Đảng Dân chủ chuẩn bị chính thức khởi động tiến tŕnh luận tội tổng thống Donald Trump bất chấp rất ít khả năng được Thượng viện chấp thuận. Tại sao họ không tiếp tục kéo dài cuộc điều tra luận tội để “bới lông t́m vết” hạ uy tín ông Trump được càng nhiều càng tốt? Đây có phải là một tính toán sai lầm hay c̣n có nguyên nhân nào khác?
Các lănh đạo Đảng Dân chủ tại Hạ viện thông báo về 2 điều khoản luận tội ông Trump hôm 10/12 (Ảnh: Youtube)
Phế truất một tổng thống đương nhiệm là một vấn đề chính trị hết sức trọng đại của quốc gia và tiến tŕnh phế truất này rất ít được khởi động trong suốt mấy trăm năm lịch sử nước Mỹ, cũng như chưa từng có tổng thống nào bị truất quyền bởi nó. Trước ông Trump, Đảng Cộng ḥa từng cố gắng phế truất tổng thống Bill Clinton của phe Dân chủ, tuy nhiên đă thất bại tại thượng viện mặc dù có chứng cớ rành rành ông ta nói dối người dân Mỹ trong vụ bê bối t́nh dục với cô đào thực tập Monica Lewinsky.
Biết được điều này, lănh đạo phe Dân chủ đă từng cật lực phản đối những lời kêu gọi phế truất tổng thống Trump. Trong suốt cuộc điều tra Trump-Nga kéo dài hơn 2 năm, bà Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đă tỏ rơ sự khôn ngoan chừng mực của ḿnh khi bác bỏ yêu cầu ráo riết của phe cực tả trong Đảng Dân chủ, đ̣i hỏi phải làm ǵ đó để “đá” ông Trump ra khỏi Ṭa Bạch Ốc. Kết cục sau 2 năm điều tra, đào xới mọi ngóc ngách trong các liên hệ của Donald Trump, công tố viên đặc biệt Robert Mueller kết luận rằng không đủ bằng chứng ông Trump thông đồng với Nga để thắng cử.
Nhưng rồi sự lăo luyện của các bậc nguyên lăo trong phe Dân chủ cũng lung lay trước những thúc ép bởi những đảng viên trẻ, được giới trẻ tại Mỹ – bộ phận ủng hộ mạnh mẽ nhất các chính sách cấp tiến của đảng này – yêu thích. Trong khi cuộc bầu cử 2020 đang tiến gần, những người này đặt ra một câu hỏi đầy nguy cơ rằng: nếu không phế truất Trump ngay bây giờ th́ ông ta sẽ lại làm tổng thống một lần nữa.
“Tôi lo ngại rằng nếu chúng ta không phế truất tổng thống này, ông ta sẽ tái đắc cử”, Al Green, Dân biểu Dân chủ tuyên bố trước đài MSNBC vào tháng 6/2019.
Bà Pelosi cũng từng nói rằng việc để cho cuộc bầu cử quyết định số phận của ông Trump là “một suy nghĩ nguy hiểm”.
“Nancy Pelosi vừa nói rằng “thật nguy hiểm nếu để cử tri quyết định số phận của Trump”. Nói cách khác, bà ta cho rằng tôi sẽ thắng và không muốn chấp nhận rủi ro đó khi để cho cử tri quyết định. Giống Al Green, bà ta muốn thay đổi hệ thống bầu cử của chúng ta.” ông Trump viết trên Twitter.
Với một nền kinh tế vững mạnh bất chấp các cảnh báo từ truyền thông và các “chuyên gia kinh tế” rằng Mỹ sắp suy thoái đến nơi, các ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ tỏ ra lép vế trước ông Trump. Trong khi tranh căi nội bộ về những chính sách kinh tế, thuế khóa cao chót vót đến mức không tưởng, th́ điểm nổi bật duy nhất mà những ứng viên này có chung là hy vọng mănh liệt đánh bại Trump.
“Là kinh tế đó, đồ ngu!”, câu slogan nổi tiếng của Bill Clinton đă giúp ông ta giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 1992, th́ nay lại là một sự nhắc nhở mang đầy tính đả kích rằng Đảng Dân chủ, rằng nếu không làm một điều ǵ đó, sẽ chẳng có cơ hội đánh bại Trump vào năm 2020.
Cuộc gọi giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trở thành cái cớ mới nhất để Đảng Dân chủ đánh canh bạc cuối cùng này. Đảng Dân chủ cho rằng ông Trump đă đe dọa sẽ giữ lại khoản viện trợ và chính quyền mới của Ukraine rất cần để trụ vững nếu Kiev không chịu điều tra bố con nhà Biden và các hoạt động mờ ám ở đây. Joe Biden, cựu tổng thống Mỹ, được xem là đối thủ hàng đầu của ông Trump trong cuộc bầu cử tháng 11 năm sau. Mặc dù ông Trump đă cho công bố luôn bản ghi chép của cuộc gọi này để chứng minh cho sự trong sạch của ḿnh, Đảng Dân chủ với sự trợ giúp của truyền thông đă thuyết phục thành công đa số dân Mỹ rằng ông Trump xứng đáng bị phế bỏ. Ít nhất th́ các cuộc thăm ḍ dư luận cho kết quả như vậy. Cần lưu ư rằng các cuộc thăm ḍ này đều lấy mẫu chỉ khoảng vài ngh́n độc giả, và thường là lượng độc giả thuộc Đảng Dân chủ chiếm đa số.
Với sự ủng hộ tăng vọt của công luận, cuộc điều tra luận tội được tiến hành nhanh chóng, với kịch bản là các nhân chứng và kết luận được soạn sẵn. Tuy nhiên, khi cuộc điều tra này càng kéo dài, thái độ của cử tri Mỹ càng thay đổi. Thăm ḍ gần đây cho thấy cử tri Mỹ, nhất là tại các bang trọng yếu trong cuộc bầu cử sắp tới (hay gọi là bao giao động) ngày càng ủng hộ ông Trump nhiều hơn các ứng viên Đảng Dân chủ khác. Cụ thể ở ba bang Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, ông Trump đều đảo ngược các kết quả thăm ḍ trước đó và vươn lên dẫn điểm trước mọi đối thủ Dân chủ mà trước kia ông từng bị thua điểm. Tại ba bang quan trọng này, số cử tri phản đối luận tội cũng tăng lên và hiện đang lớn hơn số lượng cử tri mong muốn luận tội diễn ra.
“Kết quả thăm ḍ trông rất tệ đối với phe Dân chủ bị ám ảnh bởi luận tội, v́ thế họ vội vă thúc đẩy một tiến tŕnh bất công và biến thể chế dân chủ của chúng ta thành tṛ cười. Họ không muốn người Mỹ quyết định cuộc bầu cử”, ông Trump viết trên Twitter.
“Số liệu thăm ḍ đă tăng chóng mặt đối với việc phản đối luận tội, đặc biệt ở các bang giao động và những cử tri độc lập ở các bang giao động. Người ta đă thấy rằng Đảng Dân chủ không có căn cứ ǵ cả, hoàn toàn là một vụ lừa đảo. Thậm chí bà Pelosi ngày hôm qua đă thừa nhận rằng bà ta đă bắt đầu vụ lừa đảo này từ 2,5 năm trước!” ông Trump viết.
Những diễn biến bất ngờ trong cuộc điều tra và ư kiến công luận đă buộc Đảng Dân chủ không thể kéo dài thời gian thêm nữa, trong khi ông Trump và phe Cộng ḥa liên tục công kích rằng Đảng Dân chủ tốn quá nhiều tài nguyên của đất nước vào một cuộc luận tội chẳng đi đến đâu c̣n để mặc cho các vấn đề trọng yếu khác bị dồn ứ. Tới lúc này, Đảng Dân chủ có hai lựa chọn: một là kết thúc cuộc điều tra với một nghị quyết khiển trách tổng thống, giống như một số ư kiến trong Đảng Dân chủ đă nêu ra. Điều này tương đương với chấp nhận thất bại. Lựa chọn thứ hai là “đâm lao theo lao”, đưa việc luận tội Trump ra Hạ viện – điều mà Đảng Dân chủ đang làm.
Các nghị sĩ Dân chủ đă soạn 2 điều khoản luận tội Trump – Lạm dụng quyền lực và Cản trở Quốc hội và với đa số ghế tại Hạ viện, phe Dân chủ có thể dễ dàng khởi động tiến tŕnh luận tội tổng thống. Tuy nhiên ông Trump có những đồng minh hùng mạnh ở Thượng viện và gần như chắc chắn sẽ bảo vệ sự nghiệp chính trị của ông trong phiên xử luận tội. Trong trường hợp này, Đảng Dân chủ đang trong áp lực phải “cắt lỗ” khiến họ đẩy tiến tŕnh lên càng nhanh càng tốt.
Như đă nói ở trên, trong nhiều năm qua, các nguyên lăo của Đảng Dân chủ đă cố gắng ngăn cản phe cực tả mới nổi đ̣i tiến hành phế truất Trump. Bà Pelosi từng khẳng định rằng việc đưa ông Trump ra luận tội là một thất bại chính trị. Nhưng áp lực của phe cực tả vẫn tiếp tục dồn nén và bà đă phải khuất phục các thế lực mới này sau khi bê bối Ukraine xuất hiện. Đến t́nh h́nh hiện tại, rơ ràng là cách duy nhất để chấm những tiếng nói nổi loạn đ̣i phế bỏ Trump trong nội bộ Đảng Dân chủ là thực sự luận tội ông ta.
Nếu toàn bộ Đảng Cộng ḥa tại Thượng viện đứng về phía ông Trump và hủy bỏ việc luận tội, Đảng Dân chủ có thể dùng việc này để tăng uy tín đảng phái của ḿnh, chỉ trích Đảng Cộng ḥa chấp bất chấp luật lệ để ủng hộ một vị tổng thống đầy tội lỗi.
Cung có khả năng bà Pelosi và Đảng Dân chủ sẽ bị “phản trấn” bởi quyết định luận tội Trump trong cuộc bầu cử năm sau, nhưng ít nhất trong lúc này, đây là lựa chọn ít rủi ro nhất và giúp tạo ra một mỏ neo giúp Đảng Dân chủ có thể đoàn kết lại, điều mà đảng này rất cần thiết trước thềm bầu cử.
Trọng Đức