"Áo choàng người say" - h́nh phạt kỳ lạ với những kẻ nát rượu. Thực ra "ao choàng" là một thùng rượu rỗng với một lỗ khoét để tḥ vừa đầu ra ngoài. Xuất hiện từ thế kỷ 16 tại Anh, “áo choàng người say" là h́nh phạt kỳ lạ với những kẻ nát rượu.
Nếu từng thức dậy với một cơn đau đầu nhức nhối, khó chịu ở trong dạ dày, cảm giác buồn nôn và có lẽ là cả sự hối hận sau một đêm uống rượu, th́ chắc chắn, bạn đă được trải nghiệm hậu quả của việc say rượu. Mọi người có thể nghĩ những triệu chứng đó là cái giá quá đủ cho việc uống say. Nhưng không, giới chức ở Anh thế kỷ 16 đă chế ra một h́nh phạt khác cho những người thường say xỉn: “Áo choàng của người say” (Drunkard's Cloak).
H́nh phạt này khá đơn giản. Bất kỳ ai bị kết án v́ tội say xỉn nhiền lần sẽ phải mang trên ḿnh một thùng bia gỗ rỗng với một lỗ được khoét ở trên để đưa đầu qua. Sau đó, họ sẽ bị diễu qua phố trong sự chế giễu, sỉ nhục của mọi người.
Văn hóa uống rượu luôn là một phần của lịch sử nước Anh, nhưng “áo choàng người say” đă đánh dấu một sự phản đối mạnh mẽ trước tệ nạn chè chén quá mức.
Văn hóa uống rượu ở Anh
“Áo choàng người say” c̣n có một cái tên khác là "Newcastle Cloak" (áo choàng Newcastle). Một số nhà sử học cho rằng nó đă được sử dụng lần đầu để làm h́nh phạt đối với những người say xỉn tại Newcastle upon Tyne, một thành phố miền Đông Bắc nước Anh.
Trên trang History Extra, nhà sử học Dan Jackson giải thích Newcastle vốn nổi tiếng với văn hóa uống rượu. "Newcastle là một trong những thị trấn đầu tiên ở Anh ủ bia. Và 'Newcastle hospitality' (ḷng hiếu khách Newcastle) là một cụm từ rất phổ biến vào thế kỷ 18. Cụm từ này có nghĩa là hào phóng chiêu đăi khách bằng cách đưa họ đi uống bia rượu một buổi hoành tráng”, nhà sử học lư giải.
Sự thật là, tương tự như ngày nay, từ hàng trăm năm trước, người dân ở Newcastle đă t́m đến rượu với những lư do như cần thư giăn sau một ngày dài làm việc vất vả. Vào thời điểm đó, công việc của họ thường là những buổi lao động kiệt sức trong các mỏ than và các xưởng đóng tàu thay v́ ngồi trong văn pḥng 8 tiếng.
"Đó là điều không thể tránh khỏi khi mọi người muốn có thời gian nghỉ ngơi sau giờ làm việc nặng nhọc. Các công nhân khai thác than và các công nhân nhà máy đóng tàu đă quen với việc uống rượu. Đặc biệt là các thủy thủ - những người đă đi xa hàng tháng và trở về nhà rủng rỉnh tiền trong túi”, nhà sử học Jackson cho hay.
Khi càng căng thẳng và mệt mỏi th́ càng uống nhiều. Tất nhiên việc đó sẽ không tránh khỏi một số người uống quá chén. V́ vậy, chính quyền đă nghĩ ra một sáng kiến để ngăn chặn nạn “nát rượu”.
Sáng kiến “Áo choàng gỗ" cho người say
Lo sợ những hậu quả của nạn say xỉn quá mức, Quốc hội Anh bắt đầu t́m cách điều chỉnh việc tiêu thụ rượu trên khắp đất nước. Bước đầu tiên là thông qua Đạo luật Quán rượu năm 1551, chính thức coi t́nh trạng say xỉn là một hành vi vi phạm dân sự. Hơn nữa, Quốc hội cũng ban hành một số điều lệ nghiêm ngặt để trừng phạt những kẻ nghiện rượu, đặc biệt là khi họ bị bắt giữ nhiều lần.
Bất kỳ ai bị bắt v́ say xỉn phải trả một khoản tiền phạt nhỏ là 5 đồng shilling. Nhưng nếu bị bắt nhiều lần v́ say rượu nơi công cộng, họ sẽ bị trừng phạt một cách nghiêm khắc và nhục nhă hơn khi phải mang một chiếc thùng gỗ đi diễu khắp phố.
"Áo choàng" thực tế là một thùng rượu rỗng với một lỗ được khoét để cho vừa đầu ra ngoài. Đôi khi nó cũng bao gồm các lỗ cho cánh tay tḥ ra.
Ư tưởng độc đáo về "áo choàng của người say" có thể bắt nguồn từ Vua James I của Anh. Tuy nhiên, đến thời kỳ cai trị của Oliver Cromwell - nhà lănh đạo quân sự và chính trị nổi tiếng người Anh, h́nh phạt “áo choàng người say” mới trở nên phổ biến. Theo trang Ancient Origins, ông Cromwell không thích các tệ nạn như cờ bạc, uống rượu, nhảy nhót…
H́nh phạt kỳ quặc sử dụng “áo choàng người say" nhanh chóng lan rộng ra cả bên ngoài nước Anh. Ở Đức, nó được biết đến với tên gọi “schandmantel”- áo choàng sỉ nhục. Tại Đan Mạch, h́nh thức trừng phạt này được gọi là "Spanish Mantle"- áo choàng Tây Ban Nha. Và tất nhiên, nó nhanh chóng vượt đại dương du nhập vào Mỹ.
“Áo thùng rượu" ở Mỹ
Phiên bản "áo choàng cho người say" trong quân đội Mỹ. Ảnh: Wikimedia Commons
Mặc dù "áo choàng người say" xuất phát từ châu Âu nhưng nó đă được truyền đến Mỹ vào thế kỷ 19. Nó từng được sử dụng để trừng phạt các binh sĩ trong thời kỳ Nội chiến Mỹ.
Một tài liệu ghi lại: “Một kẻ phạm tội đáng thương đă phải mặc trên ḿnh chiếc thùng gỗ, đầu của hắn được tḥ ra qua một lỗ khoét trên chiếc thùng” và “gă say xỉn đó đi lang thang một cách nhục nhă nhất, trông giống như một con gà non chưa nở".
Trong một tài liệu khác có ghi, vào năm 1863, một đại úy của lữ đoàn Maine trừng phạt hai thành viên trong đơn vị của ḿnh sau khi uống say, bằng cách đặt họ vào trong thùng với chỉ một lỗ được khoét để hở đầu. Họ đi quanh thị trấn trong 4 giờ với một tấm biển: "Tôi đang mặc cái này v́ đă uống quá nhiều rượu". Sau này, vị đại úy kể lại một binh sĩ đă cảm ơn ông v́ kể từ khi bị tṛng vào thùng rượu, anh ta không bao giờ uống một giọt rượu nào nữa trong đời.
Các binh sĩ trong thời kỳ Nội chiến cũng có thể bị bắt "mặc" áo choàng gỗ v́ tội trộm cắp. Những người phạm tội phải chui vào thùng rượu có ghi ḍng chữ: "Tôi là một tên trộm".
Điều thú vị nhất về “áo choàng người say” chính là hiệu quả của nó. Tương đối nhẹ nhàng so với các phương pháp trừng phạt hay tra tấn khác, “áo choàng người say” tác động đến người vi phạm phần nhiều dựa vào việc bị sỉ nhục công khai thay v́ những đau đớn mà cơ thể phải trải qua. H́nh phạt này thường hiệu quả trong việc thay đổi hành vi của một con người.
Tuy nhiên, không phải lúc nào h́nh phạt cũng có tác dụng. “Áo choàng người say” thời nay đă trở nên lỗi thời và việc uống rượu vẫn phổ biến ở những nơi như Newcastle. “Cho dù tốt hay xấu, rượu vẫn luôn là một phần quan trọng của văn hóa của vùng Northumbrian. Nó là một phương tiện kết nối xă hội và Newcastle vẫn được coi là một thành phố tiệc tùng cho đến ngày nay", nhà sử học Jackson kết luận.
VietBF@ sưu tập