|
R10 Vô Địch Thiên Hạ
Join Date: Sep 2014
Posts: 88,355
Thanks: 6
Thanked 7,493 Times in 6,646 Posts
Mentioned: 6 Post(s)
Tagged: 0 Thread(s)
Quoted: 29 Post(s)
Rep Power: 99
|
Trần Quư Cáp bị thực dân Pháp khép vào án "Mạc tu hữu", vậy án này bất nhân ra sao?
Thực dân Pháp khép Trần Quư Cáp vào án "Mạc tu hữu", vậy án này bất nhân ra sao? Thực dân Pháp vẫn kết tội tử h́nh Trần Quư Cáp mặc dù không t́m ra chứng cứ bằng bản án cực kỳ bất nhân "Mạc tu hữu"...
Trần Quư Cáp c̣n có tên khác gọi là Nghị, sau đổi thành Quư Cáp và tên chữ là Dă Hàng, Thích Phu. Ông sinh năm Canh Ngọ - 1870 tại làng Bất Nhị, nay thuộc xă Điện Phước, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, trong một gia đ́nh nông dân. Khi học ở trường Đốc (trường tỉnh) ông nổi tiếng là một học tṛ thông minh và là một trong 6 người học tṛ giỏi nhất tỉnh Quảng Nam ngày ấy, đó là Phạm Liệu, Nguyễn Đ́nh Hiến, Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Phan Quang, Trần Quư Cáp.
Năm Giáp Th́n - 1904, qua kỳ thi Hội đến thi Đ́nh, ông trúng cách trên hai vị hoàng giáp là Đ́nh nguyên Đặng Văn Thụy (quê ở Nghệ An) và Hội nguyên Huỳnh Thúc Kháng (quê ở Quảng Nam) để đỗ nhất giáp đồng tiến sĩ.
Tượng chí sĩ Trần Quư Cáp. Ảnh: QN.
Đạt được thành tích rực rỡ ấy, nhưng Trần Quư Cáp không dùng tấm bằng để tiến thân theo đường quan chức, mà muốn đem kiến thức và sở học của ḿnh cùng một số bạn hữu có cùng chí hướng thực thi việc nâng cao dân trí, vận động cải cách xă hội. Từ một tiến sĩ Hán học, giác ngộ chủ thuyết Duy Tân, ông đă trở thành một con người đổi mới hoàn toàn khác từ tư duy đến nhận thức và hành động. Thậm chí, sự thay đổi ấy đến mức bị một số người cho là ông đă phát cuồng. Ông đi nhiều nơi trong tỉnh, đánh trống nhóm họp dân và say sưa diễn thuyết về Duy Tân, đến nỗi chính quyền Nam triều phải ra lệnh cấm ông diễn thuyết.
Năm 1905, bộ ba Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quư Cáp thực hiện chuyến "Nam du" qua các tỉnh duyên hải miền Trung để t́m hiểu, khảo sát t́nh h́nh thực tế ở các địa phương. Khi đến B́nh Định, các ông đă gặp kỳ khảo hạch. Khi đó, các sĩ tử tập trung khá đông và ba ông đă mượn tên Đào Mộng Giác làm một bài thơ, một bài phú cùng ứng hạch. Bài thơ "Chí thành thông thánh" do Phan Châu Trinh chấp bút; bài phú "Lương Sơn danh ngọc" do ông Huỳnh Thúc Kháng và Trần Quư Cáp chấp bút. Nội dung bài thơ và bài phú này đều phê phán lối học từ chương, khoa cử, đồng thời lên án chính sách ngu dân, bần cùng hóa dân ta của bọn thực dân cướp nước và chính quyền bù nh́n đương thời. Bài thơ và bài phú này đă gây một tiếng vang lớn trong giới nho sinh thời bấy giờ.
Năm 1906, ông được lệnh bổ giáo thọ phủ Thăng B́nh. Đến nhiệm sở, ông mời ngay những người biết chữ Quốc ngữ, chữ Tây về dạy cho học tṛ, từ đó chủ trương này lan nhanh ở trong tỉnh, cụ thể là tại các trường Diên Phong, Phú Lâm, Phước B́nh... Thực dân Pháp và chính quyền Nam triều đă nhận ra nguy cơ về những hoạt động của ông, nên chúng đă đổi ông vào làm giáo thọ ở Ninh Ḥa (Khánh Ḥa). Năm 1908, sau khi ông vào Ninh Ḥa hơn một tháng th́ ở huyện Đại Lộc (Quảng Nam) bùng lên cuộc biểu t́nh chống thuế cự sưu.
Hốt hoảng trước phong trào đấu tranh sôi sục của quần chúng, bọn quan lại đầu tỉnh Khánh Ḥa là Án sát Nguyễn Văn Mại và Bố chánh Phạm Ngọc Quát, theo mật lệnh của Khâm sứ Trung kỳ là Lévecque đă câu kết với tên công sứ Pháp ở đây để bắt giam ông. Sau đó, bọn chúng buộc tội cho ông là "đại phản nghịch" và kết án ông thuộc loại án "Mạc tu hữu" (tức là án không cần phải có chứng cứ). Thế rồi chúng đưa ông ra chém ở băi Sông Cạn (Ninh Ḥa).
Chí sĩ Phan Bội Châu trong bài điếu văn Trần Quư Cáp đă viết:
- Nhớ khi ông tới trường chém, dao đă kề cổ, c̣n ung dung xin với quan giám trảm cho đặt án, đốt hương, áo măo nghiêm trang, bái tạ quốc dân năm bái, rồi khảng khái tựu h́nh, sắc mặt in như khi nhóm tṛ giảng sách.
Trần Quư Cáp đă ngă xuống dưới lưỡi gươm bạo tàn của tay sai phong kiến thực dân với bản án "Mạc tu hữu", hôm đó là ngày 17-5-1908. Hay tin này, chí sĩ Phan Châu Trinh trong bài "Trung kỳ dân biến thỉ mạt kư" đă cho rằng "cái án ấy có 8 điều oan và 6 điều gian".
Lời bàn:
Trần Quư Cáp cùng với Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng là ba người khởi xướng phong trào Duy Tân, với mục đích cuối cùng là cổ vũ dân quyền và tiến tới khôi phục chủ quyền cho đất nước. Để ngăn chặn phong trào đă và đang lan rộng ở các tỉnh Nam - Trung kỳ, thực dân Pháp đă rắp tâm hăm hại ông. Mặc dù không t́m ra chứng cứ, nhưng kẻ thù vẫn kết tội tử h́nh ông bằng bản án cực kỳ bất nhân "Mạc tu hữu". Hay tin kẻ thù đă sát hại Trần Quư Cáp, Phan Bội Châu đă khóc viếng người đồng chí của ḿnh bằng đôi câu đối: "Ngọc nát hơn ngói lành, ba chữ ngục thành, khóc rền núi biển; Lông hồng nhẹ mà non Thái nặng, ngh́n năm luận định chói rạng trời sao". Và giọt nước mắt thống thiết này đă thể hiện rơ ư nghĩa sự hy sinh cao cả của Trần Quư Cáp.
Ngày ấy, thực dân Pháp cùng chính quyền bù nh́n của nhà Nguyễn tưởng rằng giết Trần Quư Cáp là chắc chắn dập tắt được phong trào Duy Tân, nhưng chúng đă lầm! Lịch sử của dân tộc đă chứng minh một cách hùng hồn rằng: Tấm ḷng tận trung báo quốc cùng với tinh thần cách mạng của ông vẫn luôn được ǵn giữ và phát huy ở mỗi người dân Việt. Bằng chứng là hậu thế ngày nay lớp lớp noi gương ông trên tất cả các lĩnh vực để thực hiện công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lănh đạo. Đồng thời, ghi nhận những đóng góp của ông, ở các thành phố trong cả nước có nhiều con đường được mang tên ông. Đây là bằng chứng hậu thế măi măi ghi nhớ về công lao và sự nghiệp của ông.
VietBF@ sưu tập
|