Dù già hay trẻ, dù không muốn, nhưng đoạn đường cuối cùng ta đi trên quả đất, sẽ đưa đến nơi này : NGHĨA TRANG.
Con tôi nói "Má mê đan quá nên cứ đi Hobby Lobby hoài". Tôi cười không trả lời, thật ra, đến đó tôi không phải mua ǵ cả; mà chỉ v́ bên cạnh Hobby Lobby có một nghĩa trang xinh xinh, nhỏ nhắn, gọn gàng, mà nh́n từ xa chỉ thấy một thảm cỏ xanh mượt, với những ngôi mộ nằm đều đặn, khiêm tốn với vài hàng chữ khắc trên tấm bia phẳng trên mặt đất. Nghiă trang được bao bọc bởi những hàng cây lớn rợp bóng mát, gợi tôi nhớ lại những ngôi làng nhỏ bé quê nhà, chỉ thưa thớt dân cư. Người dân chất phát, sống hiền ḥa, giản dị, nhưng t́nh người th́ bao la, rộng mở, đùm bọc, che chở nhau. Với tôi nghĩa trang thật sự là "nơi b́nh yên chim hót".
Đi du lịch ở bất cứ đâu, con tôi biết ư, nên thường đưa tôi đến những nghĩa trang. Không hiểu sao, cứ vào đó là có cái ǵ thật sâu, thật mănh liệt len vào hồn tôi, chân tôi bước nhẹ, người tôi như chim bay.
Hai năm trước tôi đến Berlin. Sau khi thăm bức tường chia đôi đất nước, dù không c̣n đủ thời gian, nhưng tôi vẫn cố thuyết phục mọi người đưa đến Murdered Jews Memorial to the of Europe (Nơi tưởng nhớ những người bị thiêu sống của Đức Quốc Xă). Mọi người ngồi trong xe chờ tôi lang thang trong đó. Nơi đây không chôn người chết nên không thể gọi là nghĩa trang, chỉ vô số những khối đá h́nh chủ nhật ,lớn ,nhỏ,thẳng tắp, mà tôi không hiểu hết ư. Đi sâu vào trong, cái lạnh của những phiến đá như thấm vào da thịt, tôi cảm nhận như họ đang quanh quẩn đây, tay tôi dang rộng như chạm phải những cánh tay chới với kêu gào thảm thiết trong ḷ hơi ngạt, tôi như nh́n thấy sự tuyệt vọng, đau đớn v́ không thở được, v́ lửa đốt da thịt cháy khét, ôi kinh hoàng thay ! Cái đau của họ như đi dần vào cơ thể tôi, bóp nát trái tim tôi. Thương thay những người vô tội phải chết oan ức để thỏa măn sự hận thù.
12 giờ phải ra phi trường về lại Mỹ. 7 giờ sáng tôi một ḿnh lang thang trong nghĩa trang gần nhà. Trời se lạnh, sương c̣n đọng trên lá, nhưng đă có nhiều người đi dạo. Người chết ở đây cảm nhận không buồn v́ gặp người sống mỗi ngày, nghĩa trang là một nơi để đi bộ thật lư tưởng, những tia nắng đầu ngày xuyên vào tàng cây lớn đang nhảy múa, cơn gió nhẹ x́ xào qua hàng cây ḥa với tiếng chim tạo một âm thanh kỳ diệu, gió làm những chiếc lá đong đưa như vẫy tay chào người qua lại. Ôi, thật b́nh yên, nhẹ nhàng làm hồn tôi lâng lâng, giá như nghĩa trang nơi tôi ở được như thế này.
Houston, nơi tôi đang ở có rất nhiều nghiă trang, nhưng tôi vẫn căm nhận sâu sắt nhất khi đi ngang qua Houston National Cemetery nằm trên đường Veterans Memorial Dr., nơi những hàng bia mộ màu trắng, giống nhau khiêm tốn khắc tên những người lính đă bỏ ḿnh cho quê hương. Mỗi năm, vào ngày Memorial, lễ tưởng niệm diễn ra thật trang trọng, dù 100 năm hay hơn, mọi người không bao giờ quên ơn họ, họ nằm đều đặn, thẳng tắp như những hàng quân đi đều bước, không phân biệt chức vụ, tuổi tác, thật b́nh đẳng. Tôi đă từng vào đó đi dọc hàng mộ những người chết trên chiến trường Việt Nam, Tôi tự hỏi “Tại sao họ phải hy sinh cho quê hương tôi, để lại đau thương cho gia đ́nh ?”, phi lư quá.
Trong chuyến đi Scotland năm 2017, tôi có dịp đến Glasgow Necropolis, một nghiă trang cổ đại nằm trên ngọn đồi nh́n xuống thành phố. Những bia đá đều cùng một màu xám buồn, màu của thời gian tàn phai, nhưng dù đă hơn 200 năm vẫn vững vàn, hiên ngang như những anh hùng hay các bậc vĩ nhân nằm dưới đó. Những ngôi mộ thật hùng vĩ mà các nhà điêu khắc thời bấy giờ đă thổi hồn vào khi xây dựng, không mộ nào giống nhau, khâm phục thay những kiệt tác.
Thế hệ hôm nay đơn giản hơn, nhiều người đă không chọn nghĩa trang để nằm xuống. Theo tôi, chết là hết, là cát bụi, thân thế này trở thành tro bụi, nằm ở nghĩa trang chỉ làm phiền con cháu thăm viếng, tro bụi này đừng nhốt vào hủ nào cả. Hăy rải tôi vào biển v́ tôi yêu biển, nằm ở đó, tôi luôn được nghe tiếng sóng vỗ ŕ rào ru tôi, được nh́n chim trời dang đôi cánh rộng, được nh́n ánh trăng lấp lánh trên mặt nước ban đêm, được nh́n mặt trời ló dạng chói ḷa, hay hoàng hôn tắt dần đỏ hồng ở cuối chân trời. Tuyệt tác như thế, sao phải vùi tôi xuống đất làm ǵ cho tốn kém. Tôi không muốn chôn ở bất kỳ đâu, chỉ muốn đuợc chôn trong tim mọi người khi nghĩ đến tôi, v́ thế tôi đang cố gắng tập sống đời c̣n lại cho thật tử tế.
Người Việt Nam ta có câu “Sống có nhà, chết có mồ”. Con cái nhiều tiền th́ phải xây mộ cha mẹ thật lớn đễ tỏ ḷng hiếu thảo. V́ thế ở huyên Phú Vang - Thừa thiên, đă có một nghĩa trang mà hầu như nổi tiếng cả ra nước ngoài “Nghĩa Trang An Bằng”. Năm 2013 tôi có dịp đưa Má tôi về Huế và ghé thăm. Đường vào làng gập ghềng lên xuống, đầu làng là ngôi trường học đă hư hại nặng, nước loang lổ đầy sân. Xe đi sâu vào trong rất khó khăn, v́ phải tránh người đẩy xe ḅ chở củi. Hai bên đường có nhà vila sang trọng, bên cạnh những ngôi nhà nghèo nàn,đổ nát. Chỉ sau một khoảng đường ngắn, tôi đă choáng ngợp v́ những ngôi mộ xa hoa, tráng lệ, chạm trổ công phu đắt tiền, như mộ vua chúa ngày xưa. Không phải chỉ có một, mà rất nhiều, xen kẽ, chen chúc nhau với những kiến trúc công phu, tốn kém, nhưng cầu kỳ và đầy màu sắc làm tôi rối mắt.
Tôi hỏi một người đang xây, đươc biết tổn phí xây cất mỗi cái trung b́nh trên 100 ngàn đô, do con cháu ở nước ngoài gởi về, ông bảo cái này c̣n thua cái kia, cao tiền hơn100, rồi mọc thêm cái khác 150... Nghe đâu hiện nay, cái đă xây rồi ít tiền hơn cái mới xây, nên “được” đập lên đễ xây lại cho cao tiền hơn. Tội nghiệp cho ông bà, chết mả đẹp mà mồ không yên. Có người c̣n đang sống đă xây lăng cả mấy trăm ngàn đô đễ sẳn chờ chết. Ngựi ta sống nghĩ về ḿnh, chết cũng nghĩ về ḿnh, mà không nghĩ đến xung quanh ! Ngôi trường xuống cấp cần sửa sang, những căn nhà tả tơi cần tu bổ. Có lẽ họ cho rằng đó là việc của nhà nước phải lo. Suy nghỉ nào đúng !, nào sai !, thật t́nh tôi không hiểu nỗi. Chỉ biết rằng bao nhiêu năm đă qua, Việt Nam cũng vẫn thua kém các nước khác về mọi mặt, chỉ hơn người ở “cái tôi” mà thôi. Trên đường trở về, Má tôi đă cười ngặt nghẻo khi tôi gọi đó là nghiă trang “Tao cho mày biết, ai giàu hơn ai !!!”.
Trở về lại thành phố biển Qui Nhơn thân yêu của chúng ta, Không ai là không biết đến nghĩa trang ở Khu Sáu. Nhớ ngày c̣n nhỏ, đạp xe ngang, tôi vẫn đặt câu hỏi “Tại sao phân biệt, Nghiă trang người Công Giáo một bên, Phật Giáo một bên”. Sau 1975 chỉ c̣n lại nghĩa trang Phật Giáo. Mỗi lần về Qui Nhơn, việc đầu tiên là tôi đi thăm mộ, ba má anh em tôi đều nằm ở đó. Đường vào mộ vẫn đầy đất cát với những người xây dựng bày ṣng bài, hay đong đưa trên chiếc vơng treo ở những ngôi mộ đắt tiền có mái che. Không c̣n đường lối nào để đi, phải bước trên mộ người khác mới đến được mộ người thân, bởi v́ giữa hai ngôi mộ là những bia nhỏ li ti mang tên Vô Danh chen chúc. Hoang đàng, sa đọa của xă hội hiện nay đă tạo ra sự kiện kinh hoàng này. Đáng thương thay cho đàn con cháu mai sau.
Giẫm trên mộ người đă nằm xuống là bất kính. Nhớ ngày c̣n bé ở quê nhà, mỗi khi có đám tang đi qua, Má tôi thường dặn “Con phải bỏ nón, cúi chào người đă chết”. Và cho đến hôm nay, trên đường lái xe, tôi vẫn cúi đầu khi đi ngang những nơi có cắm thập tự giá nhỏ và một ṿng hoa lẻ loi bên vệ đường, nơi có ai đó đă bất ngờ vụt bay ra khỏi mặt đất này ngoài ư muốn. Tôi cũng không muốn chết khi đang c̣n khỏe mạnh, nhưng nếu trở thành gánh nặng cho gia đ́nh th́ tôi xin được ra đi. Nơi sẽ đến thật là hạnh phúc v́ được sum họp với gia đ́nh, dù bên kia cửa tử. Chỉ mong sao ước nguyện của tôi trở thành hiện thực như nhà thơ Nguyễn Đ́nh Toàn đă viết :
Mai tôi đi như máu chảy ngoài tim
xin khấn nguyện cả mười phuơng tám hướng
cho quê hương, u mê ngày thức tỉnh
để dù xa có chết cũng vui mừng.
Peace Nguyễn - (Memorial Day 2021)
* Ảnh : Tác giả cung cấp
|
|