Báo cáo cuộc điều tra về Nga do Bộ tư pháp Mỹ công bố vừa qua, đă hé lộ phản ứng của tổng thống Donald Trump khi nghe tin ông Robert Mueller trở thành công tố viên đặc biệt, bởi ông Trump lo sợ rằng việc bổ nhiệm công tố viên đặc biệt đối với ông Mueller sẽ là sự kết thúc đối với nhiệm kỳ của ông và đă phản ứng hết sức giận dữ liên quan đến vấn đề này.
Tổng thống Mỹ Donald Trump
Tuy nhiên, theo bản báo cáo được đưa ra, t́nh h́nh cách đây gần hai năm không phải như vậy, mà ngược lại, v́ lúc đó ông Trump thật sự lo ngại khi biết Bộ Tư Pháp bổ nhiệm ông Mueller để mở cuộc điều tra.
Lo sợ khi ông Mueller được bổ nhiệm
Bản báo cáo của ông Mueller cho thấy, theo Fox News, lúc đó, ông Joseph “Jody” Hunt, chánh văn pḥng của ông Jeff Sessions, bộ trưởng Bộ Tư Pháp, viết lại: “Khi ông Sessions nói với tổng thống là một điều tra viên đặc biệt vừa được bổ nhiệm, Tổng Thống Trump ngồi phịch xuống ghế và nói, ‘Trời đất. Cái này tệ thật. Đây là sự kết thúc sự nghiệp tổng thống của tôi. Tôi bị chơi rồi.’”
“Tổng thống bắt đầu nổi giận và chỉ trích thậm tệ vị bộ trưởng v́ đă rút lui khỏi cuộc điều tra, và hỏi ‘Tại sao ông để chuyện này xảy ra vậy, Jeff?’”
“Tổng thống nói rằng chức bộ trưởng Bộ Tư Pháp là bổ nhiệm quan trọng nhất của ông, và rằng ông Sessions làm ‘(ông) thất vọng,’ và so sánh ông Sessions với ông Eric Holder và ông Robert Kennedy. Ông Sessions nhớ lại tổng thống nói với ông ‘đáng lẽ ông phải bảo vệ tôi.’”
(Ông Holder và ông Kennedy từng là bộ trưởng Bộ Tư Pháp, trong đó, ông Holder làm việc dưới thời Tổng Thống Barack Obama và ông Kennedy làm việc dưới thời Tổng Thống John F. Kennedy – NV).
Bản báo cáo tiếp tục: “Tổng thống trở lại với hậu quả của vụ bổ nhiệm và nói ‘mọi người nói với tôi nếu ông có một trong những công tố viên độc lập này, nó sẽ làm hỏng sự nghiệp tổng thống của ông. Nó sẽ kéo dài trong nhiều năm và tôi sẽ không thể làm bất cứ ǵ. Đây là điều tệ hại đối với tôi từ trước tới nay.’”
Đ̣i đuổi ông Mueller
Trong một đoạn khác, báo cáo của ông Mueller cho thấy, Tổng Thống Donald Trump từng “t́m cách kiểm soát cuộc điều tra người Nga bị tố xen vào bầu cử tổng thống và t́m cách đuổi ông Mueller để ông không điều tra vụ tổng thống bị tố cáo cản trở công lư.”
Bản báo cáo nói rằng, vào Tháng Sáu, 2017, ông Trump ra lệnh cho ông Don McGahn, cố vấn Ṭa Bạch Ốc, gọi cho quyền bộ trưởng Bộ Tư Pháp, yêu cầu đuổi ông Mueller bởi v́ những ǵ ông Mueller đang làm là mâu thuẫn quyền lợi.
Ông McGahn không chịu làm – và quyết định rằng ông thà từ chức c̣n hơn là tạo ra một vụ có thể giống như vụ “Saturday Night Massacre of Watergate.”
(“Saturday Night Massacre of Watergate” xảy ra vào ngày Thứ Bảy, 20 Tháng Mười, 1973, trong vụ x́ căng đan Watergate, mà Tổng Thống Richard Nixon bị tố cáo ra lệnh cho người nghe lén đại hội của đảng Dân Chủ tổ chức ở khách sạn Watergate, Washington, DC. Tối hôm đó, ông Nixon ra lệnh cho Bộ Trưởng Tư Pháp Elliot Richardson sa thải Công Tố Viên Đặc Biệt Archibald Cox; ông Richardson từ chối và từ chức ngay. Thế là ông Nixon ra lệnh cho Thứ Trưởng Bộ Tư Pháp William Ruckelshaus đuổi ông Cox; ông Ruckelshaus cũng từ chối và từ chức; kế đến, ông Nixon ra lệnh cho nhân vật số ba ở Bộ Tư Pháp, ông Robert Bork, đuổi ông Cox. Ông Bork tính từ chức, nhưng làm theo lệnh. Sau đó, công chúng phản ứng dữ dội và ông Nixon bị mất uy tín. Ngày 1 Tháng Mười Một, 1973, một công tố viên đặc biệt mới được bổ nhiệm, và ngày 14 Tháng Mười Một, 1973, ṭa ra phán quyết rằng vụ sa thải này là bất hợp pháp – NV).
Tuy vậy, trong bản báo cáo của ḿnh, ông Robert Mueller nói rằng ông không thể quyết định một cách chắc chắn là ông Trump có cản trở công lư hay không.
Phụ tá nói dối dùm tổng thống
Một tiết lộ nữa trong bản báo cáo của ông Mueller cho thấy một số giới chức thay mặt ông Trump, nói dối với công chúng, cụ thể là trường hợp của bà Sarah Sanders, phát ngôn viên Ṭa Bạch Ốc, trong vụ tổng thống sa thải ông James Comey, giám đốc FBI, hồi Tháng Năm, 2017.
Tại một cuộc họp báo, sau khi một nhà báo nói rằng “đại đa số” nhân viên FBI ủng hộ ông Comey, bà Sanders nói rằng: “Nên nhớ, chúng tôi lại nghe vô số các thành viên của FBI nói khác.”
Trong vụ này, văn pḥng của ông Mueller lại “không t́m thấy bất cứ ǵ” sau khi thẩm vấn bà Sanders, và bà thú nhận đó “chỉ là một lỗi lầm nhỏ.”
Bản báo cáo cũng nói, sau cuộc họp báo đó, bà Sander có nói chuyện với tổng thống và ông nói với bà là bà đă làm một “việc tốt và không nói ra bất cứ phát ngôn thiếu chính xác nào của bà.”
Sự thiếu chính xác này cũng không ngăn cản tổng thống tiếp tục nói như vậy trong cuộc phỏng vấn với nhà báo Lester Holt của NBC News một ngày sau đó. Ông Trump nói rằng FBI bị “hỗn loạn” dưới sự chỉ huy của ông Comey.
Trong tuần lễ đó, ông Andrew McCabe, lúc đó là phó giám đốc FBI, lên tiếng bênh vực ông Comey, tại một buổi điều trần trước Quốc Hội sau đó, nói rằng ông Comey “được sự ủng hộ rộng răi trong FBI và cho đến tận ngày nay.”
Hôm Thứ Năm, Bộ Tư Pháp đăng trên trang web của họ bản báo cáo của ông Robert Mueller, dài 448 trang, sau khi ông William Barr mở một cuộc họp báo giải thích bản báo cáo. (Đ.D.)