Khi bị rắn độc cắn, bạn cần sơ cứu nhanh để bảo vệ tính mạng. Việc sơ cứu đúng cách khi bị rắn cắn cần kịp thời và đúng cách, nhất là khi bị rắn độc cắn. Nếu không bạn rất dễ gặp biến chứng nguy hiểm, thậm chí có thể tử vong tại chỗ.
Theo ghi nhận của các cơ sở y tế, cứ vào mùa mưa số bệnh nhân bị rắn độc cắn lại gia tăng. Đáng chú ư la do sơ cứu không đúng cách nên nhiều bệnh nhân bị hoại tử tay chân, nhiễm trùng máu, thậm chí bị tử vong. Chính v́ vậy, nhận biết rắn độc cắn và sơ cứu ban đầu đúng cách là vô cùng cần thiết.
Dấu hiệu phân biệt rắn độc và rắn không độc
Dựa vào dấu răng
Khi bị rắn độc cắn, thường có răng độc (hay răng khóa) như: rắn hổ mang, rắn cạp nong, cạp nia,.... chúng có hai tuyến nọc và hai răng độc, do đó khi cắn mổ từ trên xuống có h́nh chữ V hoặc h́nh chấm than song song và thường để lại hai dấu răng trên vết cắn, nhưng đôi khi cũng chỉ có một dấu răng hoặc ba, bốn dấu răng. Do đó nên khám xét kỹ, tránh bỏ sót.
C̣n rắn thường như: trăn, rắn nước, rắn ri cá, rắn ri voi, rắn bông súng, rắn lục cườm… th́ không có tuyến nọc và không có răng độc mà chỉ có răng hàm, nên khi cắn để lại vết cắn h́nh ṿng cung, dấu răng đều nhau hoặc để lại răng trên vết cắn.
Biểu hiện nhiễm độc
Rắn không độc cắn: phản ứng tại chỗ nhẹ, phản ứng toàn thân không có.
Rắn độc: nạn nhân sẽ tăng tiết đàm, sụp mi, mờ mắt, miệng há không được, nuốt khó hoặc sưng nề, chảy máu tại chỗ, chảy máu toàn thân, nôn ra máu…
Cách xử lư khi bị rắn cắn
Theo thông tin được đăng tải trên website bệnh viện Vinmec, khi bị rắn cắn, cần xử lư theo các bước sau:
- Cố gắng xác định được loài rắn đă cắn, màu sắc, kích thước, h́nh dạng đầu, cách thức tấn công.
- Trấn an người bệnh.
- Tuyệt đối không để nạn nhân tự đi lại. Bất động chân hoặc tay bị cắn bằng nẹp
- Băng ép bất động với một số loại rắn hổ (rắn cạp nong, cạp nia, hổ mang chúa, rắn biển và một số giống rắn hổ mang thường), băng ép bất động nhằm mục đích làm chậm sự xuất hiện triệu chứng liệt.
- Dùng các băng chun giăn, băng vải hoặc khăn, quần áo. Băng tương đối chặt nhưng không được chặt quá mức (tránh t́nh trạng làm mất mạch đập). Bắt đầu băng từ ngọn chi đến gốc chi đến hết toàn bộ chân, tay bị cắn. Dùng nẹp cứng để cố định chân, tay bị cắn.
- Không băng ép khi rắn lục cắn v́ có thể làm vết thương nặng thêm.
- Nếu bệnh nhân khó thở th́ hô hấp nhân tạo (hà hơi thổi ngạt hoặc bằng phương tiện y tế có tại chỗ như bóp bóng, máy thở xách tay,..). Nếu nạn nhân có dấu hiệu ngừng tuần hoàn th́ tiến hành hồi sinh tổng hợp ngay tại chỗ và chờ nhân viên y tế đến.
- Lưu ư khi vận chuyển bệnh nhân để vùng bị cắn thấp hơn vị trí của tim, nếu ở chân, tay th́ có thể để thơng tay hoặc chân.
- Đưa nạn nhân đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt. Nếu bệnh nhân c̣n tỉnh táo, có thể đưa đến bệnh viện lớn, nơi có sẵn huyết thanh kháng nọc rắn đặc hiệu. Huyết thanh kháng nọc rắn nên được dùng sớm (trong 4 giờ đầu). Trường hợp nạn nhân lơ mơ, hôn mê hay yếu liệt nên đưa đến cơ sở y tế gần nhất.
- Bất cứ trường hợp nào bị rắn cắn, ngay cả khi xác định là rắn lành, đều cần xử trí và theo dơi tại bệnh viện như rắn độc cắn, ít nhất trong 12 giờ đầu. Nếu sau 24 giờ, việc điều trị hiệu quả rất kém hoặc không có hiệu quả.
Điều không làm khi bị rắn cắn
Trong quá tŕnh sơ cứu bị rắn cắn, bạn cần tránh những điều sau:
- Không nên băng garo sau khi bị rắn cắn v́ cột chặt có thể làm máu không đến được vị trí đă bị buộc khiến phần này dễ hoại tử. Khi bác sĩ tháo băng garo ra th́ chất độc sẽ cùng lúc ùa về tim khiến bệnh nhân vào cơn sốc, bệnh nhân có thể tử vong lập tức.
- Không rạch da để mở vết cắn ra. Không dùng miệng để hút chất độc ra khỏi vết cắn.
- Tuyệt đối không được đắp đá, chườm lạnh, đốt vết cắn và tuyệt đối không bôi hóa chất, thuốc, lá cây… lên vết cắn.