Câu chuyện của ông Nguyễn Văn Thủ
và nhà thơ Hữu Loan
Phần 8:
Một gia đ́nh nạn nhân khác là ông Nguyễn Văn Thủ, quê ở tỉnh Hưng Yên, năm nay 72 tuổi, hiện nay đang sống ở Hà Nội. Ông Thủ kể lại với Phương Anh về những tại hoạ bất ngờ đổ xuống gia đ́nh ông hồi cải cách ruộng đất. Trong phần sau, nhạc sĩ Trịnh Hưng, người bạn thân của nhà thơ Hữu Loan, tác giả bài thơ "Màu Tím Hoa Sim" sẽ kể về chính hoàn cảnh của nhà thơ Hữu Loan
Nhà thơ Hữu Loan và nhạc sĩ Trịnh Hưng chụp năm 2005.
H́nh của nhạc sĩ Trịnh Hưng
09102014-ccrd-08-pa.mp3
00:00/00:00
Ông Nguyễn Văn Thủ: Dân trí th́ thấp, đời sống th́ đói…Lúc ấy, miền Bắc được “giải phóng”, c̣n miền Nam th́…, chia làm hai chế độ. Ngoài này, thực hiện chính sách giảm tô cải cách để có ruộng cho người nông dân cầy.
Đường lối đưa ra là đánh đổ địa chủ, cải tạo tư sản, tư bản…để lấy đất chia cho nhân dân, cho những người nghèo. Cho nên, có những người bị thiệt tḥi. Lúc ấy, lộn xộn, chẳng ai giữ đạo làm người, con tố bố, vợ tố chồng…mất cả đạo đức con người.
Phương Anh: Thưa ông, xin ông cho biết chuyện ǵ đă xảy ra cho gia đ́nh ông?
Ông Nguyễn Văn Thủ: Gia đ́nh tôi, cụ (ông nội) công tác rất tốt, đến lúc ấy tự nhiên qui cho cụ tôi là thành phần đối kháng, bắt cụ đi đấu tố, gia sản bị tịch thu hết. Tôi bị coi là con nhà địa chủ, khổ lắm, đi ra ngoài đường là phải chào ông bà nông dân. Dù nó là con là cháu ḿnh, cũng phải gọi nó là “Ông” là “Bà”.. của cải mất hết, chả c̣n ǵ cả.
Tôi là con nhà địa chủ, bị trong cảnh xem từng người tố bố ḿnh, toàn bịa chuyện. Lúc ấy dân ngu dốt lắm, chả hiểu ǵ cả, cứ nói bưà, nói theo kiểu “mớm” lời, toàn là bịa ra, chúng (đội cải cách) bảo thế nào th́ người nông dân nói thế. Lúc đó, tŕnh độ của chúng có ra cái ǵ đâu.
Phương Anh: Thưa ông, biết là năm nay tuổi đă cao, nhưng ông có c̣n nhớ được cảnh đấu tố những người bị qui là địa chủ không?
Ông Nguyễn Văn Thủ: Ôi..Tôi c̣n nhớ như thế này, tôi chưa bao giờ thấy lịch sử con người lại ngược đời như thế, đến nỗi phải nói là thời đại trâu ḅ đi “bí tất”, cóc nhái nhẩy lên làm người, mơ săi ngày xưa nhẩy lên làm chánh án, làm thẩm phán. Thậm chí ngồi trên toà đấu bố ḿnh. Tả lại th́ nhiều lắm, khí thế của nhân dân nó vùng lên, đánh đổ địa chủ mà!
Ông bà nông dân họp riêng với nhau, người ta họp thế nào đó, xong rồi “đùng” một cái, nhà ḿnh bị qui là đối kháng luôn, mặc dù nhà là một thành phần rất tốt, có công với cách mạng, thế mà “đùng” một cái, ngược lại hết! Nó đến nó tịch thu, nó đuổi ḿnh ra khỏi nhà. Trong người mặc quần áo thế nào th́ đi ra thế đấy.
Tôi đi học về, cắp cái cặp, là chỉ có thế… thế là hết, và mấy mẹ con dắt nhau ra ngồi một chỗ, nh́n ông bà nông dân chia của. Sau đó, ông bà nông dân tập hợp ra, ngồi đông lắm, cảnh đấu tố đông lắm, các “vị” th́ ngồi trên toà, làm cái toà trên cao đàng hoàng, kê ở ngoài đ́nh, cánh đồng, như sân khấu vậy, rồi bắt nông dân lên đấu tố, địa chủ phải cúi mặt xuống, họ trói, cùm kẹp, thậm chí c̣n tra tấn…
Phương Anh: Thưa ông, được biết người đấu tố ông bà nội và bố ông lại chính là bà xui gia và cũng là người láng giềng, từng được ông cụ, tức ông nội của ông giúp đỡ trong nhiều năm. Vậy, ông c̣n nhớ bà ấy đă làm những ǵ khi đó? Và kết quả cuộc đấu tố lúc bấy giờ ra sao?
Ông Nguyễn Văn Thủ: Bà ấy lên, lật ngửa mặt cụ ra, rồi chỉ vào tận mặt và nói: con Ly, tên bà cụ là Ly, vợ chồng mày ép buộc tao, phải gả con gái cho con mày…rồi bà ấy khóc hu hu lên…rồi xin đội cải cách cho đem con gái về… rồi bà ấy bảo là mày dụ dỗ con tao đi Nam để cho bố mẹ lià con…
Lúc ấy, tự nhiên nó như ma quỉ cám dỗ, người ta nh́n thấy nhà tôi, người ta như muốn ăn thịt luôn, họ muốn làm ǵ th́ làm. Lúc ấy, người nào càng hăng hái, càng tốt, càng đấu tố, càng đánh đập, th́ càng tốt. Có những người bị tử h́nh, ông cụ tôi bị kết án tử h́nh, bắn chết ngay, lôi ra bắn chết ngay, bắn ngay trước mặt mọi người, con cháu…
Đấu tố bố ḿnh, bắt phải ra nh́n…C̣n những người khác bị tra tấn, bị chết th́ cho là họ tự tử, bắn th́ rơ ràng rồi, mấy trường hợp…Cuối cùng th́ sửa sai, biết là sai lầm, rồi xin lỗi, thế thôi !
Phương Anh: Sau khi bị đấu tố, cuộc sống của gia đ́nh ông như thế nào?
Ông Nguyễn Văn Thủ: Sau đó th́ ṃ cua bắt ốc mà nuôi nhau, nhà không có, phải đi ở nhờ, nằm đất, không có cái chiếu để nằm. Ông bà nông dân phải tránh xa ḿnh. Ông bà nông dân nào có thương ḿnh đi chăng nữa th́ phải để trong ḷng, nếu không th́ đội nó qui cho, cũng chết luôn!
Đi ra ngoài th́ phải chào ông bà nông dân, xưng “con”, chả muốn đi đâu cả, nhưng v́ cuộc sống, nên lúc ấy, cũng phải đi ra ngoài đồng để kiếm rau, con cua, con cá…mẹ con bắt ốc nuôi nhau, vẫn phải cúi mặt xuống để mà tránh né, cho qua ngày, biết làm thế nào được…Giai đoạn lịch sử nó là thế đấy!
Trường hợp của vợ nhà thơ Hữu Loan
Phu nhân nhà thơ Hữu Loan,
một nạn nhân trực tiếp của cuộc cải cách ruộng đất.
H́nh của nhạc sĩ Trịnh Hưng.
Vừa rồi là cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Thủ, hiện đang ở Hà Nội, một nạn nhân trong cuộc cải cách ruộng đất. Một trường hợp khác mà nạn nhân chính là vợ của nhà thơ Hữu Loan, tác giả bài thơ nổi tiếng suốt mấy chục năm qua, Mầu Tím Hoa Sim.
Chúng tôi không thể liên lạc với nhà thơ Hữu Loan được v́ gia đ́nh ông hiện đang ở một xă nhỏ thuộc tỉnh Thanh hoá, không có điện thoại. Tuy nhiên, được biết nhạc sĩ Trịnh Hưng hiện đang ở Pháp, là người bạn thân của nhà thơ và mới đây có về thăm nhà thơ, chúng tôi liên lạc và được ông kể lại:
“Ông ấy kể tôi nghe là: Lúc ấy, ông ấy là Trưởng ban Tuyên Huấn của đoàn 304, do tướng Nguyễn Sơn phụ trách, quân đội th́ đói khổ lắm, chỉ có ăn khoai, ăn sắn, không có gạo mà ăn…Ông địa chủ đó th́ giầu, tháng nào cũng đem gạo đến, để nuôi quân cho…Chính tướng Nguyễn Sơn tháng nào cũng làm lễ vinh danh cho ông ta, ban thưởng huân chương.
Năm 1953, bị đấu tố, lan đến Thanh Hoá, ông bà địa chủ ấy bị giết chết. Nhà th́ chỉ có một cô con gái thôi. Nó cấm tất cả mọi người, con trai, hay con gái, không được kết hôn với con nhà địa chủ, không được nuôi con nhà địa chủ.
Ông ấy (nhà thơ Hữu Loan) thấy thế bực quá, mới bỏ về làng, đi qua làng ấy, ông ghé vào thăm, ông biết rằng ông bà cụ bị giết chết rồi, cô con gái không ai nuôi cả, cô ấy phải đi mót sắn, mót khoai ở ngoài đồng, ăn sống, để sống thôi, quần áo rách rưới, bẩn thỉu lắm, ngủ ở đường, ở đ́nh làng, ông thấy thế, thương hại và đem về nhà nuôi…và bây giờ là vợ ông ấy!”
Trong hai buổi phát thanh vừa qua, quư thính giả đă nghe chuyện của những nạn nhân trực tiếp trong cuộc cải cách ruộng đất diễn ra 50 năm trước đây ở miền Bắc Việt Nam. Không thể biết chính xác số nạn nhân của cuộc cách mạng được gọi là “long trời lở đất” này là bao nhiêu v́ nhiều người đă chết, nhiều người không muốn nói ra, và nhiều người không dám nói ra.
Tuy nhiên, qua các lời kể, quư thính giả cũng có thể h́nh dung được những đau khổ tận cùng mà những người dân lúc đó phải chịu đựng, do chính những người cùng làng cùng xóm với ḿnh gây ra theo chỉ đạo của các đội cải cách ruộng đất.
Kỳ tới, chúng tôi sẽ nói về đợt sửa sai được phát động sau khi trung ương đảng thừa nhận sai lầm. Mong quư thính giả đón nghe.
Phương Anh, phóng viên đài RFA
2008-02-07
https://www.rfa.org/vietnamese/Speci...008071045.html