Thay v́ làm to chuyện với một slogan quảng cáo th́ “cơ quan chức năng văn hóa” nên t́m giải pháp khẩn cấp để chấn chỉnh t́nh trạng hỗn loạn tiếng Việt. Cái gọi là “rất phản cảm, thiếu văn hóa và thiếu thẩm mỹ” đang hiện diện tràn lan và không chỉ với một từ mà với vô số từ và vô số câu. Nếu nói tiếng Việt là một trong những tấm “căn cước” định tính cho văn hóa dân tộc th́ cách sử dụng tiếng Việt thời đại này đă cho thấy tấm căn cước tiếng Việt đang bị phá phách ẩu tả đến mức đáng hổ thẹn. Từ việc ghép từ vô tội vạ đến t́nh trạng đặt ra những “khái niệm” ngữ nghĩa méo mó (chẳng hạn “trạm thu giá”), tiếng Việt đang bị sử dụng với một thái độ vừa cưỡng bức vừa khinh rẻ. Nếu cần t́m một bằng chứng cho thấy văn hóa xuống cấp và chọn ra nạn nhân tiêu biểu th́ tiếng Việt là nạn nhân không thể không nhắc.
Không chỉ “cưỡng hôn” – được hiểu lệch lạc là “cưỡng bức để được hôn”, c̣n có vô số kiểu nói kỳ quái khác. Trong thực tế, có bao giờ chúng ta nói “Nè, khi đang tham gia giao thông th́ tạt qua tiệm bánh ḿ mua giùm cho một ổ”! Có bao giờ người ta nói, “đang tham gia giao thông th́ tôi gặp cậu ấy…”! Ai đặt ra cái cụm từ dị hợm này? Ngoài ra, có thể kể vô số từ b́nh thường khác cũng đang được dùng một cách bất thường. “Quá tŕnh” là một ví dụ. Cái ǵ cũng “quá tŕnh”. Trường hợp nào cũng “quá tŕnh”. Sự việc nào cũng “quá tŕnh”… “Một thí sinh dùng máy trợ thính trong quá tŕnh thi”; “Một giáo viên tử nạn trong quá tŕnh làm nhiệm vụ coi thi”. Chưa hết, “trong quá tŕnh uống café”, “trong quá tŕnh ăn tô hủ tíu”, “trong quá tŕnh tham gia giao thông”… Kinh hoàng hơn là gần đây người ta “tinh giản” luôn chữ “trong” khi nói về một “quá tŕnh” – chẳng hạn “Quá tŕnh đi từ bàn ḿnh đến bàn nạn nhân, hung thủ rút sẵn con dao ra cầm trên tay”! Trong khi đó, “quá tŕnh” – được định nghĩa trong Từ điển Tiếng Việt (chủ biên Hoàng Phê, Viện Ngôn ngữ học, NXB Hồng Đức 2018) – như sau: “Tổng thể nói chung những hiện tượng nối tiếp nhau trong thời gian, theo một tŕnh tự nhất định của một sự việc nào đó”.
Dĩ nhiên chẳng ai đ̣i hỏi viết báo phải dùng câu chữ đẹp đẽ và kiêu kỳ như nhạc ngữ trong âm nhạc Phạm Duy nhưng biến ḿnh thành học tṛ tiểu học khi viết báo th́ thật không nên! Việc viết sai chính tả một cách bất chấp và báo chí đăng sai chính tả một cách bất kể đă không c̣n là “hiện tượng”. Nó đă trở thành một tệ nạn, một thảm trạng thật sự đối với chữ Quốc ngữ. Viết sai chính tả là “chuyện nhỏ”. Bây giờ là thời của những lộn xộn giữa “bàng quan” và “bàng quang”; giữa “rốt cuộc” và “rốt cục” (sai); giữa “kết cục” và “kết cuộc” (sai)… Giờ là thời “thích là xài”, chẳng cần t́m hiểu hay mất thời giờ tra cứu từ điển, cho nên mới không phân biệt được “điểm yếu” và “yếu điểm”; cho nên mới viết “thăm quan” thay v́ “tham quan”.
T́nh trạng tiếng Việt bị hạ xuống tŕnh độ “cấp tiểu học” lại xảy ra với một nghịch lư là thích làm sang. Thay v́ viết “tôi thấy” th́ người ta cứ nói “tôi mục sở thị”! Giữa việc trang điểm ngôn ngữ với việc làm dáng nhưng không giấu được điệu bộ giả tạo che đậy cái lớp quê mùa chữ nghĩa là một lằn ranh không phải không khó thấy. Nhân tiện nói thêm, việc nhầm lẫn các từ Hán Việt cũng là “hiện tượng thời đại”. Mới đây, tôi đă đọc một bài điểm sách, trong đó, vị nhà báo nổi tiếng nọ đă ví ngôn ngữ văn chương như một thứ “thần quyền” để phục vụ cho “thần dân”!
Không chỉ sai lệch chữ và nghĩa mà tiếng Việt ngày nay c̣n méo mó cấu trúc. Thay v́ nói “Chương tŕnh này được Sony tài trợ”; người ta thích nói “Chương tŕnh này được tài trợ bởi Sony”. Như thế c̣n đỡ. Người ta thậm chí c̣n nói “Thủ tướng VN đă được đón tiếp bởi ông Shinzo Abe”. Người ta không thấy lạ khi nói “Đội mũ bảo hiểm đối với người đi xe máy”, mà thay v́ phải nói một cách b́nh thường: “Người đi xe máy phải đội mũ bảo hiểm”. Thay v́ nói “Thí sinh này ở Tiền Giang” th́ lại dùng “Thí sinh này đến từ Tiền Giang”, như thể phải vậy mới là ngôn ngữ của thời hội nhập. Where are you from, hử anh/chị dẫn chương tŕnh? Are you from Vietnam?
Rồi c̣n “fan hâm mộ”, rồi “cặp đôi”, rồi c̣n đầy những câu không hề có chủ ngữ: “Sốc với phát biểu…”; “Choáng với h́nh ảnh”… Nếu thời chiến tranh người ta “khóc cười với vận nước nổi trôi” th́ ngày nay chúng ta cần phải biết khóc trước sự bi thảm mỗi lúc mỗi tệ của chữ Quốc ngữ. Trong thực tế, nhiều hội thảo “làm trong sáng tiếng Việt” đă liên tục được tổ chức nhưng nếu đọc các tham luận này sẽ thấy hầu hết đều nhắc đi nhắc lại lời nói của ông Hồ Chí Minh về việc đề cao “làm trong sáng tiếng Việt”. Việc viện dẫn phát biểu của một người mà tiếng Việt của ông ta luôn đáng “minh họa” cho sự bi thảm của tiếng Việt – được ông ấy dùng trong cái thời mà Việt Nam có vô số nhân vật có thể nói là bậc thầy ngôn ngữ, từ cụ Phan Khôi đến các nhà văn-thi sĩ kiệt xuất phải lâm vào cảnh bi thương trong cái “vụ án” gọi là “Nhân văn Giai phẩm” – cho thấy điều đó chẳng có ư nghĩa ǵ cả. Thậm chí ngay cả khi ông Hồ có tài giỏi tiếng Việt th́ việc trích lời ông ta cũng không phải là giải pháp. Cần phải làm ǵ, làm như thế nào, làm từ đâu… mới là điều nên bàn.
Báo chí cũng đừng nhắc đi nhắc lại nữa câu nói của cụ Phạm Quỳnh “Tiếng nước ta c̣n, nước ta c̣n”. Báo chí cần tự sửa ḿnh trước, thay v́ cứ nói. T́m kiếm giải pháp toàn diện cho việc “cứu” tiếng Việt không phải là việc của một cá nhân hay một tổ chức, nhưng trước mắt, và cần kíp, chính báo chí phải tiên phong trong việc chấn chỉnh lại biên tập. Báo chí phải noi gương trong việc “làm trong sáng tiếng Việt”. Cứ thích đề cập đến bảo tồn và ǵn giữ văn hóa, tại sao lại đối xử với tiếng Việt theo cách như đang chứng kiến! Khi nhà báo c̣n viết đầy lỗi chính tả, thường xuyên và cố ư, như có thể thấy hàng ngày trên trang cá nhân của họ, th́ sao họ có thể dạy con ḿnh yêu tiếng Việt, hoặc chứng tỏ cho con em ḿnh thấy ḿnh quư tiếng Việt bằng việc đi thắp nhang ở mộ các bậc tiền nhân khai xướng tiếng Việt? Khi nhà báo than thở trước hiện tượng di tích văn hóa xuống cấp trong một bài viết nghệch ngoạc chấm phẩy tùy hứng th́ sự xuống cấp văn hóa đă vô t́nh bị đẩy xuống thêm một cấp nữa rồi
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
