Tiến sĩ giáo dục chỉ ra nhiều sai lầm trong cách dạy con của người Nhật. Agnes Chan thẳng thắn cho rằng cha mẹ Nhật Bản hăy để con ḿnh mắc thất bại thay v́ suốt ngày bao bọc chúng.
Agnes Chan, chụp ảnh với 3 cậu con trai, trong ngày cậu thứ hai tốt nghiệp Đại học Stanford năm 2015. Ảnh: Japantimes.
Agnes Chan, 63 tuổi, là người gốc Hong Kong, phát triển sự nghiệp ca hát của ḿnh tại Nhật năm 1972 với tư cách là một thần tượng nhạc pop tuổi teen. Cô kết hôn với người quản lư cũ, một người đàn ông Nhật Bản, và là mẹ của 3 chàng trai từng học Đại học Stanford, nơi cô cũng từng lấy bằng tiến sĩ về giáo dục.
Cậu con trai cả tên Kazuhei, hiện là CEO của một công ty khởi nghiệp ở Thung lũng Silicon. Con trai thứ hai, Shohey cũng là một kỹ sư làm việc ở đây. C̣n con trai út, Kyohei, 22 tuổi, sẽ tốt nghiệp Stanford năm nay.
Chan hiện đảm nhận nhiều vai tṛ như ca sĩ, nhân vật truyền h́nh, giảng viên và đại sứ thiện chí của UNICEF. Cô cũng là tác giả của cuốn sách bán chạy nhất về nuôi dạy con cái ở Nhật Bản. Chan cho rằng việc cha mẹ bảo vệ con quá mức hay đặt kỳ vọng cao một cách vô lư gây ra nhiều điều không tốt cho những đứa con của ḿnh.
"Họ mong con trở thành một học sinh giỏi, hy vọng đạt điểm cao trong các bài kiểm tra, mong chúng tuân thủ đúng các quy tắc. Điều đó không c̣n quan trọng nữa v́ máy tính làm tốt hơn. Chúng ta phải dạy trẻ em thành người, sao cho người máy không thể bắt chước. Đó là tṛ chơi sinh tồn", Chan nhấn mạnh.
Chan lo ngại khi nhiều cha mẹ Nhật Bản hiện đại luôn cố gắng đứng sau con cái và hỗ trợ nhiều nhất có thể. Họ nhồi nhét cho con bài tập, âm nhạc, thư pháp, các câu lạc bộ thể thao... Họ muốn con ḿnh thành công, và cảm thấy chỉ có một cách duy nhất: Đó là thúc đẩy chúng trở nên ưu tú.
Họ luôn muốn con đạt điểm hạng A cho tất cả môn học, nghệ thuật, âm nhạc, thể thao, phải cố gắng để hơn người khác. Chan cho biết định kiến này phải biến mất, v́ đó không phải là cách để cho trẻ em hiểu về giá trị bản thân.
Chan đưa ra ví dụ thực tế về tệ nạn bắt nạt bạn học trong nhiều trường học ở Nhật Bản. Cô phân tích đó là cách nhiều trẻ em cảm nhận rằng chúng đang đứng cao hơn người khác. Đây là một vấn đề lớn, nhưng nhiều người cố gắng che đậy nó.
Cô cũng cho rằng việc "học vẹt" và "địa ngục thi cử" vẫn đang diễn ra. Những bất cập này gây ra các trào lưu như tự tử tuổi teen, trốn học, cô lập và các vấn đề xă hội khác ảnh hưởng đến thanh thiếu niên.
Chan cho biết lớp học không phải là nơi duy nhất để học tập. Hăy để trẻ xử lư nguy hiểm và đối phó với hậu quả, để cho chúng t́m ra cách riêng, và phát triển tự chủ. "Hăy để cho các con thất bại. Cha mẹ hăy mạnh dạn buông tay ra", cô khuyên.
Theo Chan, điều cấm kỵ trong việc nuôi dạy con là so sánh con với người khác. Điều cha mẹ nên nói với con là "con hăy làm tốt nhất trong khả năng của con". Hăy cho con biết t́nh yêu của bạn dành cho con không phụ thuộc vào điểm các bài kiểm tra.
Với kinh nghiệm nhiều năm làm giáo dục, Chan không che giấu sự thất vọng của ḿnh khi nói về việc Nhật Bản không có đủ nguồn lực để bảo vệ trẻ em. Việc thiếu sự hỗ trợ của xă hội cho hạnh phúc con trẻ đang khiến mọi người tŕ hoăn kết hôn và sinh con.
"Người dân sợ hăi v́ chi phí nuôi dạy một đứa trẻ. Họ nghĩ cần bao nhiêu tiền để có thể cho con ḿnh vào một trường đại học tốt. Không ai nói về hạnh phúc của việc được làm cha mẹ", Chan cho hay.
Chia sẻ từ kinh nghiệm bản thân, Chan cho biết cô không bao giờ gửi con trai đến các lớp luyện thi sau giờ học, hay t́m kiếm gia sư, mà để cho các con "tự bơi". Cô cho các con "tự do" mắc sai lầm. Cô không để nỗi sợ sai của các con ảnh hưởng tới ḿnh. Như thế, chúng nhận ra rằng thất bại là một phần b́nh thường của việc học.
Cô không quản lư các con tỉ mỉ, thời gian biểu linh hoạt, không các thiết bị số, khám phá ngoài trời, dạy thông qua tṛ chơi, để các con tự làm đồ ăn, bánh sinh nhật... Chan cho biết sau khi học trung học cơ sở, cô đă khiến các con tin rằng chúng có khả năng tự đưa ra quyết định.
"Tôi muốn các con tôi được hạnh phúc, đó là ưu tiên hàng đầu của tôi. Cách duy nhất để làm điều đó là tin vào chúng. Các con sẽ tự quyết định ḿnh là ai, bản thân muốn ǵ. Sẽ chẳng sao hết nếu con trở nên nổi tiếng hoặc giàu có. Nếu con là người mơ mộng, con sẽ hạnh phúc", Chan chia sẻ.
Trong quá tŕnh dạy con, Chan tâm sự đôi lúc cô cũng run sợ trước sự lựa chọn của con cái nhưng vẫn tôn trọng sự lựa chọn của chúng. "Khi con trai lớn của tôi chọn trường số 7 thay v́ trường nội trú hàng đầu Mỹ, tôi hy vọng nó sẽ nhận ra đó là một sai lầm, nhưng hóa ra không phải vậy, nó có kết quả tốt hơn tôi nghĩ". Và người con trai ấy hiện là CEO của một công ty khởi nghiệp tại Mỹ.
"Thật tuyệt khi các con của tôi đều học Stanford, nhưng đó không phải là mục đích. Rất nhiều sinh viên tốt nghiệp trường này vẫn không hạnh phúc. C̣n tôi, tôi hạnh phúc v́ các con tôi cũng vậy", Chan nói.
Ở Trung Quốc có câu hói "cheng long, cheng feng", có nghĩa là muốn con trai hóa rồng, c̣n con gái trở thành phượng hoàng. Nhưng mỗi đứa trẻ có thể đi một con đường khác nhau. Hăy để chúng trở thành rồng, phượng hoàng theo cách của riêng ḿnh.