Bài thơ Hoa Đào

[florida80]

Đề Đô Thành Nam Trang



Khứ niên kim nhật thử môn trung,
Nhân diện đào hoa tương ánh hồng.
Nhân diện bất tri hà xứ khứ,
Đào hoa y cựu tiếu đông phong*.


(*Có bản đề là “xuân phong”. Tuy nhiên, đông phong và xuân phong đều mang ý nghĩa là cơn gió của mùa xuân)



Nguyên tác:

題 都 城 南 莊


去 年 今 日 此 門 中，
人 面 桃 花 相 映 紅。
人 面 不 知 何 處 去 ？
桃 花 依 舊 笑 東 風。


Bản dịch nghĩa:

Bài thơ đề ở ấp phía nam Đô Thành*


Năm trước ngày này ngay cửa này,
Mặt người, hoa đào ánh hồng lẫn nhau.
Mặt người chẳng biết đã đi đâu?
Hoa đào vẫn như xưa cười với gió đông.


(*Đô Thành: tức thành Trường An – kinh đô của nhà Đường)

Đây có thể nói là một bài thơ nổi tiếng của Thôi Hộ vào thời Đường. So với cái tên “Đề Đô Thành Nam Trang”, tôi vẫn thích gọi bằng cái tên “Bài Thơ Hoa Đào” hơn.

Thôi Hộ (崔護) tự là Ân Công (殷功), người ở Bác Lăng, đất nước Trung Hoa. Ông sống vào khoảng niên đại Trung Đường (Đường Đức Tông).

Thôi Hộ là một thi nhân giàu ý tình, đồng thời là một người phong lưu tuấn nhã. Tuy nhiên có lẽ vì tình cảm chỉ giữ ở trong lòng, cho nên tính cách ông khá khép kín, không thích việc giao du. “Đề Đô Thành Nam Trang” là một trong những án thơ tình bất hủ của Thôi Hộ, được người xưa truyền bá rông rãi cho đến tận ngày nay.

Bốn câu thơ theo thể Thất ngôn tứ tuyệt tuy ngắn gọn súc tích nhưng hàm chứa ý nghĩa sâu xa. Bài thơ kể về một mối tình tơ duyên ngắn ngủi nhưng làm người ta nhớ mãi khôn nguôi.

Chuyện kể rằng vào tiết thanh minh năm ấy. Có một chàng trai dạo chơi ở phía nam Đô thành. Trông thấy một trang viên hoa đào nở rộ, sắc hoa tươi thắm, bèn lấy cớ vào xin nước uống để ngắm kĩ hơn. Chàng trai gõ cửa, bắt gặp một thiếu nữ tú lệ. Người con gái mang nước cho chàng trai uống, cử chỉ vừa dịu dàng vừa kín đáo làm người khác phải nao lòng. Uống nước xong, chàng trai cảm tạ rồi cáo biệt.

Khi về nhà, chàng trai vẫn nhớ mãi hình dáng hôm ấy của cô thiếu nữ có đôi má hây hây hồng tựa như cánh hoa nào.

Tròn một năm trôi qua, chàng trai trở lại chốn xưa, hy vọng gặp lại cố nhân. Nhưng cổng đóng then cài, gọi mãi mà chẳng thấy ai.

Gặp cảnh sinh tình, chàng trai đề một bài thơ trên cánh cổng.

Không lâu sau trở lại, nghe tiếng khóc vọng ra từ trang viên. Một ông lão bước ra, vẻ mặt tiều tụy hỏi chàng trai kia có phải là người đã đề thơ lên cổng. Thì ra người con gái con của ông lão đọc xong thơ, nhớ thương đến bỏ ăn bỏ ngủ rồi ốm chết. Chàng trai ngồi cạnh xác người con gái đã tắt thở nhưng vẻ mặt vẫn hồng nhuận như năm nào. Chỉ trách tạo hóa trớ trêu thay cho mối đoạn duyên.

Cũng có lời truyền rằng. Người con gái chưa hồn lìa khỏi xác, nghe tiếng khóc than của người thương thì tỉnh dậy. Từ đó hai người trở thành vợ chồng, cùng sống hạnh phúc ở đào hoa viên.

Cũng từ điển tích này mà người ta hay ví gương mặt người con gái đẹp giống như hoa đào.