Mùa mưa là thời điểm kiến ba khoang xuất hiện tần suất dày đặc tại các khu dân cư, đe dọa mang đến những ca biến chứng nặng. Tuy nhiên, vùng tiếp xúc da với kiến ba khoang không thực sự nguy hiểm nếu được chăm sóc, điều trị đúng.
Tác hại của kiến ba khoang đối với con người
Theo thống kê trong thời gian cao điểm (tháng 7 - 10/2020), Bệnh viện Da liễu TP.HCM ghi nhận số ca viêm da do tiếp xúc côn trùng, chủ yếu là do kiến ba khoang, tăng mạnh với 80 - 100 ca/ngày.
Tại Hà Nội vào tháng 10/2020, Bệnh viện Da liễu Trung ương cho biết t́nh h́nh người dân bị kiến ba khoang gây hại diễn biến phức tạp với số bệnh nhân thăm khám lên đến gần 100 người/ngày.
Kiến ba khoang không chủ động cắn hay đốt con người, tuy nhiên v́ là loài săn mồi nên dịch cơ thể của chúng có chứa độc tố Pederin gây viêm da khi tiếp xúc. Người dân có thể vô ư đập hoặc chà xát kiến ba khoang khiến chất độc dính vào da hoặc tiếp xúc nọc độc qua các vật dụng như quần áo, giường nệm, khăn lau, gây nhiễm bệnh ngay tại vùng da đó.
Da bị tổn thương do tiếp xúc với dịch cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin
Khi da tiếp xúc với dịch của kiến ba khoang sẽ gây nên các triệu chứng như vệt đỏ, sưng nhẹ, có mụn nước, mụn mủ, đau rát, ngứa ngáy, bỏng, phồng rộp… Mọi người thường nhầm lẫn với bệnh giời leo (Zona), nếu không xử lư vết thương kịp thời, t́nh trạng sẽ chuyển sang viêm loét, có rỉ dịch. Nếu bị những tổn thương diện rộng trên da c̣n có thể đi kèm các biểu hiện khác như sốt, uể oải, đau nhức cơ thể, nổi hạch...
Kiến ba khoang thường xuất hiện ở đâu?
Kiến ba khoang có đặc điểm nhận diện với h́nh dáng thon, dài như hạt thóc (dài khoảng 1-1,2cm); thân màu cam đậm, c̣n vùng đầu, bụng trên và đuôi nhọn lại có màu đen.
Trong tự nhiên, kiến ba khoang sinh sống ở ven ruộng, băi cỏ, các khu đất trống trên khắp nước ta, chuyên ăn của các loài sâu rầy gây hại hoa màu.
Thế nhưng, khi quá tŕnh đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, các khu nhà trọ, kư túc xá, chung cư mọc lên ngày càng nhiều đă khiến cho môi trường sinh sống tự nhiên của chúng bị thu hẹp. Với đặc tính thích ánh đèn trắng, loài này có xu hướng xâm nhập vào nơi các sinh sống của người dân. Điều này dễ gây thành dịch, lây lan cho nhiều người trong gia đ́nh hoặc cùng một khu dân cư mắc bệnh một lúc, hoặc trên cùng một bệnh nhân có thể mắc lại nhiều lần trong mùa.
Kiến ba khoang có thể xuất hiện quanh năm, nhưng nhiều nhất vẫn là vào mùa mưa, khoảng tháng 6 - tháng 10 hàng năm, v́ lúc này chúng cần t́m đến nơi ở khô ráo hơn để sinh sống.
Đặc điểm nhận diện kiến ba khoang
Xử trí đúng khi chất độc của kiến ba khoang dính vào da
Theo lời khuyên của nhiều chuyên gia y tế, nếu phát hiện kiến ba khoang bám trên da hoặc quần áo, tuyệt đối không dùng tay trần để bắt, giết, chà xát kiến ba khoang. Thay vào đó dùng bao tay, khăn giấy hoặc đặt một tờ giấy vào để kiến ḅ lên và dễ dàng lấy ra. Sau đó tiến hành rửa sạch ngay vùng da đă tiếp xúc.
Nếu lỡ tay đập hoặc chà xát kiến ba khoang trên da th́ phải nhanh chóng rửa nơi tiếp xúc bằng nước sạch, nước muối loăng hoặc xà pḥng nhẹ. Không đưa tay đă tiếp xúc với nọc độc của kiến chạm vào các vùng da khác v́ có thể gây lây lan t́nh trạng viêm da.
Có thể sử dụng các loại thuốc thoa tại chỗ có chứa hoạt chất kháng viêm Prednisolone Valerate Acetate giúp làm dịu da, giảm cảm giác ngứa, đau rát… Người tiêu dùng có thể tham khảo sản phẩm chuyên trị viêm da và vết côn trùng cắn Remos IB của công ty Rohto Mentholatum (Việt Nam) đang được bán tại các nhà thuốc để xử lư nhanh khi bị dính nọc độc của kiến ba khoang.
Lưu ư, người bệnh cần lưu ư quan sát kĩ các biểu hiện trên da. Trong trường hợp vết thương nghiêm trọng hoặc lan rộng toàn thân, bệnh nhân cần đến thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa sớm nhất có thể.
Cần nhanh chóng rửa sạch vùng da tổn thương và sử dụng thuốc bôi điều trị côn trùng cắn
Để pḥng tránh kiến ba khoang, người dân nên dọn dẹp sạch sẽ khu vực sinh sống, phát quang bụi rậm, tránh tạo môi trường ẩn nấp cho côn trùng. Khi phát hiện có kiến ba khoang nên thay đèn trắng bằng đèn vàng để tránh thu hút chúng. Bên cạnh đó, nên bố trí lưới chắn côn trùng cho cửa sổ, cửa ra vào, ngủ trong màn và luôn kiểm tra quần áo, mền gối, khăn lau tránh để kiến bám vào.