Cập nhật về vắc-xin và cách điều trị Covid-19
Tác giả: Hoa Vũ
Tham vấn y khoa: BS. Nguyễn Thường Hanh
Cập nhật về vắc-xin và cách điều trị Covid-19
Dịch Covid-19 trên toàn thế giới đang gia tăng rất nhanh chóng và không có dấu hiệu thuyên giảm. V́ thế, các nhà khoa học đang đẩy mạnh nỗ lực phát triển vắc-xin và cách điều trị Covid-19 để làm chậm đại dịch và cứu sống nhiều người hơn.
Ngày 18-3-2020, Nhà Trắng (Mỹ) đă có một cuộc họp về các loại thuốc chống virus để điều trị Covid-19. Tổng thống Trump đă thúc đẩy Cơ quan Quản lư Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) loại bỏ các rào cản để điều trị cho những người bị coronavirus.
Ngày 29-3, FDA đă cấp phép sử dụng thuốc chống sốt rét là hydroxychloroquine và chloroquine để điều trị COVID 19 trong trường hợp khẩn cấp. Tuy nhiên, các thuốc này hiện vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Các quan chức từ Liên minh châu Âu cũng cho biết cần thêm những bằng chứng xác thực về hiệu quả của hydroxychloroquine và chloroquine đối với bệnh nhân Covid-19.
Sự tiến bộ công nghệ cho phép các nhà nghiên cứu phát triển vắc-xin và cách điều trị Covid-19 nhanh hơn. Tuy nhiên, FDA cho biết các nghiên cứu vẫn phải mất ít nhất 1 năm v́ cơ quan cần đảm bảo tính an toàn của vắc-xin, thuốc và các phương pháp điều trị khác.
Dưới đây là một số vắc-xin và cách điều trị Covid-19 đang được nghiên cứu để sớm ngăn chặn được virus SARS-CoV-2 gây ra Covid-19.
Các nghiên cứu về cách điều trị Covid-19
Thuốc và các phương pháp điều trị có sẵn đang được thử nghiệm và nghiên cứu để giúp ngăn chặn virus SARS-CoV-2. Dưới đây là những nghiên cứu về các phương pháp điều trị Covid-19.
1. Thuốc kháng virus SARS-CoV-2
vắc-xin và cách điều trị Covid-19 bằng thuốc
Thuốc kháng virus tập trung vào virus ở những người đă bị nhiễm bệnh. Chúng hoạt động theo những cách khác nhau, có khi là ngăn chặn virus nhân lên nhưng cũng có khi là ngăn chặn virus lây sang các tế bào.
Thuốc kháng virus hoạt động hiệu quả hơn nếu được dùng để điều trị trước khi virus có cơ hội nhân lên đáng kể gây thiệt hại cho phổi và các mô khác. Loại thuốc này và vắc-xin là 2 công cụ có giá trị trong việc chống lại Covid-19.
Thuốc sẽ được nghiên cứu và phát triển trong pḥng thí nghiệm trước, sau đó sẽ thử nghiệm trên động vật và chuyển sang thử nghiệm lâm sàng ở người. Dưới đây là một số thuốc điều trị Covid-19 đang được nghiên cứu và thử nghiệm.
• Remdesivir: Remdesivir được phát triển cách đây 10 năm nhưng không giúp chống lại Ebola trên các thử nghiệm lâm sàng vào năm 2014 nhưng là thuốc an toàn ở người. Tuy nhiên, remdesivir đă được chứng minh là giúp ngăn chặn virus nhân lên ở dịch bệnh MERS.
V́ thế, thuốc remdesivir đang được thử nghiệm lâm sàng để xem mức độ hiệu quả về việc chống virus SARS-CoV-2 gây ra Covid-19.
• Kaletra: Kaletra là sự kết hợp của hai loại thuốc có tác dụng chống lại HIV. Các thử nghiệm lâm sàng được thực hiện để xem liệu sự kết hợp này có giúp chống lại virus gây ra Covid – 19 hay không.
• Thuốc chloroquine: Các nghiên cứu ban đầu trong pḥng thí nghiệm cho thấy loại thuốc chống sốt rét này có tác dụng chống lại virus gây ra Covid-19 bằng cách ngăn chặn nhiễm trùng. Một thử nghiệm lâm sàng nhỏ ở Pháp cho thấy nó hỗ trợ trong việc điều trị Covid-19. Tuy nhiên, nghiên cứu này là ngẫu nhiên nên cần có các thử nghiệm lâm sàng lớn hơn.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Queensland ở Úc dự kiến sẽ bắt đầu thử nghiệm lâm sàng về chloroquine và một loại thuốc chống HIV. Thuốc này cùng với hydroxychloroquine đă được FDA cấp chỉ định sử dụng khẩn cấp vào ngày 29-3-2020.
• Favipiravir: Thuốc favipirivir được chấp thuận ở một số quốc gia ngoài Hoa Kỳ để điều trị cảm cúm. Thuốc cũng cho thấy những hiệu quả nhất định trong thời gian thử nghiệm nhưng vẫn cần thêm bằng chứng và thử nghiệm.
2. Các phương pháp điều trị khác
thử nghiệm các phương pháp điều trị Covid-19
Bên cạnh nghiên cứu về thuốc điều trị Covid-19, các nhà khoa học cũng đang xem xét các cách khác để chống virus hoặc điều trị các biến chứng của Covid-19. Dưới đây là một số phương pháp điều trị.
• Kháng thể đơn ḍng: Phương pháp này giúp kích hoạt hệ thống miễn dịch để tấn công virus gây dịch bệnh Covid-19. Các nhà khoa học đă phân lập được 500 kháng thể độc nhất từ một người đă hồi phục từ Covid-19 và chuẩn bị bắt đầu thử nghiệm chúng.
• Truyền huyết tương: FDA đă công bố một quy tŕnh cho các cơ sở y tế tiến hành lấy huyết tương từ những người đă hồi phục Covid-19 và thử nghiệm điều trị cho người bệnh mới. Giả thuyết cho rằng máu chứa các kháng thể sẽ tấn công được virus SAS-CoV-2.
• Dùng tế bào gốc: Tổ chức Athersys đă công bố dữ liệu sơ bộ cho thấy việc điều trị bằng tế bào gốc mang lại lợi ích cho những người mắc hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS). T́nh trạng này xảy ra ở một số người bị Covid-19 nặng.
Công ty Mesoblast đă tiến hành thử nghiệm sản phẩm tế bào gốc trong một nhóm nhỏ những người có Covid-19 với kết quả khả quan.
3. Các giai đoạn thử nghiệm thuốc
các giai đoạn thử nghiệm vắc-xin và cách điều trị Covid-19
Các phương pháp điều trị Covid-19 sau khi được thí nghiệm trên động vật sẽ phải trải qua một số giai đoạn thử nghiệm lâm sàng trước khi được chấp thuận sử dụng rộng răi ở người.
Tuy nhiên, thuốc có thể được điều trị trực tiếp mà không qua thử nghiệm lâm sàng theo chương tŕnh “compassion program” (chương tŕnh bác ái) của FDA. Những người tham gia chương tŕnh phải có t́nh trạng bệnh nghiêm trọng hoặc bệnh có đe dọa đến tính mạng.
Các bác sĩ tại Đại học California đă đảm bảo loại phê duyệt này cho một phụ nữ bị Covid-19 nặng uống thuốc remdesivir. Báo cáo cho thấy hiện bệnh nhân đang hồi phục rất tốt.
Nhiều người coi đây là một dấu hiệu cho thấy thuốc có tác dụng nhưng v́ thuốc chỉ thử nghiệm lâm sàng trên một người nên không thể kết luận chắc chắn về tác dụng điều trị của thuốc.
Cuộc thử nghiệm lâm sàng sẽ bao gồm các giai đoạn dưới đây:
• Giai đoạn 1: Thuốc được dùng cho một số ít người khỏe mạnh và những người mắc bệnh để t́m tác dụng phụ và t́m ra liều dùng tốt nhất.
• Giai đoạn 2: Thuốc được dùng trên hàng trăm người mắc bệnh để xem thuốc có tác dụng hay không và liệu có bất kỳ tác dụng phụ nào trong quá tŕnh thử nghiệm ban đầu không.
• Giai đoạn 3: Giai đoạn này sẽ thử nghiệm trên quy mô lớn lên đến 3.000 người. Một nhóm người sẽ dùng giả dược (placebo) hoặc hợp chất không hoạt động. Thử nghiệm thường ngẫu nhiên và có thể mất từ 1 – 4 năm. Giai đoạn này cung cấp bằng chứng tốt nhất về cách thức hoạt động của thuốc và các tác dụng phụ phổ biến của thuốc.
• Giai đoạn 4: Các nhà nghiên cứu sẽ phải theo dơi liên tục các loại thuốc đă được phê duyệt để đảm bảo không có tác dụng phụ nào khác. Đặc biệt là các tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc ảnh hưởng lâu dài.
Thuốc không thể tăng tốc cho ra thị trường được v́ phải đợi có đủ số người tham gia điều trị trên từng giai đoạn của bệnh. Các nhà khoa học cũng cần thời gian để xem xét thuốc điều trị Covid-19 có gây ra những tác dụng phụ có hại hay không.
|