Tìm hiểu về ảnh hưởng luật pháp Hoa Kỳ với cộng đồng người Việt (kỳ 2)

Di chúc là một văn kiện luật pháp được soạn thảo sẽ do tiểu bang thi hành và trở thành nhất định không thay đổi được một khi người lập văn kiện ấy qua đời. (Hình minh họa: angusreid.org)

Tuần trước chúng tôi đã trình bày khái niệm thủ tục lập dự định về tài sản (estate planning) theo đó với luật hiện hành của tiểu bang California thì có hai thủ tục: lập di chúc (will) hay là lập tín mục sinh thời (living trust) gọi tắt là tín mục. Bài hôm nay xin được đề cập đến di chúc, sau đó trong những tuần lễ kế tiếp chúng tôi sẽ nói đến tín mục, rồi sẽ đưa ý kiến nên lập di chúc hay tín mục cùng với phân tích lợi hại của từng thủ tục vì cả hai hoàn toàn khác biệt với nhau. Chúng tôi cũng sẽ kể một vài vụ đã xảy ra thật sự tại quận Cam để nêu rõ những hậu quả rắc rối ra sao nếu không có cả di chúc lẫn tín mục.

Vậy di chúc dùng để làm gì? Di chúc là một văn kiện luật pháp được soạn thảo sẽ do tiểu bang thi hành và trở thành nhất định không thay đổi được một khi người lập văn kiện ấy qua đời. Trong di chúc ấy một người muốn để lại tài sản có thể chỉ định:

-Thừa kế là một hay nhiều người hoặc là thân quyến trong gia đình, bạn bè, hay là các hội đoàn thiện nguyện mà sẽ nhận được toàn phần hay một phần tài sản liệt kê trong văn bản ấy.

- Người giám hộ cho trẻ em vị thành niên là một nhân vật do người lập chỉ định để trách nhiệm săn sóc con cái của mình nếu cả hai vợ chồng người ấy đều chết trước khi đứa con đủ 18 tuổi. Người giám hộ (có thể cùng là một người hoặc là nhân vật khác) cũng được giao trách nhiệm điều hành tài sản của người chết cho đến khi đứa nhỏ đầy 18 tuổi.

- Người thi hành bản di chúc là nhân vật do người lập chỉ định, có tên trong di chúc, đồng thời được tòa án chấp thuận để có quyền thu góp toàn bộ tài sản của người chết, thanh toán nợ nần, thuế má và các chi phí khác, rồi phần còn lại sẽ phân chia cho các người thừa hưởng theo ý nguyện của người lập di chúc.


Thừa kế là một hay nhiều người hoặc là thân quyến trong gia đình, bạn bè, hay là các hội đoàn thiện nguyện mà sẽ nhận được toàn phần hay một phần tài sản liệt kê trong văn bản ấy. (Hình minh họa: ANATOLII STEPANOV/AFP via Getty Images)

Tuy nhiên bản di chúc sẽ không có bao gồm tất cả mọi vật sở hữu của người đó, mà chỉ có hiệu lực với những tài sản chỉ do một mình người ấy đứng tên khi qua đời. Những tài sản không bị ảnh hưởng của di chúc gồm có:

Bảo hiểm nhân thọ

Số tiền bảo hiểm khi người được bảo hiểm (insured) qua đời sẽ được trả cho bất cứ người nào được chỉ định thừa hưởng (beneficiary) trong khế ước bảo hành (policy) do người mua ký kết với hãng bảo hiểm.

Tiền hưu trí

Tài sản trong các chương trình hưu trí như 401(k) hay IRA sẽ được chuyển cho bất cứ ai được chỉ định thừa hưởng trong chương trình đó.

Tài sản đứng tên chung

Như nhà cửa, xe cộ, trương mục ngân hàng sẽ được chuyển sang tên người đứng chung còn sống sót khi người ấy qua đời chứ không theo sự chỉ định trong di chúc.

Tài sản "Chuyển khi chết" hoặc "Trả khi chết"

Một vài loại trương mục ngân hàng hay chứng khoán có thể được chỉ định người thừa hưởng dưới hình thức "Chuyển khi chết". Vài tài sản khác như công khố phiếu của chính phủ Hoa Kỳ có thể được chỉ định người thừa hưởng dưới hình thức "Trả khi chết". Những tài sản này không bị ảnh hưởng của di chúc.

Phân nửa tài sản của người hôn phối

Theo luật của tiểu bang California, tất cả các tài sản do cùng chồng hoặc vợ mua hoặc kiếm bằng tiền làm ra được trong lúc chung sống sẽ là tài sản chung. Do đó ngưới lập di chúc và người hôn phối đều được có chủ quyền bằng nhau. Vì thế tất nhiên di chúc của chồng hoặc vợ chỉ có ảnh hưởng đến một nửa tài sản của mình chứ không ảnh hưởng đến nửa phần kia của người hôn phối. Của riêng của người chồng hoặc vợ có trước ngày cưới, cùng với những tặng vật riêng trong lúc chung sống cũng hoàn toàn là của riêng của người ấy. Di chúc chỉ có ảnh hưởng đến các tài sản do người lập đứng tên mà thôi.


Tuy nhiên bản di chúc sẽ không có bao gồm tất cả mọi vật sở hữu của người đó, mà chỉ có hiệu lực với những tài sản chỉ do một mình người ấy đứng tên khi qua đời. (Hình minh họa: PIUS UTOMI EKPEI/AFP via Getty Images)

Di chúc có thể thay đổi được. Người lập có thể duyệt xét lại di chúc từng thời kỳ vì nếu không được cập nhật trước khi người ấy qua đời thì tài sản có thể đã thay đổi và có thể sẽ không được phân chia đúng theo ý nguyện của mình. Ở California có thể lập một trong ba loại di chúc: loại viết tay hay tự thảo, loại điền theo mẫu, hay loại do luật sư soạn thảo.

Như đã nói ở trên, các điều khoản trong di chúc sẽ được tiểu bang thi hành theo một thủ tục luật định gọi là "kiểm sát/thanh toán tài sản" (probate). Thủ tục này đặt dưới sự giám sát của toà án theo luật lệ của tiểu bang California với mục đích chuyển tất cả tài sản của người lập di chúc khi qua đời sang tay người thừa hưởng đã được chỉ định trong di chúc theo đúng ý muốn của người ấy, đồng thời cũng là cách xác nhận nhanh chóng những chủ nợ kiện đòi truy thu tài sản mà người chết còn mắc nợ lúc sinh tiền xem có quyền hợp pháp hay không.

Thủ tục thi hành di chúc khá phức tạp, đầu tiên người được chỉ định thi hành di chúc phải nộp đơn xin tại tòa, sau đó tòa cho niêm yết bố cáo rồi ấn định một phiên tòa lấy phán quyết rồi sau đó di chúc đó mới được chấp nhận làm thủ tục kiểm sát/ thanh toán. Cuối cùng tòa mới chỉ định chính thức người thi hành bản di chúc.

Cũng cần nhấn mạnh một điều quan trọng là tài sản để lại cho người hôn phối (nếu là công dân Hoa Kỳ) hay các cơ quan thiện nguyện đều không bị đánh thuế. Tài sản chuyển cho các cá nhân khác sẽ phải đóng thuế nếu giá trị nhiều hơn $11,580,000 đến năm 2025.

Muốn lập di chúc quí vị cần các văn bản sau đây:

- Liệt kê tài sản và nợ nần

- Bản ủy nhiệm luật sư điều hành tài sản.

- Bản ủy nhiệm luật sư về săn sóc sức khoẻ.

Cũng như thường lệ, người viết xin xác nhận nội dung của những loạt bài tìm hiểu luật pháp này chỉ hoàn toàn được xử dụng vớì tính cách thông tin (information) để giúp quí độc giả một vài kiến thức tổng quát căn bản về luật pháp Hoa Kỳ mà thôi, và không thể coi như sự cố vấn của một luật sư vớì thân chủ (attorney-client relationship). Do đó nếu có vấn đề liên hệ đến luật, quí độc giả vẫn cần phải thảo luận với một luật sư chuyên môn về trường hợp của quí vị.

Sưu tầm

(Xem tiếp Kỳ 3)