Trước hành động gây hấn Trung Quốc chính là “động lực thôi thúc chủ đạo” khiến các nước phải nâng cao năng lực của lực lượng cảnh sát biển”, khiến Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng cam kết giúp đỡ các quốc gia trong khu vực, bao gồm Việt Nam, trong việc phát triển lực lượng cảnh sát biển và huấn luyện các sĩ quan thuộc lực lượng này. Các nước trong khu vực đang tăng cường năng lực của lực lượng cảnh sát biển, tăng cường trang bị các tàu mới nhằm đối phó với các hành động gần đây của Trung Quốc ở Biển Đông.
Tàu cảnh sát biển của Philippines.
Theo SCMP, hôm 17.7, lực lượng cảnh sát biển Philippines tuyên bố sẽ tiếp nhận một tàu tuần tra ngoài khơi dài 84m do Pháp sản xuất vào tháng 12 tới. Đây được cho là tàu tuần tra “hiện đại nhất và lớn nhất” của Philippines cho đến nay.
Con tàu được thiết kế để thực hiện các các hoạt động tuần tra ven biển, trinh sát hàng hải và thực thi pháp luật. Tàu tuần tra này được kỳ vọng sẽ thực hiện tất cả sứ mệnh đảm bảo an toàn và an ninh hàng hải của Philippines ở Biển Đông.
Hồi tháng 2, Philippines cũng đă tiếp nhận 2 tàu cao tốc cao 12m mét từ Nhật Bản trong chương tŕnh hỗ trợ chống khủng bố.
Hồi tháng 5, lần đầu tiên trong ṿng 7 năm, Philippines đón tiếp tàu cảnh sát biển USCGC Bertholf của Mỹ. Tàu cảnh sát biển Mỹ đă tham gia cuộc tập trận huấn luyện quân sự với hai tàu cảnh sát biển Philippines, nhằm tăng cường “năng lực t́m kiếm, cứu hộ, an ninh hàng hải và thực thi pháp luật”.
Collin Koh, nhà nghiên cứu tại Chương tŕnh An ninh Hàng hải thuộc Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore, nói: “Có nhiều lư do nhưng Trung Quốc chính là “động lực thôi thúc chủ đạo” khiến các nước phải nâng cao năng lực của lực lượng cảnh sát biển”.
Tàu hải giám Trung Quốc.
Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng cam kết giúp đỡ các quốc gia trong khu vực, bao gồm Việt Nam, trong việc phát triển lực lượng cảnh sát biển và huấn luyện các sĩ quan thuộc lực lượng này.
Việc các nước trong khu vực tăng cường năng lực của cảnh sát biển diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng đẩy mạnh sử dụng các tàu cảnh sát biển ḥng khẳng định yêu sách chủ quyền phi lư tại Biển Đông và biển Hoa Đông.
Theo SCMP, Trung Quốc đang tăng cường sử dụng các tàu hải giám để thúc đẩy yêu sách chủ quyền phi lư tại Biển Đông. Điều này cũng cho thấy vai tṛ ngày càng tăng của các tàu cảnh sát biển, hay c̣n gọi là các tàu “thân trắng” trong vấn đề Biển Đông.
“Các tàu thân trắng ngày càng hoạt động tích cực hơn tại Biển Đông và vai tṛ của chúng ngày càng trở nên đáng chú ư hơn”, Zhang Mingliang, giáo sư trợ giảng chuyên nghiên cứu Biển Đông tại Đại học Tế Nam, Trung Quốc, nhận định.
Năm 2012, Trung Quốc chiếm quyền kiểm soát băi cạn Scarborough từ Philippines, sau căng thẳng kéo dài nhiều tháng giữa các tàu cá và tàu cảnh sát biển, tạo nên một trong những vụ việc căng thẳng nhất trong quan hệ Philippines-Trung Quốc.
“Về lư thuyết, việc triển khai lực lượng cảnh sát biển thay v́ hải quân sẽ ít gây căng thẳng hơn, thúc đẩy sự giữ ổn định. Trên thực tế, như chúng ta đă thấy trong các sự kiện gần đây, một số bên đă thực hiện hành vi cưỡng ép nhờ vào lực lượng này”, Koh nói, ám chỉ hành động của Trung Quốc.