sau chương tŕnh này, ư nghĩa quốc tế của nó là nâng cao nhận thức về ung thư vú. Cho nên ‘No Bra Day’ chỉ là để gây tiếng vang, nhưng khi gây tiếng vang mà người ta thực sự chú ư th́ người ta biết đằng sau nó là ung thư vú”.
Chương tŕnh “thả rông” nhận khuyến măi của quán MIB nhận được khá nhiều ủng hộ và “share” trên mạng xă hội Facebook, nhưng cũng không ít người lên tiếng phản đối v́ sự “mất gốc” văn hóa Việt.
Giáo sư-Tiến sĩ Trần Thị Minh Đức, Trưởng bộ môn Tâm lư học tham vấn, Khoa Tâm lư, trường Đại học Khoa học Xă hội và Nhân văn Hà Nội, cho rằng cách thức truyền thông điệp trên không phù hợp với xă hội Việt Nam hiện tại. Bà nói:
“Ngay cả khi ḿnh làm việc đấy để quảng cáo cho ung thư vú, th́ thiếu ǵ cách để quảng cáo? Ch́a ngực ra như thế để cho nhiều người đi khám sức khỏe th́ tôi không nghĩ đó là cách tối ưu. V́ cách này liên quan đến thuần phong mỹ tục”.
TS. Trần Thị Minh Đức cho rằng khoan hăy nói tới chuyện cởi bỏ hẳn áo ngực, chỉ riêng với việc phụ nữ mặc áo hai dây hay trang phục không kín đáo nơi công cộng nhiều khi vẫn c̣n gặp chỉ trích.
Mặt khác, TS. Minh Đức cũng tỏ ra nghi ngờ về hiệu quả xă hội thực sự của chương tŕnh khuyến măi cho phụ nữ “thả rông” này.
Bà nói: “Chị em ở nông thôn, những người đang bị [ung thư vú] thật sự, người ta có thể v́ thế mà đi khám không? Trừ phi bảo rằng cởi như thế sẽ được khám, chữa bệnh miễn phí th́ tôi nghĩ ai đấy sẽ nhắm mắt đi bởi v́ họ cần chữa bệnh. Nhưng nếu chỉ để quảng cáo được bữa ăn hay bất kỳ cái ǵ khác th́ tôi không nghĩ cái đó có giá trị”.
Thời gian gần đây, “thả rông” bắt đầu trở thành chủ đề không c̣n mới lạ trong giới trẻ Việt Nam. Một số báo Việt Nam nói “thả rông”, “no-bra” đang trở thành một xu hướng của giới trẻ và “chưa bao giờ hot đến thế”. TS. Minh Đức không thừa nhận điều này. Bà giải thích thêm:
“Để trần ngực như thế th́ tôi không nghĩ đó là xu thế. Một số người th́ không thể gọi là xu thế ở Việt Nam. Cũng không thể gọi là xu thế của các bạn trẻ, v́ tôi dạy ở trường đại học với cả ngàn sinh viên như thế mà tôi không thấy. Nếu là xu thế th́ các sinh viên cũng là đại diện, mà tôi lại không thấy”.
Trong khi đó, chuyên gia tâm lư Lê Khanh tại TPHCM cho rằng giới trẻ Việt Nam hiện nay đang chạy theo phong trào của quốc tế một cách không chọn lọc, gây ra những ảnh hưởng tiêu cực về mặt xă hội. Ông nói:
“Hiện nay, xă hội Việt Nam đôi khi c̣n đi quá hơn cả xă hội Âu Mỹ ở một số lĩnh vực. Chỉ khổ là những lĩnh vực đi sớm hơn lại là những lĩnh vực nhạy cảm và không nên như vậy. Bởi v́ dù ở trên góc độ nào đi nữa, tâm thức của một người Á Đông với những đạo lư, ràng buộc về đạo đức th́ vẫn có những hạn chế, nhất là đối với phụ nữ. Liên quan đến thân thể người phụ nữ là một vấn đề nhạy cảm”.
Những phản ứng trái chiều của công luận, chủ quán Trần Thanh Tùng cho biết “điên”, “táo bạo” là khẩu hiệu kinh doanh của quán. Anh thừa nhận những ư tưởng này luôn gây ra phản ứng trái chiều, nhưng tiêu điểm của anh là nâng cao nhận thức của người Việt Nam.
Tùng nói: “Slogan của Monkey in Black là ‘Nghĩ điên, làm chất’, có nghĩa là ḿnh sẽ làm những thứ táo bạo, những hoạt động nhằm cho xă hội và mọi người nhận biết một ư thức nào đó. Ví dụ như bên Tùng hay kết hợp với Hội LGBT, bên giới tính thứ ba, tổ chức những chương tŕnh để nâng cao ư thức về đa giới tính, hoặc tổ chức những hoạt động để ghi nhớ ngày cha mẹ… Tùng hay làm những chương tŕnh để nâng cao các mối quan hệ, những vấn đề mà Việt Nam đang có. Cho nên ‘No bra, no pay’ cũng chỉ là một phần trong chuỗi các event mà thôi. Mà những event đó lúc nào cũng có phản ứng hai chiều”.
H́nh thức khuyến măi “gây sốc” đang ngày càng xuất hiện nhiều ở Việt Nam. Đi tiên phong và nổi bật là quảng cáo của hăng hàng không VietJet Air với dàn tiếp viên mặc bikini trước đây.
Chính quảng cáo gây không ít phản ứng xă hội này đă mang hiệu quả không nhỏ trong việc giúp cho hăng hàng không mới nổi đánh bại các đối thủ “cây đa, cây đề” trong ngành, đưa CEO của hăng trở thành nữ “tỷ phú đôla” đầu tiên của Việt Nam.
H́nh thức quảng cáo bikini này gần đây cũng được áp dụng tại một quán trà sữa ở TPHCM, gây tranh căi trong công luận.
Chuyên gia Lê Khanh cho rằng những h́nh thức kinh doanh “gây sốc” đang góp phần làm cho giới trẻ đánh mất giá trị bản thân. Ông nói:
“Đó là thành công về mặt kinh doanh, nhưng lại góp phần vào việc làm cho ư thức giá trị bản thân đi xuống. Hiện nay, nguy cơ của giới trẻ Việt Nam là ư thức giá trị bản thân. Họ a dua, theo phong trào, ‘ai sao tôi vậy’, không cần biết đến hậu quả ảnh hưởng tới tính cách con người. Về chuyên môn, tôi thấy một số trường hợp đưa đến cho tôi tư vấn đă có những hành vi không phù hợp với xă hội, bởi v́ bản thân những em đó không quư trọng giá trị bản thân, không có ḷng tự trọng, do bị ảnh hưởng bởi những hoạt động bên ngoài. Chúng bắt trước theo và đánh mất cái tôi của ḿnh. Nếu nói theo triết học, đó là một thế hệ vong thân”.
Sau khi được hưởng ứng khá mạnh ngày 13/10, quán cà phê MIB cho biết sẽ tiếp tục áp dụng khuyến măi giảm giá 50% cho khách hàng nữ không mặc áo ngực vào mỗi thứ tư hàng tuần.
Khánh An