Sàig̣n những ngày tháng 4, 1975 không khí thật là ngột ngạt căng thẳng. Chiến sự đă lan dần đến cửa ngơ Sàig̣n. Kể từ sau cuộc di tản chiến thuật khỏi Pleiku vào giữa tháng Ba đầy hỗn loạn đả dẫn đến những cuộc bỏ ngỏ hàng loạt những tỉnh miền Trung dọn đường cho VC tiến quân xuống phía Nam, hướng về Saigon. Cùng với cuộc di tản Pleiku, dân chúng cũng hoảng loạn chạy theo hướng di tản của các đơn vị QLVNCH.
Từ tháng 3, dân chúng khắp nơi từ miền Trung trong đó có cả các nhân viên cảnh sát đă ồ ạt kéo về Sàig̣n đă làm cho t́nh h́nh thủ đô càng thêm bất an. Những tin đồn rằng, đă có một giải pháp chính trị cho Miền Nam đă được xếp đặt trước từ những cuộc mật đàm giữa Kissinger và Lê Đức Thọ nay đang được thi hành. Lănh thổ VNCH theo cuộc mật đàm chỉ từ nam vĩ tuyến 12, khoảng từ Long Khánh xuống phía Nam, c̣n phần phía Bắc thuộc MTDTGPMN, dù VNCH không chịu nhưng nay cũng đành phải chấp nhận. Tuy đó chỉ là tin đồn nhưng vẫn được nhiều người tin và rỉ tai nhau nên đă làm cho nhiều người trốn chạy từ miền Trung về Sàig̣n, đi về phần đất của VNCH. Nhiều người đă t́m cách đi ra nước ngoài để trốn chạy hiểm họa cộng sản đang đến gần. Ṭa đại sứ Hoa Kỳ tại Sàig̣n đă có kế hoạch di tản không chỉ cho những nhân viên người Mỹ mà c̣n cả cho những gia đ́nh nhân viên người Việt làm việc cho họ. Ngay từ tháng Ba, đă có nhiều chuyến bay âm thầm mang số nhân viên sở Mỹ rời khỏi Việt Nam. Chị tôi đang làm thư kư cho ṭa đại sứ Mỹ đă lập danh sách tất cả các anh chị em trong đó có cả gia đ́nh tôi và gia đ́nh bên chồng chị nộp cho giới chức thẩm quyền của ṭa đại sứ cứu xét. Tuy nhiên v́ t́nh h́nh diễn tiến quá nhanh và có thể v́ không đủ ngân sách nên cuối cùng người Mỹ chỉ chấp thuận cho vợ chồng cùng con cái và tứ thân phụ mẫu của người nhân viên sứ quán được phép ra đi mà thôi. V́ thế gia đ́nh tôi và các chị em khác đành bùi ngùi ở lại đi tiễn gia đ́nh chị tôi ra đi vào chiều ngày Chủ Nhật, 27 tháng 4, 1975. Nơi chia tay gia đ́nh chị tôi là một ṭa nhà của MACV nằm trên đường Trương Quốc Dung, Phú Nhuận, nơi được dùng làm địa điểm tập trung các nhân viên sở Mỹ di tản. Đây có lẽ là chuyến bay chót c̣n ra đi bằng máy bay phản lực C-5A Galaxy từ phi trường Tân Sơn Nhất v́ sau đó phi trường bị pháo kích nên các chuyến bay khác từ đây đă bị hủy bỏ.
Trong lúc các nhân viên sở Mỹ di tản th́ tại các công sở người Việt, con số người đi làm mỗi ngày cũng vắng hẳn đi, số c̣n lại cũng chẳng thể yên tâm làm việc. Ngoài ra c̣n có tin đồn về một chiếc tàu do ḍng họ Lee bên Đại Hàn vốn là hậu duệ thuộc ḍng dơi của Hoàng tử Lư Long Tường đời nhà Lư phiêu bạt sang Đại Hàn gần một ngàn năm trước, đang có mặt tại Sàig̣n. Chiếc tàu Đại Hàn này được phái sang Việt Nam để t́m cách di tản cứu những người Việt thuộc ḍng dơi con cháu nhà Lư đem về Đại Hàn lánh nạn cộng sản. Được biết, Hoàng tử Lư Long Tường là vị hoàng tử duy nhất của nhà Lư sống sót sau khi nhà Lư bị Trần Thủ Độ âm mưu soán ngôi đă phải trốn chạy sang Đại Hàn định cư từ thế kỷ thứ 12.
Trước những tin tức dồn dập như vậy, số người đổ về Sàig̣n mỗi ngày mỗi đông. Tại Bộ Tư Lệnh Cảnh Sát, hàng ngày có cả trăm nhân viên từ miền Trung di tản về Sàig̣n tŕnh diện. Một ban tiếp nhận trực thuộc Khối Nhân Viên đă được gấp rút thành lập để giải quyết t́nh trạng thặng số nhân viên này. Hầu hết các nhân viên này sau đó đă được phân bổ về các bộ chỉ huy tỉnh vùng IV theo nguyện vọng của họ, hoặc theo sự tái phối trí của Bộ Tư Lệnh.
T́nh h́nh mỗi ngày mỗi căng thẳng. Ngày 8 tháng 4, 1975, một chiếc máy bay A-37 của KQVN bất thần bay đến giội bom Dinh Độc Lập tuy không gây thiệt hại ǵ đáng kể nhưng đă làm cho mọi người thêm hoang mang. Lúc đầu mọi người tưởng rằng có đảo chánh v́ trước đó đă có nhiều tin đồn về việc này, nhưng sau được biết đó là chiếc phi cơ của KQVN do tên phi công phản loạn nằm vùng Nguyễn Thành Trung xuất kích từ Biên Ḥa bay về bỏ bom Dinh Độc Lập, nhưng có lẽ do vội vă nên mấy quả bom thả xuống đă không trúng mục tiêu, hoặc không nổ, chỉ có một quả sớt qua dinh. Để trấn an, Bộ Tư Lệnh CSQG sau đó đă ra thông tư giải thích đây chỉ là hành động phản nghịch, bất măn đơn thuần của một cá nhân riêng lẻ trong quân đội, và kêu gọi mọi người hăy b́nh tĩnh sát cánh cùng toàn quân, toàn dân và đoàn kết, sẵn sàng chiến đấu trước hiểm họa xâm lăng của cộng sản.
Chiều 20 tháng 4, không khí Sàig̣n càng thêm căng thẳng sau khi có những tin tức không mấy tốt lành cho sự tồn tại của VNCH về việc Long Khánh đă thất thủ sau hơn mười ngày cầm cự tại mặt trận Xuân Lộc. Tại mặt trận này, Sư Đoàn 18 Bộ Binh dưới quyền chỉ huy của Tướng Lê Minh Đảo đă đánh một trận cuối cùng oanh liệt từ ngày 9 đến ngày 20 tháng 4 gây tổn thất nặng nề cho địch trước khi rút lui về Sàig̣n. Sau khi mặt trận Xuân Lộc tan vỡ, hầu như chiến trường không c̣n một trận đánh lớn nào.
Tiếp theo tin Long Khánh thất thủ, trước những áp lực từ nhiều phía, tối ngày 21 tháng 4, 1975, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu đă tuyên bố từ chức trong một bài diễn văn đọc trực tiếp trên đài truyền h́nh, trao quyền lại cho Phó Tổng Thống Trần Văn Hương. Biến cố này lại càng gây hoang mang thêm trong dân chúng. Người ta không biết t́nh h́nh rồi sẽ diễn tiến ra sao? Sự hoang mang đến không chỉ từ t́nh h́nh chiến sự không mấy tốt đẹp, mà c̣n hoang mang cả trong t́nh h́nh chính trị trong nước. Trong lúc dầu sôi lửa bỏng như vậy, nhóm đón gió thành phần thứ ba vẫn c̣n đang chạy cờ vào ra Dinh Hoa Lan của Tướng Dương Văn Minh với hy vọng được chia chác quyền lực trên ảo tưởng về một giải pháp chính trị sắp đến.
Tại Bộ Tư Lệnh Cảnh Sát, ngày 22 tháng 4, 1975, trong một buổi họp nhân viên dưới quyền tại Sở Tổng Quản Trị/Khối Nhân Viên, Trung tá H., Chánh sở, đă trấn an mọi người về những t́nh h́nh chiến sự đang diễn tiến. Ông nói, mọi việc rồi sẽ ổn thỏa và chiến sự rồi sẽ có giải pháp chấm dứt; nhưng nay, trước hết mọi người cần phải b́nh tĩnh, không nên hốt hoảng có thể dẫn đến t́nh trạng hỗn loạn như đă xảy ra ở Đà Nẵng vào tháng trước. Ông cũng khuyên mọi người không nên t́m đường chạy ra nước ngoài, để đến một xứ sở hoàn toàn xa lạ về văn hóa, ngôn ngữ, phong tục, chưa kể c̣n bị kỳ thị v́ màu da; hơn nữa rất khó kiếm việc làm v́ khác tiếng nói và tŕnh độ. Ông c̣n nói, “Mọi người chúng ta chỉ là những người dân và cấp thừa hành, không có ǵ phải lo sợ một mai khi có sự thay đổi chế độ hay chính thể.” Thật đáng tiếc, đây không chỉ là một suy nghĩ sai lầm của Trung tá H. mà có lẽ c̣n là suy nghĩ của khá nhiều người trước ngày Miền Nam được “giải phóng” bởi những người cộng sản. Phải đợi sau ngày Miền Nam thực sự bị “phỏng giái” mọi người mới nghiệm ra được sự sai lầm của ḿnh th́ đă quá muộn.
Sau buổi họp ngày 22 tháng 4, Trung Tá H. nhắc nhở mọi người tiếp tục công việc của ḿnh, đồng thời loan báo sẽ có một buổi họp khác vào 9 giờ sáng hôm sau 23 tháng 4 để có những phân công mới. Đúng 9 giờ sáng hôm sau, mọi người đă có mặt ngồi đợi trong pḥng hội của Sở Tổng Quản Trị để chờ Trung tá H. đến họp nhưng chờ măi mà không thấy ông đến. Khoảng 9 giờ 30, có chuông điện thoại reo từ văn pḥng của Trung tá H., Thiếu úy L., trưởng văn pḥng Chánh sở, sau đó đă trả lời điện thoại và cho biết, chính Trung tá H. vừa điện thoại báo cho biết, ông không thể đến họp được v́ con đường từ nhà ông ở cư xá Phú Lâm đến Bộ Tư Lệnh đă bị ngăn chận trên đường Hậu Giang dẫn về trung tâm Sàig̣n. Do vậy, cuộc họp phải hủy bỏ, tuy nhiên ông nói, mọi người cứ tiếp tục làm việc như thường lệ, ông sẽ t́m cách đến Bộ Tư Lệnh sau. Tin này làm mọi người xôn xao bàn tán. Có thật Trung Tá H. không đến được v́ con đường bị ngăn chận đóng chốt không? Với cấp bậc trung tá như ông lại sử dụng công xa cảnh sát, không ai nghĩ ông lại bị ngăn cản không cho đi vào thành phố.
Mấy ngày tiếp theo vẫn vắng mặt Trung Tá H., cũng không ai nghe tin tức ǵ về ông. Mặc dù số nhân viên đi làm đă vắng đi nhiều, nhưng số c̣n lại vẫn làm công việc thường nhật một cách đầy trách nhiệm. Lệnh cấm trại 100% tại Bộ Tư Lệnh đă có từ đầu tháng 4 vẫn được mọi người chấp hành nghiêm túc. Hàng đêm, các liên đội ứng chiến của Bộ Tư Lệnh vẫn làm nhiệm vụ ứng trực bảo vệ vành đai an ninh pḥng thủ xung quanh Bộ Tư Lệnh và các địa điểm trọng yếu trong thành phố.
Sáng ngày 29 tháng 4, 1975, tôi vào Khối Nhân Viên BTL để gặp gỡ bạn bè, đồng nghiệp để hỏi thăm t́nh h́nh và công việc, thấy vẫn c̣n khá đông nhân viên cảnh sát các cấp có mặt tại các pḥng, sở Bộ Tư Lệnh chờ lệnh mặc dù mọi người đều biết rằng tướng tư lệnh và ban tham mưu của ông đă đi ra ngoại quốc từ tuần trước rồi. Tôi và những người đang có mặt tại BTL, tất cả được lệnh, không rơ từ đâu, phải ở lại ứng chiến, không ai được phép ra khỏi cổng Bộ Tư Lệnh. Mọi người vừa làm việc, vừa bàn tán về các tin tức thời sự đang diễn tiến. Lúc đó, từ phía ṭa nhà văn pḥng làm việc của tư lệnh mọi người thấy có nhiều xe hơi dân sự và cảnh sát đậu ở phía trước. Nghe nói đang có người của Tướng Minh cử đến để tiếp nhận BTL/CSQG. Ngày hôm trước, Quốc Hội đă biểu quyết chấp thuận cho Tổng Thống Trần Văn Hương, người vừa kế nhiệm Tổng Thống Thiệu từ chức một tuần trước đó, trao quyền tổng thống lại cho Đại Tướng Dương Văn Minh với hy vọng Tướng Minh có thể mang lại một giải pháp ḥa b́nh cho Việt Nam. Thế nhưng hy vọng đó cũng chỉ là vô vọng và quá trễ. Cũng buổi sáng đó, mọi người nh́n thấy một chiếc máy bay cánh quạt bay thấp ngang qua không phận Bộ Tư Lệnh Cảnh Sát phát ra lời kêu gọi của tân thủ tướng Vũ Văn Mẫu do Tướng Minh vừa chỉ định, yêu cầu người Mỹ rút hết ra khỏi Việt Nam trong ṿng 24 giờ kể từ 5 giờ sáng ngày 29 tháng 4, 1975. Ai cũng tự hỏi, liệu đó có phải là cách chấm dứt chiến tranh và Thủ Tướng Mẫu cần phải ra lệnh như vậy hay không? Bởi v́ được biết trước đó, đài phát thanh FM của quân đội Mỹ ở VN đă phát thanh bản nhạc “White Christmas” (Giáng Sinh Trắng). Đang là cuối tháng 4, giữa mùa Hè, v́ lư do ǵ đài phát thanh quân đội Mỹ lại phát thanh một bản nhạc Giáng Sinh như vậy vào lúc này nếu không phải là một ám hiệu cho người Mỹ? Ám hiệu đó là ǵ nếu không phải là lệnh di tản các kiều dân Mỹ ra khỏi Việt Nam như đang diễn ra. Cho nên lời yêu cầu của thủ tướng Mẫu có lẽ chỉ là cách làm cho người Mỹ khỏi mất mặt khi rút ra khỏi Việt Nam?
Khoảng 7 giờ tối cùng ngày, trong lúc các liên đội ứng chiến của Bộ Tư Lệnh đang chuẩn bị xếp hàng ở sân cờ để được di chuyển đến những vị trí ứng chiến chỉ định th́ một trái đạn pháo kích nổ ở gần đâu đó, có thể ở phía sân Ủy Hội Quốc Tế cũ bên cạnh Bộ Tư Lệnh làm cho một số miểng vụn văng bay ra xa rơi xuống các mái nhà xung quanh nghe rào rào. Mọi người vội vàng chạy túa vào khu nhà Khối Tiếp Vận và những mái hiên nhà xung quanh sân cờ để tạm trú, nhưng chỉ một lát sau khi đă yên tĩnh họ lại tiếp tục trở ra sân để lên xe đi đến những địa điểm ứng chiến. Các liên đội ứng chiến như thường lệ đặt bộ chỉ huy tại các trường xung quanh Bộ Tư Lệnh như Pétrus Kư, Nguyễn Bá Ṭng, Bác Ái,… Thật là một tinh thần trách nhiệm cao độ của những người chiến sĩ cảnh sát vào những giờ phút cuối cùng của cuộc chiến.
Suốt trong đêm 29 rạng 30 tháng 4, 1975, Liên đội 5 của chúng tôi được bố trí ứng chiến tại Trường Trung Học Bác Ái (của người Hoa) nằm trên đường Nguyễn Trăi gần BTL/CSQG. Trung tá Nguyễn Nhựt Châu (Chánh Sở Chưởng Pháp/KNV), Liên đội trưởng, và tôi cùng cả ban chỉ huy liên đội hầu như ai cũng thức. Tin tức về cuộc di tản đang diễn ra trên nóc ṭa đại sứ Mỹ và nhiều địa điểm khác trong thành phố làm cho mọi người đứng ngồi không yên nhưng không biết làm sao v́ thành phố đang giới nghiêm. Nghe nói từ sáng đến giờ cả ngàn người đă tràn vào bên trong ṭa đại sứ này để leo lên những chiếc trực thăng Mỹ bay ra Đệ thất hạm đội Mỹ đang đón đợi ngoài Biển Đông. Trong khi đó, những báo cáo trên những máy truyền tin liên hợp PRC-25 cho biết đặc công VC đă xâm nhập có mặt tại một số nơi ở ngoại ô Sàig̣n. Lệnh trên máy truyền tin yêu cầu các nơi cần đề cao cảnh giác với những tên đặc công này v́ chúng đang giả trang thành những binh sĩ QLVNCH ră ngũ mang băng đỏ cố ư gây náo loạn ngoài đường phố.
Sáng sớm ngày 30 tháng 4, mặc dù vẫn c̣n giới nghiêm nhưng đường phố xe cộ đă nhộn nhịp, mọi người như đang hối hả đi t́m nơi an toàn lánh nạn. Một số người đang lắng nghe từ những chiếc radio transitor phát đi phát lại nhật lệnh của Trung Tướng Vĩnh Lộc, tân tổng tham mưu trưởng QLVNCH vừa được chỉ định, kêu gọi quân nhân các cấp giữ vững tay súng và ở yên vị trí sẵn sàng chờ lệnh, không hèn nhát trốn chạy như người tiền nhiệm của ông và nhiều người khác. Thế nhưng chỉ vài giờ sau, Tướng Vĩnh Lộc cũng biến mất và radio lại phát thanh Nhật lệnh của Chuẩn Tướng Nguyễn Hữu Hạnh, người được Tướng Minh cử làm Quyền tổng tham mưu trưởng thay thế Tướng Vĩnh Lộc. (Sau ngày 30/4/75, Tướng Nguyễn Hữu Hạnh đă hiện nguyên h́nh là một tên cách mạng ba mươi, được VC tuyên dương là đă góp phần làm ră ngũ QLVNCH vào giờ thứ 25 của lịch sử). Tin tức dồn dập biến đổi từng giờ. Lệnh cử Tướng Nguyễn Hữu Hạnh làm Quyền tổng tham mưu trưởng chưa được bao lâu th́ vào khoảng 10 giờ hơn có lệnh của Tướng Dương Văn Minh kêu gọi quân nhân các đơn vị không được nổ súng và chuẩn bị bàn giao cho đối phương. Sau khi nghe lệnh này, Trung Tá Châu nói với tôi và mọi người: “Thôi đi về! Việc bàn giao để mấy ông lớn lo, không phải việc của ḿnh.” Thế rồi, không ai bảo ai, mọi người đều tự động rời bỏ địa điểm ứng chiến trở về Bộ Tư Lệnh. Cùng lúc đó cũng có lệnh từ Tổng Hành Dinh BTL/CSQG kêu gọi các đơn vị ứng chiến tiếp tục ổn định vị trí và cử đại diện trở về Tổng hành dinh nhận lănh lương khô để tiếp tục làm nhiệm vụ nhưng chẳng ai quan tâm đến lệnh này và không biết có ai thi hành lệnh này hay không. Khi chiếc xe jeep của chúng tôi về đến cổng Bộ Tư Lệnh, người lính gác trong cảnh phục CSDC vẫn c̣n đứng trong vọng gác ngơ ngác nh́n chúng tôi mà không hiểu v́ sao mọi người trở về BTL cùng một lúc đông như thế. Có lẽ đêm qua anh không nghe radio hay máy truyền tin? Cá nhân tôi cùng một số bạn trong liên đội 5 sau đó đă bịn rịn chia tay nhau sau khi về lại trước sân Khối Nhân Viên. Mọi người bùi ngùi bắt tay nhau mà không biết bao giờ sẽ gặp lại.
Trên đường phố trở về nhà, bầu trời âm u không có nắng tôi đă thấy bọn VC nằm vùng và những tên “cách mạng ba mươi” đeo băng đỏ bắt đầu xuất hiện đây đó lăng xăng đi tới đi lui. Về gần đến nhà ở chung cư Minh Mạng gần Ngă Sáu Sàig̣n, Quận 10, tôi thấy có một chiếc xe “pickup” hiệu Daihatsu bên hông có mang một tấm biểu ngữ đỏ có hàng chữ trắng ǵ đó tôi cũng chẳng buồn đọc, trên xe có một số thanh niên đang bắc loa kêu gọi mọi người chuẩn bị “chào mừng cách mạng thành công”! Khi tôi về đến nhà, vợ tôi vội vă đưa cho tôi một túi xách quần áo đă soạn sẵn nói tôi tạm lánh mặt về nhà chị tôi ở Tân Định v́ ở chung cư đă có khá nhiều bọn nằm vùng xuất hiện mang băng đỏ đi phát truyền đơn trong xóm. Ngay trước nhà tôi, một tấm biểu ngữ đỏ dài chăng ngang đường nối liền hai ṭa nhà chung cư viết cái ǵ trên đó tôi cũng không để ư.
Một giờ sau khi về đến nhà chị tôi ở Tân Định, khoảng 11 giờ 30 sáng, tôi nghe tin từ radio phát ra lời đầu hàng của Tướng Dương Văn Minh, cùng lúc đó, ngoài đường nhiều tiếng súng AK chát chúa vang lên từng chập, có lẽ bọn cách mạng ba mươi, nằm vùng đang nổ súng để ăn mừng! Vừa nghe tin đó, tôi bỗng dưng ứa nước mắt nh́n chị tôi cũng đang khóc một cách tự nhiên mà không nói được lời nào.
Khoảng 1 giờ trưa, đứa em trai tôi tên Tiến từ ngoài cửa lếch thếch bước vào nhà. Em tôi mới 18 tuổi, mới nhập ngũ được gần hai tháng đang thụ huấn tại Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung. Nó nói, hôm nay sau khi có lệnh đầu hàng, các sĩ quan cán bộ đă tập họp các khóa sinh và tuyên bố cho họ được tan hàng về nhà. Tất cả các khóa sinh trong đó có em tôi sau đó đă tự động t́m cách đi về nhà. Bộ đồ thường phục mà em tôi mặc là do một người ở trong cư xá gia binh ở Quang Trung đă cho nó. Từ Quang Trung, nó đă vừa đi bộ vừa quá giang xe để đi về nhà. Trong khi đó, tôi và chị tôi cũng lo lắng cho một đứa em trai nữa đang phục vụ trong Sư Đoàn 21 BB ở Chương Thiện không biết số phận ra sao, nhưng may mắn hai ngày sau nó đă về được Sài G̣n.
Khoảng 1 giờ 30 chiều, từ cái radio trong nhà từ sáng đến giờ vẫn mở nhưng hầu như chẳng ai buồn nghe từ sau khi có lệnh đầu hàng của ông Minh bỗng có tiếng một người giọng Huế tự nhận là nhạc sĩ Trịnh Công Sơn nói đại ư rằng: “Tôi, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, rất vui mừng và cảm động…, tôi xin hát bài Nối ṿng tay lớn.” Ngay sau đó, ông nhạc sĩ này đă hát bài hát Nối ṿng tay lớn của ông được một số người phụ họa hát theo. Tôi thật buồn và thất vọng với tên nhạc sĩ phản chiến này. Tôi không thể ngờ tên này lại có thể trở cờ thành một tên “cách mạng ba mươi” nhanh đến như thế. Trước đây, nhiều người – nhất là những ai trong ngành an ninh, cảnh sát – đều biết Sơn là một tên nhạc sĩ phản chiến, trốn quân dịch được một số sĩ quan cao cấp của VNCH v́ yêu thích văn nghệ và mến mộ tài năng của y nên đă che chở cho y khỏi bị cảnh sát lùng bắt. Vậy mà khi cái chế độ từng nuôi dưỡng, cưu mang y vừa sụp đổ chỉ mới vài giờ, y đă vội vă ngoảnh mặt, quay ra xun xoe nịnh bợ những người chiến thắng!
Tới lúc đó, cả ba chị em cũng chả thiết ǵ đến ăn uống mà trong nhà cũng chẳng có ǵ để nấu nướng ngoài cái khạp gạo. Đến chiều tối, v́ nhà chị tôi nằm trong một con hẻm ở cuối đường Pasteur, nơi nổi tiếng có nhiều tiệm phở, nên mấy chị em đă rủ nhau đi ra đó để kiếm cái ǵ ăn lót bụng v́ suốt một ngày chưa ai ăn ǵ cả. Suốt con đường Pasteur hôm nay không có một tiệm phở nào mở cửa, nhưng cũng may có một nhà bán cháo gà nên ba chị em đă ghé lại ăn. Mặc dù đang đói bụng mà chẳng ai ăn hết nổi tô cháo của ḿnh.
Sáng hôm sau 1 tháng 5, 1975, tôi trở về nhà thăm vợ và con tôi (mới 7 tháng tuổi) một lát rồi vội vă đi ngay v́ không biết bọn nằm vùng và “cách mạng ba mươi” sẽ có những hành động ǵ. Lúc quay trở lại nhà chị tôi, tôi thấy có khoảng một tiểu đội lính bộ đội Bắc Việt đang lố nhố trong sân nhà chị tôi. Bọn bộ đội Bắc Việt đă mượn sân nhà chị tôi và nhiều nhà khác trong xóm làm nơi đóng quân để đề pḥng bất trắc trong những ngày đầu mới chiếm đóng. Tôi hơi chột dạ chẳng lẽ tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa? Tôi sợ chúng khám phá ra tôi là một sĩ quan cảnh sát cấp bậc đại úy th́ thật là nguy hiểm, khó toàn mạng với chúng. Tôi đă nghe có câu ca dao mới, “Lính ngụy bắt được th́ tha, Cảnh sát bắt được làm ma không đầu.” V́ vậy tôi phải nói tôi là một nhà giáo đến thăm chị và em tôi một lát rồi vội vă đi ngay. Tôi chạy xe loanh quanh ngoài đường, định ghé nhà mấy người bạn xem ai c̣n, ai đă ra đi, nhưng cuối cùng tôi lại thôi, quay trở về nhà ḿnh.
Những ngày tiếp theo là những ngày đầy căng thẳng lo âu không biết số phận ḿnh sẽ ra sao với những người vừa chiến thắng. Tôi cũng như các quân cán chính khác đều phải ra tŕnh diện với các ủy ban quân quản ở phường, quận, và thành phố. Mấy ngày sau, tôi gặp V.H.A., một người bạn văn nghệ, người đă có một số sách viết về t́nh yêu và tuổi trẻ khá ăn khách trong đó có tập truyện đầu tay “Dễ Thương” mà tôi có viết lời giới thiệu. Anh rủ tôi đến Hội Văn Nghệ Sĩ Yêu Nước (hay Giải Phóng?) có trụ sở đặt tại ṭa nhà ṭa Đại Sứ Đại Hàn trên đường Nguyễn Du để ghi danh. Tôi nghĩ, mặc dù thỉnh thoảng cũng có thơ văn in trên báo, nhưng tôi chỉ viết lách tài tử, không chuyên nghiệp, chẳng ai biết đến tên tuổi mà lại ghi danh vào hội này trong khi ḿnh lại là một sĩ quan cảnh sát bị liệt vào loại ác ôn th́ dễ bị nghi ngờ lắm. Nghĩ vậy nên tôi đă từ chối lời đề nghị của bạn. Sau đó, khoảng vài tuần sau, V.H.A. lại rủ tôi và một người bạn khác, mỗi người góp $100.000 làm vốn chung để mua bán phụ tùng xe đạp trên lề đường Minh Mạng, Quận 10. Lúc đó, sau ngày 30 tháng 4, 1975, xe đạp bỗng trở thành cái mốt thịnh hành thay cho xe gắn máy nên chợ trời phụ tùng xe đạp cũng bắt đầu xuất hiện đầy con đường Minh Mạng. Thế là cả ba chúng tôi bỗng chốc trở thành những tên buôn bán chợ trời rất sớm một cách bất đắc dĩ. Nhưng tôi chưa có dịp trổ tài buôn bán cũng như chưa nh́n thấy được đồng lời lăi nào từ việc bán buôn này th́ ngày 25 tháng 6, 1975, đúng như sự lo sợ của vợ tôi, tôi đă bị bọn “Cách mạng Ba Mươi” chỉ điểm dẫn công an đến nhà bắt. Tôi bị buộc tội “trốn tŕnh diện học tập” v́ mang cấp bậc Đại úy Cảnh Sát mà giờ này c̣n ở nhà không đi tŕnh diện học tập. Mặc dù tôi có giải thích, ngày tŕnh diện dành cho cấp Đại úy Cảnh Sát khác với ngày dành cho đại úy quân đội nhưng tôi vẫn bị chúng bắt giải vào giam trong khám Chí Ḥa.
Khi được giải vào đến khám Chí Ḥa th́ tôi đă hiểu rằng, dù bị bắt hay đi tŕnh diện th́ cũng một nghĩa như nhau, bởi v́ cùng bị bắt giam vào Chí Ḥa với tôi c̣n có hàng trăm quân cán chính khác đủ mọi cấp bậc. Có người bị bắt ở nhà như tôi, cũng có người bị bắt trên đường đi đến địa điểm tŕnh diện. Dù có giải thích thế nào th́ mọi người vẫn bị bắt v́ đó là chủ trương “thà bắt lầm c̣n hơn bỏ sót” của những người chiến thắng. Trong số những người bị bắt giam ở Chí Ḥa có rất nhiều giới chức cao cấp trong quân đội cũng như cảnh sát và hành chánh của VNCH. Như: về phía cảnh sát có Đại Tá Đàm Trung Mộc, cựu Viện Trưởng Học Viện CSQG; Đại Tá Cao Xuân Hồng, cựu Giám Đốc Nha CSQG Khu II, Trung Tá Trần Thanh Bền, cựu Tổng Giám Đốc CSQG, …. C̣n bên phía quân đội có Chuẩn Tướng Lê Văn Thân, Đại Tá Trần Vĩnh Đắt, Thiếu Tá Đặng Sĩ (vụ Phật Giáo Huế 1963), Trung Tá Trần Ngọc Thức (vụ vũ nữ Cẩm Nhung),… Về phía dân sự có Bác sĩ Hồ Văn Châm (bộ trưởng Chiêu Hồi… Cựu Chiến Binh), cựu Thủ Tướng BS Phan Huy Quát, kư giả lăo thành Nguyễn Tú, tỷ phú Nguyễn Đ́nh Quát (cựu ứng cử viên Tổng Thống Đệ Nhất Cộng Ḥa),… Và c̣n nhiều nữa tôi không nhớ hết. Những người này, một số sau đó được chuyển đi các trại khác, có người bị đưa ra miền Bắc như Đại Tá Đàm Trung Mộc (sau đó đă chết trong trại tù Hà Sơn B́nh năm 1982); nhưng cũng có một số bị giam ở Chí Ḥa cho đến khi được trả tự do. Tôi là một trong số những người “may mắn” đó. Trong cái rủi (bị bắt) cũng có cái may là tôi không bị đưa vào rừng, lên núi lao động vinh quang; cho nên, nếu không rủi ro vào giờ thứ 25 như vậy biết tôi có c̣n sống để viết những hồi ức này hay không?
PBC Hội Ngộ